Vladímír Pútín: Hvað er að marka hann? Steinar Björgvinsson skrifar 29. apríl 2025 10:31 Vladímír Vladimírovitsj Pútín hefur verið í valdastöðu í Rússlandi frá árinu 1999, fyrst sem forsætisráðherra, síðan forseti, og á ný sem forsætisráðherra áður en hann tók aftur við forsetaembættinu. Hann hefur byggt upp valdakerfi þar sem hann hefur mikla stjórn á öllum þáttum samfélagsins – frá hernum og öryggisstofnunum yfir í fjölmiðla og dómstóla. En spurningin sem margir spyrja sig er: Er hægt að treysta því sem hann segir? Í þessari grein verður farið ítarlega yfir helstu atburði á ferli Pútíns þar sem orð hans og aðgerðir hafa ekki samræmst og metið hvernig hann notar sannleikann sem stjórntæki. Upphaf ferils Pútín hóf feril sinn innan KGB, leyniþjónustu Sovétríkjanna, og starfaði í Austur-Þýskalandi á níunda áratugnum. Eftir fall Sovétríkjanna kom hann sér fyrir í stjórnsýslu í Pétursborg og síðar í Moskvu. Þegar hann varð forseti árið 2000 var hann kynntur sem maður laga og reglu sem ætlaði að koma á stöðugleika eftir óreiðutímabil Jeltsíns. Taktísk stjórnmál og fjölmiðlakreppa Fljótlega eftir að Pútín komst til valda hófst herferð til að styrkja stöðu ríkisins. Einkarekin fjölmiðlafyrirtæki voru annað hvort þjóðnýtt eða neydd til undirgefni. Þekkt dæmi er meðferðin á NTV, sjónvarpsstöð sem gagnrýndi stjórnina. Loforð um frelsi fjölmiðla og lýðræðisleg gildi hurfu smám saman í reynd. Tvískinnungur og öryggismál Pútín lofaði ítrekað að berjast gegn hryðjuverkum, en aðferðirnar sem hann notaði – sérstaklega í Téténíu – voru grimmar og gengu þvert á mannréttindi. Margir telja að hann hafi vísvitandi notað hryðjuverkaárásir, eða jafnvel skipulagt þær, til að réttlæta stríð og auka vald sitt. Tékéníustríðin og sprengjuárásirnar á íbúðablokkir árið 1999 eru meðal umdeildustu mála í þessu samhengi. Samningar sem brotnuðu Ítrekað hefur Pútín gengið á bak orða sinna. Hann undirritaði Búdapest-samkomulagið (1994) þar sem Rússland skuldbatt sig til að virða landamæri Úkraínu gegn því að Úkraína afhenti kjarnorkuvopn sín. Árið 2014 innlimaði Rússland Krímskaga og braut þar með beinlínis gegn þessum samningi. Árið 2022 hófst svo fullsköpuð innrás í Úkraínu, sem Pútín hafði áður ítrekað sagt að hann hygðist ekki gera. Stjórnarandstaða og svik Á meðan Pútín heldur kosningar með tilheyrandi atkvæðagreiðslum, er ljóst að þær fara ekki fram við eðlilegar lýðræðislegar aðstæður. Stjórnarandstæðingar eins og Alexei Navalní hafa verið fangelsaðir, eitruð og útilokaðir frá þátttöku. Pútín hefur haldið því fram að Rússland sé lýðræðisríki, en í reynd hefur hann fjarlægt flest þau einkenni sem lýðræði byggist á. Upplýsingastýring og áróður Eitt af einkennum stjórnar Pútíns er áróður og upplýsingastýring. Hann hefur skapað raunveruleikabjagaða mynd í gegnum ríkisfjölmiðla þar sem öll gagnrýni er annað hvort hunsuð eða útskýrð sem vestrænn áróður. Dæmi er hvernig innrásin í Úkraínu var kynnt fyrir rússnesku þjóðinni sem "sérstök hernaðaraðgerð til að afnása" landið. Afskipti af öðrum ríkjum Pútín hefur beitt sér af hörku í nágrannaríkjum, ekki aðeins í Úkraínu heldur einnig í Georgíu (2008) og Moldóvu. Hann hefur einnig verið sakaður um að hafa haft áhrif á kosningar í vestrænum ríkjum, þar á meðal Bandaríkjunum (2016), með tölvuárásum og upplýsingaóreiðu. Þrátt fyrir ítrekuð neitun Pútíns benda rannsóknir til annars. Hnattrænt mat á trúverðugleika Flestir leiðtogar vestrænna ríkja treysta ekki orðum Pútíns. Skýr dæmi um þetta má sjá í fjölmörgum skýrslum frá NATO og Sameinuðu þjóðunum þar sem aðgerðir rússneskra stjórnvalda eru skráðar og bornar saman við yfirlýsingar þeirra. Þessi ótrúverðugleiki hefur áhrif á samskipti Rússlands við önnur ríki, sérstaklega þegar kemur að samningaviðræðum. Innanríkisástand og stjórnsýsluleg stjórnun Þrátt fyrir efnahagsþrýsting og refsiaðgerðir