Landslagið í leikskólamálum Reykjavíkurborgar ólgar Georg Atli Hallsson skrifar 14. desember 2022 07:30 Mönnunarvandi borgarinnar er rótgróinn og vel þekktur, sömu sögu má segja um launamálin og nú upp á síðkastið hefur vandræðalegri stöðu ýmissa leikskólabygginga verið gerð nokkuð góð skil. Í október síðastliðinn bárust fréttir um að það vantaði að ráða í kringum 80 stöðugildi (starfsfólk) í 67 leikskóla, til að mæta grunnþörf og geta boðið um það bil 190 biðlistabörnum, að hefja skólagöngu. Þessi tala er reyndar öllu hærri ef við miðum við öll frægu 12 mánaða kosningaloforðs-börnin og stendur þá hún þá víst í 618 börn. Athugið að þarna nota ég orðið “skólaganga” mjög meðvitað. Leikskólar landsins eru nefnilega skólar. Þar fer fram menntun og í leikskólunum er lagður grunnur að ýmsu sem oft er talin grunngildi samfélagsins og fjölbreyttrar menningar. Við Íslendingar vorum metnaðarfull og framsýn þegar við settum lög árið 2008 um skólastarf á Íslandi. Þar var hlutverk fyrstu menntastofnunarinnar afmörkuð og skilgreint sem fyrsta skólastigið. Þar stendur meðal annars: „Veita skal börnum umönnun og menntun, búa þeim hollt og hvetjandi uppeldisumhverfi og örugg náms- og leikskilyrði. Stuðla skal að því að nám fari fram í leik og skapandi starfi þar sem börn njóta fjölbreyttra uppeldiskosta. Starfshættir leikskóla skulu mótast af umburðarlyndi og kærleika, jafnrétti, lýðræðislegu samstarfi, ábyrgð, umhyggju, sáttfýsi, virðingu fyrir manngildi [...]“. Ég tek það fram að ég feitletraði nokkur orðanna þarna sjálfur fyrir dramatísk áhrif. Aðeins ofar nefndi ég mönnunarvandann og langar að benda á að nú fyrir stuttu kom fram skýrsla sem tiltók að mat Reykjavíkurborgar sé að almennt eru leikskólarnir ofmannaðir um 1-2 stöðugildi. Það hefur líka komið fram að stefna Reykjavíkurborgar er sú að fjölga börnum í leikskólakerfinu og að taka sífellt yngri börn inn í menntakerfið, ásamt ákveðnum niðurskurði í matkosti og kaupum á aðföngum. Þrátt fyrir þessar takmarkanir er svo hvergi slegið af væntingum um hátt menntunarstig starfsfólks. Hvergi er dregið úr kröfunum um fjölbreytt gæðastarf sem unnið er á forsendum og getu barnanna. Hvergi er gefinn afsláttur af fagmennsku þeirra sem leiða starfið á gólfinu. Hér vil ég gjarnan staldra við og taka það skýrt fram að, að sjálfsögðu þætti mér fráleitt á allan hátt að draga úr gæðum leikskólastarfs á Íslandi og að mér þykir í raun aðdáunarvert hversu vel leikskólar hafa staðið sig þrátt fyrir áralangt fjársvelti og almennt virðingarleysi gagnvart starfinu. Að mínu mati eru bara ákveðnar þversagnir í þessu öllu. Ef að við viljum reka framsækið og metnaðarfullt skólastarf fyrir þessi yngstu börn, þá gengur ekki að fækka starfsfólki og fjölga börnum. Annað þarf að víkja fyrir hinu. Ef að við viljum að börnunum líði vel, upplifi öryggi og traust getum við ekki rekið skólastofnanir á of fáu starfsfólki. Það er einungis til að brenna upp metnað, áhuga og getu starfsfólks. Ef að við viljum raunverulega líta á leikskólann sem grunnstoð í samfélaginu, sem undirbýr komandi kynslóðir fyrir framhaldsmenntun á ýmsum öðrum skólastigumog síðar þátttöku á vinnumarkaði - þá þurfum við að bjóða upp á aðbúnað og aðstæður sem styðja, örva og þroska en ekki þrengja að og takmarka möguleika þeirra. Þau sem koma að reglugerðarsetningu og almennri stefnumótun leikskólastarfs í borginni virðast ætla að ríghalda í þessar mótsagnir og reyna að bjóða bæði upp á gjöfult skólastarf og hráa geymslu á sama tíma. Ég held að það sé orðið vel tímabært að Reykjavíkurborg og menntamálaráðuneytið fara að taka sig sjálf alvarlega. Það þýðir ekki að segja eitt og gera annað. Í menntamálum er ekki bæði hægt að halda og sleppa. Það gengur ekki upp að ætla að halda uppi öflugu menntakerfi á viðurkenndu fyrsta skólastigi landsins á lágmarks fjárlögum og skammtíma hugsjónum. Ég skil samt vel að það þurfi ákveðið aðhald í fjármálum borgarinnar og að óráðsía gengur vitaskuld ekki. Hins vegar þarf virka forgangsröðun og það þarf líka að átta sig á að ekki er hægt að skera endalaust af því sem lítið er. Sjaldan hefur það sést jafnvel og nú, hversu fjársveltar menntastofnanir borgarinnar eru og hafa verið í langan tíma. Það þarf að ákveða hvort við viljum sýna börnum borgarinnar þá virðingu sem þau eiga skilið með frábærri menntastefnu þar sem hagmunir barnanna eru höfð að leiðarljósi eða bjóða upp á einföld, lítil rými þar sem vinnumarkaðurinn getur geymt börn starfsfólk síns, svo þau verði ekki fyrir. Ég (og margt samstarfsfólk mitt í skólakerfinu!) værum mikið til í að fá að vita hvaða veg leikskólar landsins eiga að feta, svo að við getum hreinlega tekið ákvörðun um það hvort að við getum átt samleið og haldið faglegu starfi okkar áfram. Ég vona jafnframt að viðeigandi stjórnvöld fari að standa með hagsmunum barnanna frekar en að standa með hagnaðardrifnum hugmyndum. Það vakti athygli mína þegar allt fagmenntað starfsfólk leikskólans Grandaborgar sagði upp störfum á dögunum, vegna þess að þau töldu sig ekki geta tryggt öryggi barnanna og farið eftir lögum um aðbúnað þeirra. Þau fengu nóg af því að geta ekki sinnt sinni vinnu eins og þeim er skylt að gera. Þetta heitir að taka ábyrgð. Ég stend með þeim. Höfundur er starfsmaður á leikskóla. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Leikskólar Skóla - og menntamál Börn og uppeldi Reykjavík Mest lesið Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson Skoðun Skoðun Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann skrifar Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason skrifar Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Sjá meira
Mönnunarvandi borgarinnar er rótgróinn og vel þekktur, sömu sögu má segja um launamálin og nú upp á síðkastið hefur vandræðalegri stöðu ýmissa leikskólabygginga verið gerð nokkuð góð skil. Í október síðastliðinn bárust fréttir um að það vantaði að ráða í kringum 80 stöðugildi (starfsfólk) í 67 leikskóla, til að mæta grunnþörf og geta boðið um það bil 190 biðlistabörnum, að hefja skólagöngu. Þessi tala er reyndar öllu hærri ef við miðum við öll frægu 12 mánaða kosningaloforðs-börnin og stendur þá hún þá víst í 618 börn. Athugið að þarna nota ég orðið “skólaganga” mjög meðvitað. Leikskólar landsins eru nefnilega skólar. Þar fer fram menntun og í leikskólunum er lagður grunnur að ýmsu sem oft er talin grunngildi samfélagsins og fjölbreyttrar menningar. Við Íslendingar vorum metnaðarfull og framsýn þegar við settum lög árið 2008 um skólastarf á Íslandi. Þar var hlutverk fyrstu menntastofnunarinnar afmörkuð og skilgreint sem fyrsta skólastigið. Þar stendur meðal annars: „Veita skal börnum umönnun og menntun, búa þeim hollt og hvetjandi uppeldisumhverfi og örugg náms- og leikskilyrði. Stuðla skal að því að nám fari fram í leik og skapandi starfi þar sem börn njóta fjölbreyttra uppeldiskosta. Starfshættir leikskóla skulu mótast af umburðarlyndi og kærleika, jafnrétti, lýðræðislegu samstarfi, ábyrgð, umhyggju, sáttfýsi, virðingu fyrir manngildi [...]“. Ég tek það fram að ég feitletraði nokkur orðanna þarna sjálfur fyrir dramatísk áhrif. Aðeins ofar nefndi ég mönnunarvandann og langar að benda á að nú fyrir stuttu kom fram skýrsla sem tiltók að mat Reykjavíkurborgar sé að almennt eru leikskólarnir ofmannaðir um 1-2 stöðugildi. Það hefur líka komið fram að stefna Reykjavíkurborgar er sú að fjölga börnum í leikskólakerfinu og að taka sífellt yngri börn inn í menntakerfið, ásamt ákveðnum niðurskurði í matkosti og kaupum á aðföngum. Þrátt fyrir þessar takmarkanir er svo hvergi slegið af væntingum um hátt menntunarstig starfsfólks. Hvergi er dregið úr kröfunum um fjölbreytt gæðastarf sem unnið er á forsendum og getu barnanna. Hvergi er gefinn afsláttur af fagmennsku þeirra sem leiða starfið á gólfinu. Hér vil ég gjarnan staldra við og taka það skýrt fram að, að sjálfsögðu þætti mér fráleitt á allan hátt að draga úr gæðum leikskólastarfs á Íslandi og að mér þykir í raun aðdáunarvert hversu vel leikskólar hafa staðið sig þrátt fyrir áralangt fjársvelti og almennt virðingarleysi gagnvart starfinu. Að mínu mati eru bara ákveðnar þversagnir í þessu öllu. Ef að við viljum reka framsækið og metnaðarfullt skólastarf fyrir þessi yngstu börn, þá gengur ekki að fækka starfsfólki og fjölga börnum. Annað þarf að víkja fyrir hinu. Ef að við viljum að börnunum líði vel, upplifi öryggi og traust getum við ekki rekið skólastofnanir á of fáu starfsfólki. Það er einungis til að brenna upp metnað, áhuga og getu starfsfólks. Ef að við viljum raunverulega líta á leikskólann sem grunnstoð í samfélaginu, sem undirbýr komandi kynslóðir fyrir framhaldsmenntun á ýmsum öðrum skólastigumog síðar þátttöku á vinnumarkaði - þá þurfum við að bjóða upp á aðbúnað og aðstæður sem styðja, örva og þroska en ekki þrengja að og takmarka möguleika þeirra. Þau sem koma að reglugerðarsetningu og almennri stefnumótun leikskólastarfs í borginni virðast ætla að ríghalda í þessar mótsagnir og reyna að bjóða bæði upp á gjöfult skólastarf og hráa geymslu á sama tíma. Ég held að það sé orðið vel tímabært að Reykjavíkurborg og menntamálaráðuneytið fara að taka sig sjálf alvarlega. Það þýðir ekki að segja eitt og gera annað. Í menntamálum er ekki bæði hægt að halda og sleppa. Það gengur ekki upp að ætla að halda uppi öflugu menntakerfi á viðurkenndu fyrsta skólastigi landsins á lágmarks fjárlögum og skammtíma hugsjónum. Ég skil samt vel að það þurfi ákveðið aðhald í fjármálum borgarinnar og að óráðsía gengur vitaskuld ekki. Hins vegar þarf virka forgangsröðun og það þarf líka að átta sig á að ekki er hægt að skera endalaust af því sem lítið er. Sjaldan hefur það sést jafnvel og nú, hversu fjársveltar menntastofnanir borgarinnar eru og hafa verið í langan tíma. Það þarf að ákveða hvort við viljum sýna börnum borgarinnar þá virðingu sem þau eiga skilið með frábærri menntastefnu þar sem hagmunir barnanna eru höfð að leiðarljósi eða bjóða upp á einföld, lítil rými þar sem vinnumarkaðurinn getur geymt börn starfsfólk síns, svo þau verði ekki fyrir. Ég (og margt samstarfsfólk mitt í skólakerfinu!) værum mikið til í að fá að vita hvaða veg leikskólar landsins eiga að feta, svo að við getum hreinlega tekið ákvörðun um það hvort að við getum átt samleið og haldið faglegu starfi okkar áfram. Ég vona jafnframt að viðeigandi stjórnvöld fari að standa með hagsmunum barnanna frekar en að standa með hagnaðardrifnum hugmyndum. Það vakti athygli mína þegar allt fagmenntað starfsfólk leikskólans Grandaborgar sagði upp störfum á dögunum, vegna þess að þau töldu sig ekki geta tryggt öryggi barnanna og farið eftir lögum um aðbúnað þeirra. Þau fengu nóg af því að geta ekki sinnt sinni vinnu eins og þeim er skylt að gera. Þetta heitir að taka ábyrgð. Ég stend með þeim. Höfundur er starfsmaður á leikskóla.
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun