Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson og Íris Björg Kristjánsdóttir skrifa 16. mars 2025 09:01 Viðsjárverðir tímar eru nú uppi í alþjóðamálum þar sem mörkin á milli friðar og stríðs eru óljós og ekki er hægt að útiloka að það ástand geti varað árum saman eða jafnvel í áratugi. Friðhelgi landamæra er samofin þjóðaröryggi landsins og því mikilvægt að tryggja öryggi þeirra og að borgaralegar löggæslustofnanir séu í stakk búnar til að takast á við nýjar og fjölbreyttar áskoranir. Á sama tíma er þörf á að styrkja viðbúnað okkar til takast á við ytri ógnir. Vendingar í alþjóðamálum, tækniframfarir, og samfélagslegar breytingar eru allt þættir sem hafa áhrif á alþjóðlega fólksflutninga, brotastarfsemi, hryðjuverkahættu og fjölþáttaógnir – og þar af leiðandi okkar eigið öryggi. Úr verður flókið samspil ólíkra þátta sem virða ekki landamæri og er nánast ómöguleiki fyrir okkur að kljást við ein. Staðan kallar einfaldlega á náið samstarf við önnur ríki. Eitt dæmi um slíkt alþjóðlegt samstarf, sem Ísland er aðili að, er Landamæra- og strandgæslustofnun Evrópu (Frontex). Frontex, sem staðsett er í Varsjá, sinnir samhæfingarhlutverki á ytri landamærum Schengen svæðisins og veitir ríkjum þess aðstoð við landamæravörslu. Virðing fyrir grundvallarmannréttindum einstaklinga eru leiðarstef í allri starfsemi Frontex og dagleg framkvæmd landamæramálefna. Annað grunnstef Schengen samstarfsins er að gera einstaklingum kleift að ferðast löglega og óhindrað yfir landamæri innan Schengen svæðisins. Af hverju Frontex? Verulegur og margvíslegur ávinningur hlýst af samstarfinu fyrir Ísland og er einn angi þess aðgangur að upplýsingum sem auðveldar löggæslu á Íslandi að bregðast við skipulagðri brotastarfsemi og ógnum, óreglulegum fólksflutningum, smygli á fólki og mansali. Þessar upplýsingar nýtast í svokallaðri áhættugreiningu, sem veitir löggæsluaðilum stöðumynd af helstu ógnum sem bregðast þarf við á landamærunum og nýtist til að draga úr neikvæðum afleiðingum þeirra. Sem þátttakandi í Schengen samstarfinu getur Ísland nýtt sér þá innviði sem Frontex hefur upp á að bjóða, ekki síst mannauð og þekkingu og þannig unnið betur að því markmiði að tryggja öryggi borgaranna. Frontex hefur umsjón með svokölluðu stöðuliði (e. standing corps), sem hefur það hlutverk að aðstoða við landamæravörslu. Ísland hefur verið virkur þátttakandi í verkefnum á vegum stöðuliðsins og má þar nefna móttöku á erlendum landamæravörðum og lögreglumönnum sem hafa komið hingað til tímabundinna starfa. Við njótum þannig góðs af miðlun þekkingar frá öðrum ríkjum í þessu samhengi. Samstarfið hefur líka veitt Íslandi tækifæri til að miðla þekkingu. Stærsta framlag Íslands til stöðuliðsins hefur verið framlag Landhelgisgæslunnar, sem hefur frá árinu 2010 lagt til bæði skip og eftirlitsflugvél, ásamt áhöfn, í sameiginleg verkefni á vegum Frontex. Í þeim verkefnum hefur Landhelgisgæslan komið að fjölmörgum verkefnum m.a. komið að björgun fólks í sjávarháska. Við sem þjóð getum verið stolt af framlagi okkar, ekki síst því hlutverki að koma fólki til bjargar á ögurstundu og á sama tíma stuðla að öruggari landamærum í Evrópu. Frontex í 20 ár Frontex fagnar um þessar mundir 20 ára afmæli og samstarf Íslands við stofnunina hefur aldrei verið sterkara. Nýlega tilnefndum við okkar fyrsta tengslafulltrúa (e. liaison officer) til að starfa í höfuðstöðvum stofnunarinnar í Varsjá. Með tilnefningunni er stigið mikilvægt skref í þá átt að styrkja samvinnu og samstarf Íslands við Frontex og er ætlaður ávinningur hennar m.a. að Ísland verði virkari þátttakandi í starfi Frontex, að efla upplýsingamiðlun til stofnana á Íslandi og styrkja enn frekar að rödd og sérstaða Íslands sem eyja fjarri meginlandi Evrópu heyrist í höfuðstöðvunum í Varsjá. Landamæri skipa stórt hlutverk í vörnum hvers lands og hjálpa okkur að takast á við þær ógnir sem steðja að hverju sinni. Með þátttöku okkar í Schengen samstarfinu og þar með aðild okkar að Frontex, erum við hluti af samfélagi þjóða sem vinna sameiginlega að því að tryggja örugg landamæri og þar með öryggi borgaranna innan ríkis. Fyrirséð er að nýlegar vendingar og óvissa í alþjóðamálum muni kalla á aukna aðgerðagetu landamæra- og löggæslustofnana hér á landi og enn öflugra samstarfi við alþjóðlegar stofnanir í málefnum landamæra. Jón Pétur Jónsson, yfirlögregluþjónn hjá ríkislögreglustjóra og fulltrúi Íslands í stjórnarborði Frontex. Íris Björg Kristjánsdóttir, sviðsstjóri alþjóða- og landamærasviðs ríkislögreglustjóra og varamaður í stjórnarborði Frontex. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Landamæri Lögreglumál Mest lesið Falin tækifæri til náms Heiða Ingimarsdóttir Skoðun Gervigreind í námi: 5 lykilskref fyrir öryggi nemenda Björgmundur Guðmundsson Skoðun Þjóðkirkja á réttri leið Þórður Guðmundsson Skoðun Staðreyndir um einfaldara regluverk Guðlaugur Þór Þórðarson Skoðun Við þurfum hagkvæmu virkjunarkostina Gunnar Guðni Tómasson Skoðun Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal Skoðun Veitingastaðir eru ekki kjarnorkuver Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun “Jákvæð viðbrögð” um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason Skoðun Halldór 21.06.2025 Halldór Rangfærslur Viðskiptaráðs Finnbjörn A. Hermannsson Skoðun Skoðun Skoðun Þjóðkirkja á réttri leið Þórður Guðmundsson skrifar Skoðun Staðreyndir um einfaldara regluverk Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Við þurfum hagkvæmu virkjunarkostina Gunnar Guðni Tómasson skrifar Skoðun Falin tækifæri til náms Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í námi: 5 lykilskref fyrir öryggi nemenda Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar Skoðun “Jákvæð viðbrögð” um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Skattgreiðendur látnir borga brúsann Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nokkur orð um Kúbudeiluna og viðskiptabannið Gylfi Páll Hersir skrifar Skoðun Ráðherrar með reiknivél og leyndarhyggju Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Gróf misbeiting illa fengins valds Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) grein 2 Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Pólítískt hugrekki Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vísir að lægri orkureikningi Einar Vilmarsson skrifar Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal skrifar Skoðun Mikil réttarbót fyrir fatlað fólk mætir hindrunum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Verið brjáluð. Ég fer ekki neitt Ian McDonald skrifar Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Vönduð vinnubrögð? Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Veitingastaðir eru ekki kjarnorkuver Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Nýr vegvísir Evrópusambandsins um jafnrétti kynjanna Clara Ganslandt skrifar Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Blaður 35 Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Kaldar kveðjur frá forsætisráðherrra til ferðaþjónustunnar Pétur Óskarsson skrifar Skoðun Nú hefst samræmt próf í stærðfræði Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur Viðskiptaráðs Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sanngirni í Kópavogsmódelinu Eydís Inga Valsdóttir skrifar Sjá meira
Viðsjárverðir tímar eru nú uppi í alþjóðamálum þar sem mörkin á milli friðar og stríðs eru óljós og ekki er hægt að útiloka að það ástand geti varað árum saman eða jafnvel í áratugi. Friðhelgi landamæra er samofin þjóðaröryggi landsins og því mikilvægt að tryggja öryggi þeirra og að borgaralegar löggæslustofnanir séu í stakk búnar til að takast á við nýjar og fjölbreyttar áskoranir. Á sama tíma er þörf á að styrkja viðbúnað okkar til takast á við ytri ógnir. Vendingar í alþjóðamálum, tækniframfarir, og samfélagslegar breytingar eru allt þættir sem hafa áhrif á alþjóðlega fólksflutninga, brotastarfsemi, hryðjuverkahættu og fjölþáttaógnir – og þar af leiðandi okkar eigið