Vladímír Pútín: Hvað er að marka hann? Steinar Björgvinsson skrifar 29. apríl 2025 10:31 Vladímír Vladimírovitsj Pútín hefur verið í valdastöðu í Rússlandi frá árinu 1999, fyrst sem forsætisráðherra, síðan forseti, og á ný sem forsætisráðherra áður en hann tók aftur við forsetaembættinu. Hann hefur byggt upp valdakerfi þar sem hann hefur mikla stjórn á öllum þáttum samfélagsins – frá hernum og öryggisstofnunum yfir í fjölmiðla og dómstóla. En spurningin sem margir spyrja sig er: Er hægt að treysta því sem hann segir? Í þessari grein verður farið ítarlega yfir helstu atburði á ferli Pútíns þar sem orð hans og aðgerðir hafa ekki samræmst og metið hvernig hann notar sannleikann sem stjórntæki. Upphaf ferils Pútín hóf feril sinn innan KGB, leyniþjónustu Sovétríkjanna, og starfaði í Austur-Þýskalandi á níunda áratugnum. Eftir fall Sovétríkjanna kom hann sér fyrir í stjórnsýslu í Pétursborg og síðar í Moskvu. Þegar hann varð forseti árið 2000 var hann kynntur sem maður laga og reglu sem ætlaði að koma á stöðugleika eftir óreiðutímabil Jeltsíns. Taktísk stjórnmál og fjölmiðlakreppa Fljótlega eftir að Pútín komst til valda hófst herferð til að styrkja stöðu ríkisins. Einkarekin fjölmiðlafyrirtæki voru annað hvort þjóðnýtt eða neydd til undirgefni. Þekkt dæmi er meðferðin á NTV, sjónvarpsstöð sem gagnrýndi stjórnina. Loforð um frelsi fjölmiðla og lýðræðisleg gildi hurfu smám saman í reynd. Tvískinnungur og öryggismál Pútín lofaði ítrekað að berjast gegn hryðjuverkum, en aðferðirnar sem hann notaði – sérstaklega í Téténíu – voru grimmar og gengu þvert á mannréttindi. Margir telja að hann hafi vísvitandi notað hryðjuverkaárásir, eða jafnvel skipulagt þær, til að réttlæta stríð og auka vald sitt. Tékéníustríðin og sprengjuárásirnar á íbúðablokkir árið 1999 eru meðal umdeildustu mála í þessu samhengi. Samningar sem brotnuðu Ítrekað hefur Pútín gengið á bak orða sinna. Hann undirritaði Búdapest-samkomulagið (1994) þar sem Rússland skuldbatt sig til að virða landamæri Úkraínu gegn því að Úkraína afhenti kjarnorkuvopn sín. Árið 2014 innlimaði Rússland Krímskaga og braut þar með beinlínis gegn þessum samningi. Árið 2022 hófst svo fullsköpuð innrás í Úkraínu, sem Pútín hafði áður ítrekað sagt að hann hygðist ekki gera. Stjórnarandstaða og svik Á meðan Pútín heldur kosningar með tilheyrandi atkvæðagreiðslum, er ljóst að þær fara ekki fram við eðlilegar lýðræðislegar aðstæður. Stjórnarandstæðingar eins og Alexei Navalní hafa verið fangelsaðir, eitruð og útilokaðir frá þátttöku. Pútín hefur haldið því fram að Rússland sé lýðræðisríki, en í reynd hefur hann fjarlægt flest þau einkenni sem lýðræði byggist á. Upplýsingastýring og áróður Eitt af einkennum stjórnar Pútíns er áróður og upplýsingastýring. Hann hefur skapað raunveruleikabjagaða mynd í gegnum ríkisfjölmiðla þar sem öll gagnrýni er annað hvort hunsuð eða útskýrð sem vestrænn áróður. Dæmi er hvernig innrásin í Úkraínu var kynnt fyrir rússnesku þjóðinni sem "sérstök hernaðaraðgerð til að afnása" landið. Afskipti af öðrum ríkjum Pútín hefur beitt sér af hörku í nágrannaríkjum, ekki aðeins í Úkraínu heldur einnig í Georgíu (2008) og Moldóvu. Hann hefur einnig verið sakaður um að hafa haft áhrif á kosningar í vestrænum ríkjum, þar á meðal Bandaríkjunum (2016), með tölvuárásum og upplýsingaóreiðu. Þrátt fyrir ítrekuð neitun Pútíns benda rannsóknir til annars. Hnattrænt mat á trúverðugleika