hefur Pútín tekist að halda völdum með ströngu eftirliti, ritskoðun og kúgun. Hann lofar velferð og stöðugleika, en raunveruleikinn fyrir almenna borgara hefur oft verið andstæður. Þeir sem mótmæla eru handteknir, fjölmiðlar þaggaðir niður, og réttarkerfið nánast að fullu undir stjórn framkvæmdavaldsins. Niðurstaða Spurningin "Er eitthvað að marka Pútín?" er í sjálfu sér hluti af stærra samhengi um hvernig vald er notað í samtímanum. Með því að skoða sögulega hegðun Pútíns, má sjá að hann notar sannleikann strategískt – sem tól í valdabaráttu sinni. Hann heldur því oft fram að hann berjist fyrir stöðugleika og öryggi, en aðgerðir hans segja annað. Því má segja að varfærni, gagnrýnin hugsun og óháðar heimildir séu nauðsynlegar þegar lagt er mat á orð Pútíns. Í heimi þar sem upplýsingar eru vopn, eru orð ekki alltaf það sem þau virðast. Hjá Pútín eru þau oft aðeins hluti af stærri áætlun. Höfundur er lífeyrisþegi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Vladimír Pútín Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert Regína Ásvaldsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson skrifar Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Karlar, piltar og strákar Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn! Derek T. Allen skrifar Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson skrifar Skoðun Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert Regína Ásvaldsdóttir skrifar Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Tilvera okkar er undarlegt ferðalag Hópur meðlima No Borders skrifar Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Það að þrá börn eða ekki Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tímanna tákn? Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson skrifar Skoðun Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi Ásgeir Daníelsson skrifar Skoðun Getur Seljaskóli núna orðið símalaus skóli, Jóhanna? Kristín Jónsdóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og traust á raforkumarkaði Einar S Einarsson skrifar Skoðun Ef þetta er rétt – hvað er þá rangt? Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta MG? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sjúkraþyrlu sem allra fyrst, kerfi sem veitir lífsbjörg Gunnar Svanur Einarsson skrifar Skoðun Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson skrifar Skoðun Bylting, bóla, bölvun - bull? Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Eru smáþjóðir stikkfríar? Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Ákall Valdimar Júlíusson skrifar Skoðun Á að leyfa eða halda áfram að banna? Sigurður G. Guðjónsson skrifar Sjá meira
Vladímír Vladimírovitsj Pútín hefur verið í valdastöðu í Rússlandi frá árinu 1999, fyrst sem forsætisráðherra, síðan forseti, og á ný sem forsætisráðherra áður en hann tók aftur við forsetaembættinu. Hann hefur byggt upp valdakerfi þar sem hann hefur mikla stjórn á öllum þáttum samfélagsins – frá hernum og öryggisstofnunum yfir í fjölmiðla og dómstóla. En spurningin sem margir spyrja sig er: Er hægt að treysta því sem hann segir? Í þessari grein verður farið ítarlega yfir helstu atburði á ferli Pútíns þar sem orð hans og aðgerðir hafa ekki samræmst og metið hvernig hann notar sannleikann sem stjórntæki. Upphaf ferils Pútín hóf feril sinn innan KGB, leyniþjónustu Sovétríkjanna, og starfaði í Austur-Þýskalandi á níunda áratugnum. Eftir fall Sovétríkjanna kom hann sér fyrir í stjórnsýslu í Pétursborg og síðar í Moskvu. Þegar hann varð forseti árið 2000 var hann kynntur sem maður laga og reglu sem ætlaði að koma á stöðugleika eftir óreiðutímabil Jeltsíns. Taktísk stjórnmál og fjölmiðlakreppa Fljótlega eftir að Pútín komst til valda hófst herferð til að styrkja stöðu ríkisins. Einkarekin fjölmiðlafyrirtæki voru annað hvort þjóðnýtt eða neydd til undirgefni. Þekkt