öryggi. Úr verður flókið samspil ólíkra þátta sem virða ekki landamæri og er nánast ómöguleiki fyrir okkur að kljást við ein. Staðan kallar einfaldlega á náið samstarf við önnur ríki. Eitt dæmi um slíkt alþjóðlegt samstarf, sem Ísland er aðili að, er Landamæra- og strandgæslustofnun Evrópu (Frontex). Frontex, sem staðsett er í Varsjá, sinnir samhæfingarhlutverki á ytri landamærum Schengen svæðisins og veitir ríkjum þess aðstoð við landamæravörslu. Virðing fyrir grundvallarmannréttindum einstaklinga eru leiðarstef í allri starfsemi Frontex og dagleg framkvæmd landamæramálefna. Annað grunnstef Schengen samstarfsins er að gera einstaklingum kleift að ferðast löglega og óhindrað yfir landamæri innan Schengen svæðisins. Af hverju Frontex? Verulegur og margvíslegur ávinningur hlýst af samstarfinu fyrir Ísland og er einn angi þess aðgangur að upplýsingum sem auðveldar löggæslu á Íslandi að bregðast við skipulagðri brotastarfsemi og ógnum, óreglulegum fólksflutningum, smygli á fólki og mansali. Þessar upplýsingar nýtast í svokallaðri áhættugreiningu, sem veitir löggæsluaðilum stöðumynd af helstu ógnum sem bregðast þarf við á landamærunum og nýtist til að draga úr neikvæðum afleiðingum þeirra. Sem þátttakandi í Schengen samstarfinu getur Ísland nýtt sér þá innviði sem Frontex hefur upp á að bjóða, ekki síst mannauð og þekkingu og þannig unnið betur að því markmiði að tryggja öryggi borgaranna. Frontex hefur umsjón með svokölluðu stöðuliði (e. standing corps), sem hefur það hlutverk að aðstoða við landamæravörslu. Ísland hefur verið virkur þátttakandi í verkefnum á vegum stöðuliðsins og má þar nefna móttöku á erlendum landamæravörðum og lögreglumönnum sem hafa komið hingað til tímabundinna starfa. Við njótum þannig góðs af miðlun þekkingar frá öðrum ríkjum í þessu samhengi. Samstarfið hefur líka veitt Íslandi tækifæri til að miðla þekkingu. Stærsta framlag Íslands til stöðuliðsins hefur verið framlag Landhelgisgæslunnar, sem hefur frá árinu 2010 lagt til bæði skip og eftirlitsflugvél, ásamt áhöfn, í sameiginleg verkefni á vegum Frontex. Í þeim verkefnum hefur Landhelgisgæslan komið að fjölmörgum verkefnum m.a. komið að björgun fólks í sjávarháska. Við sem þjóð getum verið stolt af framlagi okkar, ekki síst því hlutverki að koma fólki til bjargar á ögurstundu og á sama tíma stuðla að öruggari landamærum í Evrópu. Frontex í 20 ár Frontex fagnar um þessar mundir 20 ára afmæli og samstarf Íslands við stofnunina hefur aldrei verið sterkara. Nýlega tilnefndum við okkar fyrsta tengslafulltrúa (e. liaison officer) til að starfa í höfuðstöðvum stofnunarinnar í Varsjá. Með tilnefningunni er stigið mikilvægt skref í þá átt að styrkja samvinnu og samstarf Íslands við Frontex og er ætlaður ávinningur hennar m.a. að Ísland verði virkari þátttakandi í starfi Frontex, að efla upplýsingamiðlun til stofnana á Íslandi og styrkja enn frekar að rödd og sérstaða Íslands sem eyja fjarri meginlandi Evrópu heyrist í höfuðstöðvunum í Varsjá. Landamæri skipa stórt hlutverk í vörnum hvers lands og hjálpa okkur að takast á við þær ógnir sem steðja að hverju sinni. Með þátttöku okkar í Schengen samstarfinu og þar með aðild okkar að Frontex, erum við hluti af samfélagi þjóða sem vinna sameiginlega að því að tryggja örugg landamæri og þar með öryggi borgaranna innan ríkis. Fyrirséð er að nýlegar vendingar og óvissa í alþjóðamálum muni kalla á aukna aðgerðagetu landamæra- og löggæslustofnana hér á landi og enn öflugra samstarfi við alþjóðlegar stofnanir í málefnum landamæra. Jón Pétur Jónsson, yfirlögregluþjónn hjá ríkislögreglustjóra og fulltrúi Íslands í stjórnarborði Frontex. Íris Björg Kristjánsdóttir, sviðsstjóri alþjóða- og landamærasviðs ríkislögreglustjóra og varamaður í stjórnarborði Frontex.
Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar
Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar
Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar
Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar