1 stk. ísl. ríkis­borgara­réttur - kr. 1,600

Hvenær er maður íslendingur og hvenær ekki? Það eru víst ekki allir sammála um það en ég taldi mig þó vera íslending fyrstu 18 ár ævinnar enda fæddur í Reykjavík og ættaður að mestu úr Grímsnesinu og Flóanum. Langalangafi minn úr Hraungerðishreppi var sömuleiðis langafi Guðna Ágústssonar framsóknarfrömuðar með meiru og ég var alinn á rjómanum úr Búkollu greyinu og kjötfarsinu úr kaupfélaginu. Mat fyrir sjálfstæða íslendinga.

Þegar ég hafði aldur til að kjósa í mínum fyrstu kosningum (forsetakosningar 1996) mætti ég hróðugur á kjörstað, framvísaði íslenska vegabréfinu mínu og hlakkaði til að fá að taka þátt í að velja arftaka Vigdísar. Það kom mér því nokkuð í opna skjöldu þegar mér var hent út öfugum af kjörstað og tjáð að ég væri sko bara bévítans útlendingur með engan kosningarétt.

Ég starði á vegabréfið mitt í smá stund (útgefnu af Sýslumanninum á Selfossi) og klóraði mér í kollinum. Þvínæst fór ég rakleiðis á næsta kjörstað utan Selfoss - kærði mig inná kjörskrá og skilaði utankjörstaðaratkvæði í von um að málin myndu skýrast og atkvæði mitt talið.

Skömmu síðar fékk ég bréf frá Þjóðskrá þar sem stóð einfaldlega "Athygli yðar er vakin á að þér eruð skráður danskur ríkisborgari". Hva, for fanden?

Jú, ástæðan var sú að annar afi minn var vissulega danskur þegar hann fluttist frá Jótlandi til Selfoss árið 1935 til þess einmitt að laga rjómann úr Búkollu. Þar kynntist hann konu úr Flóanum og eignaðist föður minn á vordögum 1939. Þegar svo íslendingar sviku kónginn og gerðust leppríki Bandaríkjanna árið 1944 þótti mönnum við hæfi að setja í lög að þeir danir sem fyrir voru á landinu ásamt öllum þeirra niðjum í beinan karl-legg mættu værsegú bara vera áfram danir.

Þið tókuð að vísu á móti stelpunum þeirra einhverra hluta vegna en allur er varinn góður á landamærunum segja sumir og það þarf að passa uppá "hreinleika" vesalings Búkollu og annara dýrategunda… svo ekki berist smitsjúkdómar til landsins sem gætu ógnað íslenskri menningu og tungu.

Þessum furðulegu ólögum var ekki breytt fyrr en árið 1980 en ég hafði fæðst þremur árum fyrr og því álitinn jafn íslenskur og innflytjandi frá Súdan. En þrátt fyrir að hjörtun slái líkt í Súdan og Grímsnesinu og að vissulega hafi þetta í raun bara verið kerfislægt "lagatæknilegt" atriði - varð ég engu að síður afskaplega skúffaður og sármóðgaður. Lái mér hver sem vill.

Ég ákvað því að strunsa í danska sendiráðið og krefja þá um vegabréfið mitt og hugðist skrá mig í flugherinn og gerast F-16 orustuflugmaður. En danskurinn bara hló að mér og tjáði mér að ég væri sko heldur ekki þeirra vandamál og alls enginn dani. Mér var ekki einu sinni boðið vínarbrauð til að hygge mig.

Því stóð ég uppi ríkisfangslaus með öllu og vegabréfið mitt útrunnið og ógilt og ég hugði á útlanda-reisu um haustið. Ég velti fyrir mér að laumast um borð í fraktskip til Ameríku og sækja um hæli sem flóttamaður án ríkisfangs. Þeir hefðu líklega ekki getað sent mig til baka til Íslands. En þar sem það hefði verið soddan vesen ákvað ég að kyngja stoltinu og undirgangast þá svívirðilegu niðurlægingu að sækja um íslenskan ríkisborgararétt.

Blessunarlega var útlendingastofnun ekki til í þá daga enda fáir útlendingar áhugasamir um að heimsækja Ísland í þá daga og hvað þá að setjast þar að. Ég var ekki þvingaður í sérstakt aðlögunar og tungumálanám og þurfti ekki að skila inn vottorðum og meðmælum frá góðborgara í FLokknum. Mér dugði að senda bréf til dómsmálaráðuneytisins og fékk svo tilkynningu um að mæta í ráðuneytið og sækja "viðurkenningaskjalið" undirritað af ráðherra. Ég þurfti þá að borga umsýslugjald og held enn uppá nálaprentaða kvittunina sem á stendur "1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600".

Það mátti alveg fá sér stóra pizzu og kók fyrir þann pening í þá daga en ég veit ekki hvað þið rukkið fyrir herlegheitin í dag. Þjóðarstolt mitt hefur satt að segja átt undir högg að sækja undanfarna áratugi af margvíslegum ástæðum og ég hef kosið að búa og starfa erlendis að mestu leiti síðustu 25 ár. Engu að síður hef ég kosið í hverjum einustu íslensku kosningum frá því að ég varð ríkisborgari í veikri von um að eitthvað breyttist hjá þjóð í hlekkjum hugarfarsins. Ég verð jú að fá eitthvað fyrir peninginn, ikke?

Afi minn og nafni var meiri íslendingur í sér en margur innfæddur og lagði stoltur sitt af mörkum til að nútímavæða og byggja upp samfélag í nýju lýðveldi. En hann talaði alla tíð bjagaða íslensku og var ávallt ávarpaður eingöngu með ættarnafni sínu - til aðgreiningar. Ég veit ekki hversu stoltur hann væri af íslensku samfélagi í dag.

Ég hef óendanlega samúð með því vesalings fólki sem sér þann kost vænstan að sækja um hæli á Íslandi og því fólki öðru sem tekur þá örvæntingafullu ákvörðun að setjast að á Íslandi í von um að verða "íslendingar". Þegar maður hlustar á kristilegu kærleiksblómin á Alþingi hvert á fætur öðru svosem Sigríði Andersen, Jón Gunnarson, Karl Gauta Hjaltason og ungstirnið Snorra Másson missa hland yfir fyrirætlunum um að veita munaðarlausum dreng frá Kólumbíu ríkisborgararétt og hræddu heilaþvegnu Útvarps-Sögu Soros álhattaliði á Austurvelli veifandi þjóðfánanum vælandi og öskrandi af bræði og hatri yfir "opnum landamærum" og fólki frá "framandi menningarsvæðum" - þá langar mig helst til þess að kveikja í vegabréfinu mínu af viðbjóði. Hvað heldur þetta lið eiginlega að það sé?

Sem betur fer fyrirfinnst þó ennþá innanum kjánanna allnokkur fjöldi af skynsömu og góðu fólki á Íslandi - jafnvel á Alþingi af öllum stöðum. Ég ætla því að hinkra enn aðeins um stund áður en ég gefst uppá ykkur endanlega og held áfram að senda inn utankjörstaðar-atkvæðin mín í veikri von um að endurheimta einhverntíma þá tilfinningu að geta verið stoltur af mínum uppruna, landi og þjóð.

Höfundur er glóbalisti, evrópusambandssinni og andfasisti sem hefur nýtt Íslenska vegabréfið til þess að ferðast til 39 landa í fjórum heimsálfum, stundað langskólanám í bandaríkjunum, verið innflytjandi í þremur löndum, leiðist landamæri og býr nú örfáum kílómetrum frá þorpinu Schengen við Mósel-á og nýtur þess að starfa með allra-þjóða kvikindum sem merkilegt nokk eru almennt ekki talin ógn við leigubíla-menningu og tungu innfæddra og éta ekki gæludýrin þeirra.