dæmi er meðferðin á NTV, sjónvarpsstöð sem gagnrýndi stjórnina. Loforð um frelsi fjölmiðla og lýðræðisleg gildi hurfu smám saman í reynd. Tvískinnungur og öryggismál Pútín lofaði ítrekað að berjast gegn hryðjuverkum, en aðferðirnar sem hann notaði – sérstaklega í Téténíu – voru grimmar og gengu þvert á mannréttindi. Margir telja að hann hafi vísvitandi notað hryðjuverkaárásir, eða jafnvel skipulagt þær, til að réttlæta stríð og auka vald sitt. Tékéníustríðin og sprengjuárásirnar á íbúðablokkir árið 1999 eru meðal umdeildustu mála í þessu samhengi. Samningar sem brotnuðu Ítrekað hefur Pútín gengið á bak orða sinna. Hann undirritaði Búdapest-samkomulagið (1994) þar sem Rússland skuldbatt sig til að virða landamæri Úkraínu gegn því að Úkraína afhenti kjarnorkuvopn sín. Árið 2014 innlimaði Rússland Krímskaga og braut þar með beinlínis gegn þessum samningi. Árið 2022 hófst svo fullsköpuð innrás í Úkraínu, sem Pútín hafði áður ítrekað sagt að hann hygðist ekki gera. Stjórnarandstaða og svik Á meðan Pútín heldur kosningar með tilheyrandi atkvæðagreiðslum, er ljóst að þær fara ekki fram við eðlilegar lýðræðislegar aðstæður. Stjórnarandstæðingar eins og Alexei Navalní hafa verið fangelsaðir, eitruð og útilokaðir frá þátttöku. Pútín hefur haldið því fram að Rússland sé lýðræðisríki, en í reynd hefur hann fjarlægt flest þau einkenni sem lýðræði byggist á. Upplýsingastýring og áróður Eitt af einkennum stjórnar Pútíns er áróður og upplýsingastýring. Hann hefur skapað raunveruleikabjagaða mynd í gegnum ríkisfjölmiðla þar sem öll gagnrýni er annað hvort hunsuð eða útskýrð sem vestrænn áróður. Dæmi er hvernig innrásin í Úkraínu var kynnt fyrir rússnesku þjóðinni sem "sérstök hernaðaraðgerð til að afnása" landið. Afskipti af öðrum ríkjum Pútín hefur beitt sér af hörku í nágrannaríkjum, ekki aðeins í Úkraínu heldur einnig í Georgíu (2008) og Moldóvu. Hann hefur einnig verið sakaður um að hafa haft áhrif á kosningar í vestrænum ríkjum, þar á meðal Bandaríkjunum (2016), með tölvuárásum og upplýsingaóreiðu. Þrátt fyrir ítrekuð neitun Pútíns benda rannsóknir til annars. Hnattrænt mat á trúverðugleika Flestir leiðtogar vestrænna ríkja treysta ekki orðum Pútíns. Skýr dæmi um þetta má sjá í fjölmörgum skýrslum frá NATO og Sameinuðu þjóðunum þar sem aðgerðir rússneskra stjórnvalda eru skráðar og bornar saman við yfirlýsingar þeirra. Þessi ótrúverðugleiki hefur áhrif á samskipti Rússlands við önnur ríki, sérstaklega þegar kemur að samningaviðræðum. Innanríkisástand og stjórnsýsluleg stjórnun Þrátt fyrir efnahagsþrýsting og refsiaðgerðir hefur Pútín tekist að halda völdum með ströngu eftirliti, ritskoðun og kúgun. Hann lofar velferð og stöðugleika, en raunveruleikinn fyrir almenna borgara hefur oft verið andstæður. Þeir sem mótmæla eru handteknir, fjölmiðlar þaggaðir niður, og réttarkerfið nánast að fullu undir stjórn framkvæmdavaldsins. Niðurstaða Spurningin "Er eitthvað að marka Pútín?" er í sjálfu sér hluti af stærra samhengi um hvernig vald er notað í samtímanum. Með því að skoða sögulega hegðun Pútíns, má sjá að hann notar sannleikann strategískt – sem tól í valdabaráttu sinni. Hann heldur því oft fram að hann berjist fyrir stöðugleika og öryggi, en aðgerðir hans segja annað. Því má segja að varfærni, gagnrýnin hugsun og óháðar heimildir séu nauðsynlegar þegar lagt er mat á orð Pútíns. Í heimi þar sem upplýsingar eru vopn, eru orð ekki alltaf það sem þau virðast. Hjá Pútín eru þau oft aðeins hluti af stærri áætlun. Höfundur er lífeyrisþegi.
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun
Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun
Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar
Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar
Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun
Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun