Hlýnar þrefalt hraðar á suðurpólnum en meðaltalið Kjartan Kjartansson skrifar 30. júní 2020 16:44 Fáni nokkurra ríkja við suðurpólinn. Bandaríkjamenn hafa stundað hitamælingar þar frá 1957. Vísir/Getty Loftið yfir suðurpólnum hefur hlýnað um þrefalt hraðar undanfarna áratugi en jörðin að meðaltali frá 10. áratug síðustu aldar. Hlýnunin er talin geta verið afleiðing náttúrulegra sveiflna að mestu en að losun manna á gróðurhúsalofttegundum hafi einnig lagt sitt af mörkum. Ný rannsókn sem byggist á veðurgögnum og loftslagslíkönunum og birtist í vísindaritinu Nature Climate Change í gær bendir til þess að hlýnun yfir suðurpólnum hafi numið um 0,6°C á áratug undanfarin þrjátíu ár. Að meðaltali hefur hlýnað um 0,2 gráður á jörðinni á áratug á því tímabili. Orsakir hlýnunarinnar eru raktar til breytinga á loftstraumum þúsundir kílómetra í burtu yfir vestanverðu hitabeltissvæði Kyrrahafsins, að sögn New York Times. Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess að náttúrulegur breytileiki gæti skýrt öfgakenndar hitabreytingarnar sem trompa hlýnun af völdum manna. Kyle R. Clem frá Viktoríuháskóla í Wellington á Nýja-Sjálandi segir að miðhálendi Suðurskautslandsins gæti verið einn fárra staða á jörðinni þar sem ekki er auðvelt að greina áhrif manna á loftslag vegna þess hversu náttúrulegar sveiflur eru fyrirferðarmiklar. „Það er aftur á móti afar ólíklegt að svo sterk hlýnun sjáist án aukningar gróðurhúsalofttegunda,“ segir Clem við bandaríska dagblaðið. Dýpri lægðir dæla hlýju lofti inn á meginlandið Sterkir vestlægir vindar eru sagðir hafa hindrað að hlýtt loft kæmist inn yfir Suðurskautslandið lengi vel eftir að reglulegar hitamælingar hófust á suðurpólnum undir lok sjötta áratugarins. Á þeim tíma hélst loftslags þar stöðugt og fór jafnvel kólnandi. Undir lok síðustu aldar tók sjávarhiti í hitabeltinu í vestanverðu Kyrrahafinu að hækka með náttúrulegri sveiflu sem á sér stað yfir áratugaskeið. Hlýnun hafsins raskaði loftstraumum þannig að sterkar lægðir mynduðust á Weddell-hafi, austan við Suðurskautslandsskagann. Lægðirnar drógu hlýtt loft úr Suður-Atlantshafi inn á meginland Suðurskautslandsins. Sama þróun er talin ástæða hnignunar hafíss á Weddell-hafi. Lítil hætta er þó á verulegri bráðnun á suðurpólnum. Meðalhitinn þar er engu að síður í kringum -50°C á meðaltali. Jöklar sums staðar við strandlengju Suðurskautslandsins hafa aftur á móti látið undan síga undanfarna áratugi og er það rakið til hnattrænnar hlýnunar af völdum manna. Þar er það ekki síst hlýsjór sem kemst undir jöklana sem bræðir þá neðanfrá. Gríðarlegt magn ferskvatns er bundið í ís á suðurskautinu. Bráðnun íssins gæti hækkað sjávarstöðu á jörðinni um fleiri metra á næstu árhundruðum. Stærsti óvissuþátturinn um hækkun sjávarstöðu við strendur Íslands í skýrslu vísindanefndar um loftslagbreytingar sem kom út árið 2018 var talin bráðnun á Suðurskautslandinu. Gert er ráð fyrir að hækkun sjávarstöðu við Ísland verði mögulega aðeins 30-40% af heimsmeðaltali. Ástæðan er hröð bráðnun Grænlandsjökuls og þau áhrif sem hún hefur á þyngdarsvið jökulsins. Massi jökulsins hífir upp sjávarstöðuna í nágrenni hans. Þegar jökullinn tapar massa slaknar á þyngdarkraftinum og sjávarstaðan lækkar. Bráðnun íssins á Suðurskautslandinu hækkaði aftur á móti sjávarstöðuna við Ísland. Suðurskautslandið Loftslagsmál Vísindi Tengdar fréttir Bráðnun á báðum hvelum sexfalt meiri en undir lok síðustu aldar Saman hafa Grænland og Suðurskautslandið tapað um 475 milljörðum tonnum af ís á hverju ári á þessum áratug sem er að líða. Það er margfalt meira en á 10. áratug síðustu aldar. 13. mars 2020 16:31 Síðasti áratugur sá hlýjasti í sögunni Í nýrri skýrslu Alþjóða veðurfræðistofnunarinnar um stöðu loftslagsmálai eru staðfestar bráðabirgðaniðurstöður sem lagðar voru fram á Loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna í desember síðastliðnum sem sýndu að árið 2019 var næst heitasta ár frá upphafi mælinga. 11. mars 2020 13:15 Hitamet slegið á Suðurskautinu Útlit er fyrir að hitamet hafi verið slegið á Suðurskautslandi í byrjun vikunnar þegar hitinn mældist fara yfir tuttugu gráður. 14. febrúar 2020 08:43 Fundu hlýsjó undir viðkvæmri ísbreiðu á Suðurskautslandinu Thwaites-jökullinn á vestanverðu Suðurskautslandinu er talinn sérstaklega viðkvæmur fyrir áframhaldandi bráðnun. Hann hefur nú þegar tapað hundruð milljarða tonna af ís. 3. febrúar 2020 13:09 Mest lesið Nítján ára ferðamaður fannst látinn Erlent Fagnar „hugrökkum hetjum“ Bandaríkjahers en skrifar um þarmaflóruna á sautjánda júní Innlent Tilkynnt um hóp pilta í grunsamlegum erindagjörðum Innlent Íbúðin í rúst eftir Airbnb-gesti Innlent Skæður hakkarahópur herjar á framlínustarfsmenn Innlent Hiti nær tuttugu stigum víða á morgun Veður Leynileg neyðarfjárveiting Dana til flugvallagerðar á Grænlandi Erlent Vill meira frá ríkinu, annars gætu nemar þurft að borga meira Innlent Elon Musk stofnar nýjan stjórnmálaflokk Erlent Hegseth hafi logið því að gengið sé á vopnabirgðir Bandaríkjanna Erlent Fleiri fréttir Hegseth hafi logið því að gengið sé á vopnabirgðir Bandaríkjanna Nítján ára ferðamaður fannst látinn Fjörutíu og þrír látnir og umfangsmiklar leitarðagerðir standa yfir Elon Musk stofnar nýjan stjórnmálaflokk Leynileg neyðarfjárveiting Dana til flugvallagerðar á Grænlandi Tuttugu og fimm stúlkna saknað úr sumarbúðum vegna flóða Minnst þrettán látnir og tuttugu barna saknað eftir flóð í Texas Rússar sagðir nota efnavopn í Úkraínu í auknum mæli Tveir ferðamenn létust í fílaárás í Sambíu Stunguárás í Tampere hvorki talin hryðjuverk né rasísk árás Sænskur glæpaforingi tekinn fastur í Tyrklandi Leiðtogar Hamas sagðir þokast nær því að samþykkja vopnahlé Vilja nýta formennskuna til að láta sverfa til stáls gegn Ungverjum Tugir slasaðir eftir sprengingu á bensínstöð í Róm Hæstiréttur opnar á brottflutning til þriðja ríkis Engin árangur af símtalinu og fjórtán látnir eftir árás á Kænugarð Stóra og fallega frumvarpið verður að lögum Voru á há-áhættu lista BBC fyrir Glastonbury Fjöldi flugferða felldur niður vegna verkfalls franskra flugumferðarstjóra Danskur covid-samsærissinni bendlaður við rússneskan upplýsingahernað Trúarhópar mótmæla Zúmba-kennslu á Indlandi Stjórnlaus gróðureldur ógnar heimilum á Krít „Stóra og fallega frumvarpið“ enn í limbó á þinginu Combs áfram í gæsluvarðhaldi Sautján ára drengur drukknaði á Hróarskeldu Játar að hafa myrt fjórmenningana í Idaho Jimmy Swaggart allur Evrópuríkjum leyft að nota kolefnisjöfnun erlendis í fyrsta skipti Diddy sakfelldur í tveimur af fimm ákæruliðum Boðar arftaka Dalai Lama Sjá meira
Loftið yfir suðurpólnum hefur hlýnað um þrefalt hraðar undanfarna áratugi en jörðin að meðaltali frá 10. áratug síðustu aldar. Hlýnunin er talin geta verið afleiðing náttúrulegra sveiflna að mestu en að losun manna á gróðurhúsalofttegundum hafi einnig lagt sitt af mörkum. Ný rannsókn sem byggist á veðurgögnum og loftslagslíkönunum og birtist í vísindaritinu Nature Climate Change í gær bendir til þess að hlýnun yfir suðurpólnum hafi numið um 0,6°C á áratug undanfarin þrjátíu ár. Að meðaltali hefur hlýnað um 0,2 gráður á jörðinni á áratug á því tímabili. Orsakir hlýnunarinnar eru raktar til breytinga á loftstraumum þúsundir kílómetra í burtu yfir vestanverðu hitabeltissvæði Kyrrahafsins, að sögn New York Times. Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess að náttúrulegur breytileiki gæti skýrt öfgakenndar hitabreytingarnar sem trompa hlýnun af völdum manna. Kyle R. Clem frá Viktoríuháskóla í Wellington á Nýja-Sjálandi segir að miðhálendi Suðurskautslandsins gæti verið einn fárra staða á jörðinni þar sem ekki er auðvelt að greina áhrif manna á loftslag vegna þess hversu náttúrulegar sveiflur eru fyrirferðarmiklar. „Það er aftur á móti afar ólíklegt að svo sterk hlýnun sjáist án aukningar gróðurhúsalofttegunda,“ segir Clem við bandaríska dagblaðið. Dýpri lægðir dæla hlýju lofti inn á meginlandið Sterkir vestlægir vindar eru sagðir hafa hindrað að hlýtt loft kæmist inn yfir Suðurskautslandið lengi vel eftir að reglulegar hitamælingar hófust á suðurpólnum undir lok sjötta áratugarins. Á þeim tíma hélst loftslags þar stöðugt og fór jafnvel kólnandi. Undir lok síðustu aldar tók sjávarhiti í hitabeltinu í vestanverðu Kyrrahafinu að hækka með náttúrulegri sveiflu sem á sér stað yfir áratugaskeið. Hlýnun hafsins raskaði loftstraumum þannig að sterkar lægðir mynduðust á Weddell-hafi, austan við Suðurskautslandsskagann. Lægðirnar drógu hlýtt loft úr Suður-Atlantshafi inn á meginland Suðurskautslandsins. Sama þróun er talin ástæða hnignunar hafíss á Weddell-hafi. Lítil hætta er þó á verulegri bráðnun á suðurpólnum. Meðalhitinn þar er engu að síður í kringum -50°C á meðaltali. Jöklar sums staðar við strandlengju Suðurskautslandsins hafa aftur á móti látið undan síga undanfarna áratugi og er það rakið til hnattrænnar hlýnunar af völdum manna. Þar er það ekki síst hlýsjór sem kemst undir jöklana sem bræðir þá neðanfrá. Gríðarlegt magn ferskvatns er bundið í ís á suðurskautinu. Bráðnun íssins gæti hækkað sjávarstöðu á jörðinni um fleiri metra á næstu árhundruðum. Stærsti óvissuþátturinn um hækkun sjávarstöðu við strendur Íslands í skýrslu vísindanefndar um loftslagbreytingar sem kom út árið 2018 var talin bráðnun á Suðurskautslandinu. Gert er ráð fyrir að hækkun sjávarstöðu við Ísland verði mögulega aðeins 30-40% af heimsmeðaltali. Ástæðan er hröð bráðnun Grænlandsjökuls og þau áhrif sem hún hefur á þyngdarsvið jökulsins. Massi jökulsins hífir upp sjávarstöðuna í nágrenni hans. Þegar jökullinn tapar massa slaknar á þyngdarkraftinum og sjávarstaðan lækkar. Bráðnun íssins á Suðurskautslandinu hækkaði aftur á móti sjávarstöðuna við Ísland.
Suðurskautslandið Loftslagsmál Vísindi Tengdar fréttir Bráðnun á báðum hvelum sexfalt meiri en undir lok síðustu aldar Saman hafa Grænland og Suðurskautslandið tapað um 475 milljörðum tonnum af ís á hverju ári á þessum áratug sem er að líða. Það er margfalt meira en á 10. áratug síðustu aldar. 13. mars 2020 16:31 Síðasti áratugur sá hlýjasti í sögunni Í nýrri skýrslu Alþjóða veðurfræðistofnunarinnar um stöðu loftslagsmálai eru staðfestar bráðabirgðaniðurstöður sem lagðar voru fram á Loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna í desember síðastliðnum sem sýndu að árið 2019 var næst heitasta ár frá upphafi mælinga. 11. mars 2020 13:15 Hitamet slegið á Suðurskautinu Útlit er fyrir að hitamet hafi verið slegið á Suðurskautslandi í byrjun vikunnar þegar hitinn mældist fara yfir tuttugu gráður. 14. febrúar 2020 08:43 Fundu hlýsjó undir viðkvæmri ísbreiðu á Suðurskautslandinu Thwaites-jökullinn á vestanverðu Suðurskautslandinu er talinn sérstaklega viðkvæmur fyrir áframhaldandi bráðnun. Hann hefur nú þegar tapað hundruð milljarða tonna af ís. 3. febrúar 2020 13:09 Mest lesið Nítján ára ferðamaður fannst látinn Erlent Fagnar „hugrökkum hetjum“ Bandaríkjahers en skrifar um þarmaflóruna á sautjánda júní Innlent Tilkynnt um hóp pilta í grunsamlegum erindagjörðum Innlent Íbúðin í rúst eftir Airbnb-gesti Innlent Skæður hakkarahópur herjar á framlínustarfsmenn Innlent Hiti nær tuttugu stigum víða á morgun Veður Leynileg neyðarfjárveiting Dana til flugvallagerðar á Grænlandi Erlent Vill meira frá ríkinu, annars gætu nemar þurft að borga meira Innlent Elon Musk stofnar nýjan stjórnmálaflokk Erlent Hegseth hafi logið því að gengið sé á vopnabirgðir Bandaríkjanna Erlent Fleiri fréttir Hegseth hafi logið því að gengið sé á vopnabirgðir Bandaríkjanna Nítján ára ferðamaður fannst látinn Fjörutíu og þrír látnir og umfangsmiklar leitarðagerðir standa yfir Elon Musk stofnar nýjan stjórnmálaflokk Leynileg neyðarfjárveiting Dana til flugvallagerðar á Grænlandi Tuttugu og fimm stúlkna saknað úr sumarbúðum vegna flóða Minnst þrettán látnir og tuttugu barna saknað eftir flóð í Texas Rússar sagðir nota efnavopn í Úkraínu í auknum mæli Tveir ferðamenn létust í fílaárás í Sambíu Stunguárás í Tampere hvorki talin hryðjuverk né rasísk árás Sænskur glæpaforingi tekinn fastur í Tyrklandi Leiðtogar Hamas sagðir þokast nær því að samþykkja vopnahlé Vilja nýta formennskuna til að láta sverfa til stáls gegn Ungverjum Tugir slasaðir eftir sprengingu á bensínstöð í Róm Hæstiréttur opnar á brottflutning til þriðja ríkis Engin árangur af símtalinu og fjórtán látnir eftir árás á Kænugarð Stóra og fallega frumvarpið verður að lögum Voru á há-áhættu lista BBC fyrir Glastonbury Fjöldi flugferða felldur niður vegna verkfalls franskra flugumferðarstjóra Danskur covid-samsærissinni bendlaður við rússneskan upplýsingahernað Trúarhópar mótmæla Zúmba-kennslu á Indlandi Stjórnlaus gróðureldur ógnar heimilum á Krít „Stóra og fallega frumvarpið“ enn í limbó á þinginu Combs áfram í gæsluvarðhaldi Sautján ára drengur drukknaði á Hróarskeldu Játar að hafa myrt fjórmenningana í Idaho Jimmy Swaggart allur Evrópuríkjum leyft að nota kolefnisjöfnun erlendis í fyrsta skipti Diddy sakfelldur í tveimur af fimm ákæruliðum Boðar arftaka Dalai Lama Sjá meira
Bráðnun á báðum hvelum sexfalt meiri en undir lok síðustu aldar Saman hafa Grænland og Suðurskautslandið tapað um 475 milljörðum tonnum af ís á hverju ári á þessum áratug sem er að líða. Það er margfalt meira en á 10. áratug síðustu aldar. 13. mars 2020 16:31
Síðasti áratugur sá hlýjasti í sögunni Í nýrri skýrslu Alþjóða veðurfræðistofnunarinnar um stöðu loftslagsmálai eru staðfestar bráðabirgðaniðurstöður sem lagðar voru fram á Loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna í desember síðastliðnum sem sýndu að árið 2019 var næst heitasta ár frá upphafi mælinga. 11. mars 2020 13:15
Hitamet slegið á Suðurskautinu Útlit er fyrir að hitamet hafi verið slegið á Suðurskautslandi í byrjun vikunnar þegar hitinn mældist fara yfir tuttugu gráður. 14. febrúar 2020 08:43
Fundu hlýsjó undir viðkvæmri ísbreiðu á Suðurskautslandinu Thwaites-jökullinn á vestanverðu Suðurskautslandinu er talinn sérstaklega viðkvæmur fyrir áframhaldandi bráðnun. Hann hefur nú þegar tapað hundruð milljarða tonna af ís. 3. febrúar 2020 13:09