Kvótakerfið hefur flutt frá Vestfjörðum útflutningsverðmæti sem meta má 7,5 milljarða króna árlega. Það jafngildir rúmri milljón króna árlega á hvern íbúa, sem myndi mælast sem um 14% samdráttur í landsframleiðslu. Í Hruninu 2008 fór landsframleiðslan niður um 11% á mann, en jafnaði sig fljótt aftur. Fyrir Vestfirðinga er kvótakerfið því eins vel rúmlega eitt efnahagshrun af stærstu gráðu, en hrun sem jafnar sig ekki. Þú ert sleginn niður, og liggur þar. Þannig er saga kvótakerfisins á Vestfjörðum.
Og hér eru engar ýkjur á ferð. Samdráttur í útflutningstekjum magnar upp kreppu sem er umfangsmeiri en nemur aðeins töpuðum útflutningstekjum. Í fyrra var heildarútflutningur frá Íslandi 1325 milljarðar en landsframleiðsla 2810. Ef áhrif kvótakerfisins á landsframleiðslu Vestfjarða yrði skoðuð er því líklegra að ljós kæmi að áfallið hafi verið á stærð við tvö ef ekki þrjú Hrun á stærð við 2008.
Ef við skoðum Ísafjarðarbæ þá var hlutfall hafnanna þar í lönduðum afla 36% minna árið 2018 en var árin fyrir kvótakerfið. Bæjarbúar hafa misst frá sér fisk sem er að útflutningsverðmæti um 6,2 milljarðar króna árlega. Það gera rúmlega 1,6 m.kr. á hvern íbúa í bænum. Þetta högg jafngildir því um 20% samdrætti í landsframleiðslu og er, eins og áður sagði, líklega tvöfalt það ef afleiðingar falls í útflutningstekjum á samfélagið yrði skoðað. Fyrir Vestfirðinga hefur kvótakerfið því ekki verið blessun, heldur böl á stærð við þre- eða fjórfalt efnahagshrunið 2008. Þannig lítur kerfið úr frá Vestfirðingum, kerfið sem útgerðarmenn og sendisveinar þeirra á Alþingi kalla besta fiskveiðistjórnunarkerfi í heimi.
Innan Ísafjarðarbæjar er margir bæir; Ísafjörður sjálfur, Hnífsdalur, Súðavík, Suðureyri, Flateyri og Þingeyri. Af þessum bæjum hefur Ísafjörður orðið fyrir minnstum skaða, tapað þó um 40% af þeim afla áður var landað við höfnina. Súgandafjörður hefur tapað 45%, Flateyri 52%, Súðavík 74% og Þingeyri 76%. Með öðrum orðum hefur þessir bæir verið slegnir í rot.
Íbúum Ísafjarðarbæjar hefur frá upptöku kvótakerfisins fækkað um rúmlega 1.500 manns á sama tíma og íbúum landsins hefur fjölgað. Raunfækkun íbúa sveitarfélagsins er um 54%. Ef íbúum Ísafjarðarbæjar hefði fjölgað jafn mikið og landsmenn á þessum tíma væru íbúarnir ekki 3600 eins og í dag heldur 8300.
Fylgjendum kvótakerfisins finnst það eðlilegur fórnarkostnaður. Þeirra kenning er að til þess að auka arðsemi útgerðarfyrirtækja sé hagræðing nauðsynlegt og því sé þörf á að sameina útgerðir og mynda stærri fyrirtæki, svo þau séu sem arðsömust. Markmiðið er arðsemi. Og arðsemi er mæld með þeim fjármunum sem eigendur fyrirtækja geta dregið sér upp úr rekstrinum.
Frá Hruni hefur arðsemi stórútgerða, þeirra tíu stærstu, verið vel yfir 400 milljarðar króna. Þessu hefur reksturinn skilað í arði til eigenda og hækkunar á eigin fé fyrirtækjanna. Og þessi auður hefur verið búinn til með því að flytja arðinn af auðlindinni frá fólkinu á Flateyri, Þingeyri, Súðavík, Súganda og slíkum stöðum til eigenda allra stærstu útgerðarfyrirtækjanna. Stórútgerðarmenn hafa ekki fundið neitt upp, það eru enn sjómenn sem sækja fiskinn, fiskverkafólk sem vinnur hann og sölumenn sem selja hann. Stórútgerðarmenn fá ekki með klókindum sínum betra verð fyrir fiskinn, frægt er að íslensk útgerð fær miklu lægra verð fyrir sínar afurðir en útgerðarmenn í Noregi og Færeyjum. íslenskir útgerðarmenn stæra sig af þessu.
Það sem kvótakerfið gerir í raun er að flytja arðinn af auðlindinni frá almenningi til örfárra. Almenningur missir vinnuna en örfáir útgerðarmenn fá arðinn. Og fyrst og fremst flytur það fé og völd frá almenningi úti á landi til örfárra einstaklinga, sem deila ekki kjörum með fólkinu úti á landi, deila heldur ekki kjörum með fólkinu fyrir sunnan heldur deila fyrst og síðast kjörum með öðrum auðkýfingum í heiminum, öðrum sem hefur tekist að sölsa undir sig eigur almennings, svífandi yfir samfélagi manna. Þannig virkar kvótakerfið: Það brýtur niður samfélög manna og flytir afl þeirra til örfárra.
Á síðustu öld háðu Íslendingar þrjú þorskastríð til að tryggja sér yfirráð yfir auðlindum hafsins kringum landið. Örfáum hefur tekist að ná auðlindinni undir sig og safnað að sér óheyrilegum auð, sem byggir fyrst og fremst á fórnum venjulegs fólks, sem hefur mátt þola atvinnumissi, eignamissi, óöryggi, verri afkomu og upplausn samfélagsins. Nú er því kominn tími til að boða til fjórða þorskastríðsins, við þurfum að ná auðlindum okkar úr höndum þeirra sem farið eins og engisprettufaraldur um landið, fellt byggðir og rænt fólk afkomunni, eignunum, völdunum og stoltinu.
Þið getið litið á fjórða þorskastríðið sem undanfara baráttunnar vegna fjórða iðnbyltingarinnar: Eigum við að láta arðinn af vélvæðingu og minni þörf fyrir verkafólk renna til samfélagsins þannig að aukin þekking og kunnátta byggi upp samfélög? Eða eigum við að leyfa örfáum að draga til sín allan hag af tæknibreytingum og framþróun, eins og raunin hefur verið innan kvótakerfisins?
Ég minni á fundinn Til róttækrar skoðunar: Gerum Ísland heilt á ný – Kvótann heim! í hádeginu laugardaginn 11. janúar í Þjóðmenningarhúsinu, gamla Landsbókasafninu, við Hverfisgötu.
Höfundur er blaðamaður.

Fjórða þorskastríðið: Fyrir Vestfirðinga er kvótakerfið eins og þrefalt efnahagshrunið 2008
Skoðun

Snýst núverandi staðsetning Reykjavíkurflugvallar um öryggi… eða mögulega eitthvað annað
Daði Rafnsson ,Kristján Vigfússon ,Margrét Manda Jónsdóttir skrifar

Þegar vald óttast þekkingu.
Halla Sigríður Ragnarsdóttir skrifar

Með hjúkkuna upp í rúm og lækninn í vasanum
Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar

Hverjir eiga Ísland?
Jón Baldvin Hannibalsson skrifar

Komum náminu á Höfn í höfn
Halla Hrund Logadóttir skrifar

Betra líf eftir greiningu krabbameins, tímamótarannsókn sem vísar veginn
Sigríður Gunnarsdóttir skrifar

Veiðigjöld vs afnám undanþágu orkumannvirkja frá fasteignamatsskyldu
Guðmundur Haukur Jakobsson skrifar

Tollar – Fyrir hverja?
Valdimar Birgisson skrifar

Þau eru fá en þörfin er stór
Sif Huld Albertsdóttir skrifar

Samvinnufélög, valkostur í atvinnurekstri
Elín H. Jónsdóttir,Guðrún Johnsen skrifar

Leiðin til helvítis
Jón Pétur Zimsen skrifar

Eitruð kvenmennska
Ása Lind Finnbogadóttir skrifar

Hinn nýi íslenski aðall
Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar

Samningur HSÍ við Rapyd – Opið bréf til frambjóðenda í formannskjöri
Hópur stuðningsmanna Íslands í handbolta skrifar

Gjaldskrár munu ekki virka til að koma aftur framleiðslu af stað
Sæþór Randalsson skrifar

Mannúð og samvinna á tímum sögulegra þjáninga
Sólrún María Ólafsdóttir skrifar

Hvernig getum við notað nýjar ráðleggingar um mataræði?
Óla Kallý Magnúsdóttir,Jóhanna E. Torfadóttir skrifar

Þegar rykið hefur sest
Jörgen Ingimar Hansson skrifar

Búum til réttlátt lífeyriskerfi
Hrafn Magnússon skrifar

Á undan jarðýtu komi fornleifafræðingur…
Stefán Pálsson skrifar

Hin raunverulega byggðastefna
Jón Þór Kristjánsson skrifar

Sameining Garðabæjar og Hafnarfjarðar – kostir – ókostir - skynsemi
Ó. Ingi Tómasson skrifar

Rúmir 30 milljarðar í fangelsi
Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar

Sérstök staða orkusveitarfélaga!
Guðmundur Haukur Jakobsson skrifar

Miklar endurbætur á lánum menntasjóðs námsmanna
Elín Íris Fanndal skrifar

Drögum úr fordómum í garð Breiðholts
Alex Vor Ólafs,Jörundur Þór Hákonarson,Theodóra Líf Reykdal skrifar

Er almenningur rusl?
Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar

Líffræðilega ómögulegt
Björn Ólafsson skrifar

Veiðigjaldið stendur undir kostnaði
Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar

Minn gamli góði flokkur
Hólmgeir Baldursson skrifar