Flestir leiðtogar vestrænna ríkja treysta ekki orðum Pútíns. Skýr dæmi um þetta má sjá í fjölmörgum skýrslum frá NATO og Sameinuðu þjóðunum þar sem aðgerðir rússneskra stjórnvalda eru skráðar og bornar saman við yfirlýsingar þeirra. Þessi ótrúverðugleiki hefur áhrif á samskipti Rússlands við önnur ríki, sérstaklega þegar kemur að samningaviðræðum. Innanríkisástand og stjórnsýsluleg stjórnun Þrátt fyrir efnahagsþrýsting og refsiaðgerðir hefur Pútín tekist að halda völdum með ströngu eftirliti, ritskoðun og kúgun. Hann lofar velferð og stöðugleika, en raunveruleikinn fyrir almenna borgara hefur oft verið andstæður. Þeir sem mótmæla eru handteknir, fjölmiðlar þaggaðir niður, og réttarkerfið nánast að fullu undir stjórn framkvæmdavaldsins. Niðurstaða Spurningin "Er eitthvað að marka Pútín?" er í sjálfu sér hluti af stærra samhengi um hvernig vald er notað í samtímanum. Með því að skoða sögulega hegðun Pútíns, má sjá að hann notar sannleikann strategískt – sem tól í valdabaráttu sinni. Hann heldur því oft fram að hann berjist fyrir stöðugleika og öryggi, en aðgerðir hans segja annað. Því má segja að varfærni, gagnrýnin hugsun og óháðar heimildir séu nauðsynlegar þegar lagt er mat á orð Pútíns. Í heimi þar sem upplýsingar eru vopn, eru orð ekki alltaf það sem þau virðast. Hjá Pútín eru þau oft aðeins hluti af stærri áætlun. Höfundur er lífeyrisþegi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Vladimír Pútín Mest lesið Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun Rýnt í stöðu kvenna með örorkulífeyri Huld Magnúsdóttir skrifar Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson skrifar Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar Skoðun Þegar orkuöflun er sett á ís - dæmið frá Suður-Afríku Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans skrifar Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson skrifar Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen skrifar Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Sjá meira
Vladímír Vladimírovitsj Pútín hefur verið í valdastöðu í Rússlandi frá árinu 1999, fyrst sem forsætisráðherra, síðan forseti, og á ný sem forsætisráðherra áður en hann tók aftur við forsetaembættinu. Hann hefur byggt upp valdakerfi þar sem hann hefur mikla stjórn á öllum þáttum samfélagsins – frá hernum og öryggisstofnunum yfir í fjölmiðla og dómstóla. En spurningin sem margir spyrja sig er: Er hægt að treysta því sem hann segir? Í þessari grein verður farið ítarlega yfir helstu atburði á ferli Pútíns þar sem orð hans og aðgerðir hafa ekki samræmst og metið hvernig hann notar sannleikann sem stjórntæki. Upphaf ferils Pútín hóf feril sinn innan KGB, leyniþjónustu Sovétríkjanna, og starfaði í Austur-Þýskalandi á níunda áratugnum. Eftir fall Sovétríkjanna kom hann sér fyrir í stjórnsýslu í Pétursborg og síðar í Moskvu. Þegar hann varð forseti árið 2000 var hann kynntur sem maður laga og reglu sem ætlaði að koma á stöðugleika eftir óreiðutímabil Jeltsíns. Taktísk stjórnmál og fjölmiðlakreppa Fljótlega eftir að Pútín komst til valda hófst herferð til að styrkja stöðu ríkisins. Einkarekin fjölmiðlafyrirtæki voru annað hvort þjóðnýtt eða neydd til undirgefni. Þekkt dæmi er meðferðin á NTV, sjónvarpsstöð sem gagnrýndi stjórnina. Loforð um frelsi fjölmiðla og lýðræðisleg gildi hurfu smám saman í reynd. Tvískinnungur og öryggismál Pútín lofaði ítrekað að berjast gegn hryðjuverkum, en aðferðirnar sem hann notaði – sérstaklega í Téténíu – voru grimmar og gengu þvert á mannréttindi. Margir telja að hann hafi vísvitandi notað hryðjuverkaárásir, eða jafnvel skipulagt þær, til að réttlæta stríð og auka vald sitt. Tékéníustríðin og sprengjuárásirnar á íbúðablokkir árið 1999 eru meðal umdeildustu mála í þessu samhengi. Samningar sem brotnuðu Ítrekað hefur Pútín gengið á bak orða sinna. Hann undirritaði Búdapest-samkomulagið (1994) þar sem Rússland skuldbatt sig til að virða landamæri Úkraínu gegn því að Úkraína afhenti kjarnorkuvopn sín. Árið 2014 innlimaði Rússland Krímskaga og braut þar með beinlínis gegn þessum samningi. Árið 2022 hófst svo fullsköpuð innrás í Úkraínu, sem Pútín hafði áður ítrekað sagt að hann hygðist ekki gera. Stjórnarandstaða og svik Á meðan Pútín heldur kosningar með tilheyrandi atkvæðagreiðslum, er ljóst að þær fara ekki fram við eðlilegar lýðræðislegar aðstæður. Stjórnarandstæðingar eins og Alexei Navalní hafa verið fangelsaðir, eitruð og útilokaðir frá þátttöku. Pútín hefur haldið því fram að Rússland sé lýðræðisríki, en í reynd hefur hann fjarlægt flest þau einkenni sem lýðræði byggist á. Upplýsingastýring og áróður Eitt af einkennum stjórnar Pútíns er áróður og upplýsingastýring. Hann hefur skapað raunveruleikabjagaða mynd í gegnum ríkisfjölmiðla þar sem öll gagnrýni er annað hvort hunsuð eða útskýrð sem vestrænn áróður. Dæmi er hvernig innrásin í Úkraínu var kynnt fyrir rússnesku þjóðinni sem "sérstök hernaðaraðgerð til að afnása" landið. Afskipti af öðrum ríkjum Pútín hefur beitt sér af hörku í nágrannaríkjum, ekki aðeins í Úkraínu heldur einnig í Georgíu (2008) og Moldóvu. Hann hefur einnig verið sakaður um að hafa haft áhrif á kosningar í vestrænum ríkjum, þar á meðal Bandaríkjunum (2016), með tölvuárásum og upplýsingaóreiðu. Þrátt fyrir ítrekuð neitun Pútíns benda rannsóknir til annars. Hnattrænt mat á trúverðugleika Flestir leiðtogar vestrænna ríkja treysta ekki orðum Pútíns. Skýr dæmi um þetta má sjá í fjölmörgum skýrslum frá NATO og Sameinuðu þjóðunum þar sem aðgerðir rússneskra stjórnvalda eru skráðar og bornar saman við yfirlýsingar þeirra. Þessi ótrúverðugleiki hefur áhrif á samskipti Rússlands við önnur ríki, sérstaklega þegar kemur að samningaviðræðum. Innanríkisástand og stjórnsýsluleg stjórnun Þrátt fyrir efnahagsþrýsting og refsiaðgerðir hefur Pútín tekist að halda völdum með ströngu eftirliti, ritskoðun og kúgun. Hann lofar velferð og stöðugleika, en raunveruleikinn fyrir almenna borgara hefur oft verið andstæður. Þeir sem mótmæla eru handteknir, fjölmiðlar þaggaðir niður, og réttarkerfið nánast að fullu undir stjórn framkvæmdavaldsins. Niðurstaða Spurningin "Er eitthvað að marka Pútín?" er í sjálfu sér hluti af stærra samhengi um hvernig vald er notað í samtímanum. Með því að skoða sögulega hegðun Pútíns, má sjá að hann notar sannleikann strategískt – sem tól í valdabaráttu sinni. Hann heldur því oft fram að hann berjist fyrir stöðugleika og öryggi, en aðgerðir hans segja annað. Því má segja að varfærni, gagnrýnin hugsun og óháðar heimildir séu nauðsynlegar þegar lagt er mat á orð Pútíns. Í heimi þar sem upplýsingar eru vopn, eru orð ekki alltaf það sem þau virðast. Hjá Pútín eru þau oft aðeins hluti af stærri áætlun. Höfundur er lífeyrisþegi.
Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar
Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun