Eftir konu af erlendum uppruna sem fótar sig innan glansmynd jafnréttis á Íslandi, í stafrænu rými og á leið sinni til innleiðingar

Á Íslandi, þjóð sem er oft lofuð fyrir framsækinn hugsunarhátt og hefur ítrekað trónað á toppi lista heimsins yfir jafnrétti kynjanna, birtist á sama tíma önnur og óþægilegri staðreynd undir yfirborðinu. Fyrir margar konur af erlendum uppruna mótast reynsla þeirra af kynbundnu ofbeldi, ekki aðeins af kunnuglegu mynstri kynjamisréttis og valds, heldur einnig af auknu álagi við fólksflutninga, menningarmun og berskjöldun í stafrænum heimi. Þar sem stafræn rými móta í vaxandi mæli félagsleg samskipti hefur línan á milli kynbundins ofbeldis og stafræns ofbeldis þynnst svo mikið að hún er nánast horfin. Útkoman er margs konar skaði þar sem kvenfyrirlitning, blætisvæðing, klámdrifin viðhorf, einsemd og stafrænir öfgahópar mætast, en þetta bitnar mest á konum í minnihluta- og innflytjendahópum.

Erlendar konur takast oft á við áskoranir löngu áður en ofbeldi kemur við sögu. Fræðimenn tala gjarnan um „þriðju vaktina,“ sem er ólaunuð hugræn vinna gagnvart heimilinu, tilfinningaleg vinna og umönnun sem konur bera fremur ábyrgð á heldur en karlar. Innflytjendakonur sinna hins vegar „fjórðu vaktinni“: að læra nýtt tungumál, byggja upp menntun eða starfsréttindi á ný, kljást við íslenska stjórnsýslu, mynda félagsnet og ala upp börn í menningarumhverfi sem getur virst framandi eða jafnvel útilokandi. Álagið við þessa aðlögun eykur berskjöldun, enda reynir mikið á hugræna og tilfinningalega getu. Þegar stafrænt áreiti bætist við eykst álagið enn frekar. Stafrænu tækin sem erlendar konur reiða sig á fyrir aðlögun, svo sem samfélagsmiðlar, spjallforrit, samfélagshópar, verða að vettvöngum þar sem þær verða að skotmarki, verða fyrir þöggun og kynbundinni hlutgervingu.

Mikilvæg og oft ósýnileg orsök á þessu ofbeldi er blætisvæðing erlendra kvenna. Þá er manneskja séð í framandi eða kynferðislegum tilgangi, þar sem menningarmunur réttlætir hlutgervinguna. Á Íslandi lýsa erlendar konur gjarnan reynslu sinni af óumbeðnum kynferðislegum skilaboðum og hvernig oft er gert ráð fyrir greiðum aðgengi að þeim eða undirgefni þeirra, en þetta er hegðun sem oft er réttlætt eða afsökuð sem forvitni eða saklaust daður. Blætisvæðing magnast oft í stafrænu rými og leiðir til frekara áreiti og þrýstingi, hegðun sem fer yfir mörk kvenna. Í stafrænu rými eru afleiðingar fjarri, sem gerir einstaklingum, sem myndu hika við að hegða sér svona í raunheimi, kleift að ganga lengra. Konan þarf þá ekki lengur að fara út af heimili sínu til að áreiti nái til hennar; áreitið flæðir óhindrað í gegnum tilkynningar, skilaboð og stafrænu eftirliti.

Útbreidd áhrif kláms eykur enn fremur þessa hegðun og mótar viðhorf íslenskra ungmenna á sífellt yngri aldri. Rannsóknir sýna að íslensk börn horfa fyrst klám á netinu um ellefu ára, löngu áður en þau hafa tækifæri á að tileinka sér heilbrigða sýn á nánd eða samþykki. Stór hluti kláms sýna konur, sérstaklega konur af öðrum kynþætti eða stimplaðar sem „erlendar,“ sem undirgefnar, aðgengilegar eða niðurlægðar. Klám endurspeglar ekki einungis kynferðislegar langanir; það mótar þær. Klám er í raun handrit sem festir í vana yfirráð, þrýsting og meðferð kvenna sem söluvöru fremur en jafningja. Þegar slík viðhorf festa rætur sínar í samfélagi smitast þau inn í stafræna hegðun: óumbeðnar nektarmyndir, niðrandi athugasemdir og brengluð skilaboð verða fyrir sumum einstaklingum eðlileg framlenging því sem þeir hafa séð á netinu.

Menningarleg gildi hafa tekið afturför, og tengist vaxandi einsemd karlmanna og stafrænu rýmunum sem næra þessa þróun. Í mörgum vestrænum samfélögum, þar á meðal á Íslandi, lýsa ungir karlar sífellt meiri félagslegri einangrun, tengslaleysi og erfiðleikum við að mynda náin sambönd. Stafræn rými, sérstaklega hið svokallaða „manosphere,“ býður upp á tækifæri að fá að tilheyra hópi, en ræktar jafnframt andúð, forréttindablindu og kvenfyrirlitningu. „Incels“ (óviljandi einhleypingar), „pick-up artistry“ spjallsvæði og áhrifavaldar sem deila kvenfyrirlitningu sinni dafna í þessu vistkerfi. Frásagnir þeirra mála konur sem hindranir eða varningur, kenna þeim um einmanaleika karla og hvetja til fjandskapar í garð kvenna sem ekki falla undir væntingar feðraveldisins. Erlendar konur, sem eru nú þegar stimplaðar sem „öðruvísi,“ verða hentug skotmörk fyrir þessa stafrænt knúnu andúð. Samspil blætisvæðingar og andúðar er öflugt: erlend kona verður í senn mjög áberandi og afmennskuð.

Út frá þessu mynstri má sjá af hverju erlendar konur eru í meiri hættu á netinu. Aðlögun þeirra að íslensku samfélagi byggir gjarnan á stafrænum tækjum, samfélagsmiðlum, spjallforritum, og öðrum vettvöngum. Þessi stafrænu tæki gera þær sýnilegri gagnvart ókunnugum sem notast við kynbundnar staðalímyndir. Konur af erlendum uppruna hafa minni félagsleg tengsl sem gerir það að verkum að færri taka eftir því þegar áreiti magnast. Tungumálaörðugleikar spila þar inn í og staða „útlendingsins“ getur valdið ótta við afleiðingar eða vantrausti á stofnunum. Ósýnileiki stafræns ofbeldis flækir málið enn frekar; það sem gerist á netinu er of oft afskrifað sem smávægilegt eða aðskilið „raunverulegum“ skaða. En fyrir margar innflytjendakonur er stafrænt ofbeldi raunverulegur skaði. Það truflar svefn, einbeitingu og tilfinningalegt jafnvægi. Það grefur undan atvinnuleit, þátttöku í samfélagi og myndun á heilbrigðum tengslum. Það kemur í veg fyrir öryggistilfinningu sem þörf er á til að tilheyra nýju samfélagi. Það eykur enn fremur tilfinninguna á að vera séð sem utanaðkomandi.

Þrátt fyrir framfarir Íslands sýna þessar staðreyndir bil á milli orðspors Íslands og reynslu kvenna úr minnihlutahópum. „Norræna þversögnin,“ þar sem hátt jafnréttisstig kynjanna fer saman við háa tíðni kynbundins ofbeldis, heldur áfram. Þegar nánast helmingur kvenna sem leitaði skjóls í kvennaathvarfi Íslands árið 2019 var af erlendum uppruna, þrátt fyrir að þær væru hlutfallslega mun minni prósenta þjóðarinnar, verður kerfisbundið misrétti óumdeilanlegt. Og stafrænt ofbeldi, sem enn er lítið fylgst með, er líklega stærri hluti af skaðanum en núverandi gögn gefa til kynna.

Að takast á við vandann krefst meira en almenna jafnréttisstefnu. Það krefst þverfaglegs sjónarhorns sem sér samspil kynja, fólksflutninga, uppruna, tungumál og stafræna berskjöldun. Það krefst þess að takast á við menningarleg gildi sem ýta undir áreitni, hlutverk kláms í viðhorfi karla, blætisvæðingu erlendra kvenna og stafræna öfgasveiflu einmana karla. Og einnig að byggja upp stuðningskerfi sem eru aðgengileg fyrir fjölbreytta menningu og mismunandi tungumál: fjöltyngda neyðarlínu, stafræna öryggisfræðslu fyrir innflytjendasamfélög og samfélagsaðlögun sem viðurkennir fjórðu vaktina í stað þess að horfa framhjá henni.

Umfram allt þarf að hlusta á konurnar sem lifa í samspili þessara þátta. Frásagnir þeirra sýna hvernig ofbeldi færist milli raunheima og netheima, hvernig stafræn áreitni grefur undan sjálfstrausti og að tilheyra samfélagi, og hvernig blætisvæðing hlutgerir auðkenni þeirri. Baráttan snýst ekki aðeins um öryggi heldur um sjálfsmynd, virðingu og réttinn á að vera til án þess að vera staðsett í staðalímynd eða fantasíu.

Erlendar konur koma til Íslands með sögu sína, hæfileika, metnað og vonir um að byggja nýtt líf. Þær ættu ekki óttast þess að verða fyrir stafrænu áreitni, kynbundnum staðalímyndum eða afleiðingar klámvæðingar og sífellt öfgakenndri netmenningu. Að sjá raunheim þessara kvenna er fyrsta skrefið. Að bregðast við því, í stefnu, menntun, samfélagsvinnu og stafrænu öryggi, er næsta skrefið sem brýna nauðsyn ber til.

Mahdya Malik, samskiptafulltrúa Laufeyjar

Þýtt á pólsku af Joönnu Tarasiewicz; ritstýrt af Karolinu Legoń

Þýtt á íslensku af Írisi Björk Ágústsdóttur og Þórhildi Vígdögg

Greinin er skrifuð í tilefni 16 daga átaks gegn kynbundnu ofbeldi sem stendur frá 25. nóvember til 10. desember. Áhersla alþjóðlega átaksins í ár er á stafrænt ofbeldi undir yfirskriftinni “Ending Digital Violence Against All Women and Girls”.

Living Between Worlds: The Fetishisation of Foreign Women, Porn-Driven Attitudes & Digital Violence in Iceland

By a foreign woman navigating Iceland’s gender-equality façade, digital spaces and integration journey

By Mahdya Malik, Communications Representative of Laufey

Translated to Polish by Joanna Tarasiewicz; Edited by Karolina Legoń

Translated to Icelandic by Íris Björk Ágústsdóttir and Þórhildur Vígdögg

In Iceland, a nation celebrated for its progressive ethos and repeated ranking as the world’s most gender-equal country, a parallel and more uncomfortable truth unfolds beneath the surface. For many women of foreign origin, the lived experience of gender-based violence is shaped not only by familiar dynamics of sexism and power but also by the intensified pressures of migration, cultural difference, and digital vulnerability. As online spaces increasingly shape social interaction, the line between traditional gender-based violence and digital violence has thinned to the point of near-collapse. What emerges is a layered form of harm, one where misogyny, fetishisation, pornography-driven attitudes, loneliness, and online radicalisation intersect, hitting minority and immigrant women the hardest.

For foreign women, the challenge begins before violence ever enters the picture. Scholars often describe a “third shift”, the unpaid mental load of household logistics, emotional labour, and caregiving disproportionately carried by women. Migrant women, however, shoulder a “fourth shift”: learning a new language, rebuilding qualifications, navigating Icelandic bureaucracy, establishing social networks, and parenting in a cultural environment that may feel unfamiliar or even alienating. This adaptation labour heightens vulnerability by stretching cognitive and emotional capacity thin. When digital harassment or image-based abuse enters this landscape, the burden becomes heavier still. The very tools foreign women rely on for integration, social media, messaging platforms, community forums, become the channels through which they are targeted, sexualised, and silenced.

A central, yet often invisible, driver of this violence is the fetishisation of foreign women. Fetishisation reduces a human being to an exotic or sexualised “other,” transforming perceived cultural difference into an invitation for objectification. In Iceland, foreign women routinely describe experiences ranging from unsolicited sexual messages to assumptions of availability or submissiveness, behaviours frequently justified or downplayed as curiosity or harmless flirtation. But when fetishisation meets the amplifying power of digital platforms, it becomes a gateway to harassment, coercion, and boundary-crossing behaviour. The digital sphere removes consequences, emboldening individuals who would hesitate in physical spaces. A woman does not have to leave her home for the harassment to reach her; it arrives through notifications, messages, and digital surveillance.

This dynamic is intensified by the pervasive influence of pornography, which shapes attitudes among Icelandic youth at increasingly early ages. Research shows Icelandic children encounter online pornography around age eleven, long before they form a critical understanding of intimacy or consent. Much of this content depicts women, especially women racialised or coded as “foreign”, as submissive, available, or demeaned. Pornography does not merely reflect sexual preferences; it instructs them. It scripts fantasies that normalise dominance, coercion, and the treatment of women as commodities rather than partners. When such attitudes take hold in a society, they spill into digital behaviour: unsolicited explicit images, degrading comments, and predatory messaging become, to some, an extension of what they have already consumed.

This cultural backdrop intersects dangerously with the male loneliness epidemic and the digital communities that feed it. In many Western societies, Iceland included, young men increasingly report isolation, disconnection, and difficulty forming meaningful relationships. Online spaces, particularly those known as the “manosphere”, offer a sense of belonging but cultivate resentment, entitlement, and misogyny. Incels (involuntary celibates), pick-up artistry forums, and misogynistic influencers thrive in this ecosystem. Their narratives reduce women to obstacles or commodities, blame them for male loneliness, and encourage hostility toward those who do not conform to patriarchal expectations. Foreign women, already marked as “different,” become convenient targets for this digitally fuelled antagonism. The intersection of fetishisation and resentment is potent: a foreign woman becomes simultaneously hyper-visible and dehumanised.

These patterns reveal why foreign women face higher risks online. Their integration into Icelandic society often depends on digital tools, social media groups, messaging apps, professional platforms, exposing them to strangers who may view them through sexualised stereotypes. Their smaller local networks mean fewer people notice when harassment escalates. Language barriers complicate reporting, while immigration status may create fear of consequences or institutional distrust. The invisibility of digital violence further clouds the issue; what happens online is too often dismissed as trivial or separate from “real” harm. Yet for many migrant women, digital violence is real harm. It disrupts sleep, concentration, and emotional stability. It undermines job searches, participation in public life, and the formation of healthy friendships. It corrodes the sense of safety required for integration and belonging. It reinforces an already fragile awareness of being perceived as an outsider.

Despite Iceland’s progressive reputation, these realities reveal a gap between public image and lived experience for minority women. The “Nordic paradox”, high gender equality coexisting with high rates of gender-based violence, persists. When nearly half of the women who sought refuge at Iceland’s national women’s shelter in 2019 were of foreign origin, despite representing a much smaller proportion of the population, the structural inequity becomes undeniable. And digital violence, still poorly documented, likely accounts for an even larger share of harm than current data suggests.

Addressing this problem requires more than general gender-equality policies. It demands an intersectional approach that recognises how gender, migration, race, language, and digital vulnerability compound one another. It means confronting the cultural conditions that feed harassment, pornography’s role in shaping attitudes, the fetishisation of foreign bodies, and the online radicalisation of lonely men. It also requires building culturally and linguistically accessible support systems: multilingual hotlines, digital-safety education for migrant communities, and social integration programmes that acknowledge the fourth shift instead of ignoring it.

Most importantly, it requires listening to the women who live at the intersection of these forces. Their testimonies reveal how violence migrates from offline to online spaces, how digital harassment erodes confidence and belonging, and how fetishisation objectifies one’s very identity. They show that the struggle is not only for safety but for personhood, respect, and the right to exist without being reduced to stereotype or fantasy.

Foreign women come to Iceland carrying their histories, ambitions, skills, and hopes for building new lives. They should not also have to carry the burden of digital harassment, sexualised othering, or the consequences of a porn-saturated and increasingly radicalised online culture. Recognising this truth is the first step. Acting on it, in policy, education, community building, and digital safety, is the necessary next one.

Żyjąc Pomiędzy Światami: Fetyszyzacja Cudzoziemek, wpływ Pornografii i Przemoc Cyfrowa w Islandii

Z perspektywy cudzoziemki mierzącej się w islandzką fasadą równości płci i światem cyfrowym, na drodze do integracji

Autor: Mahdya Malik, specjalistka ds. komunikacji w Laufey

Tłumaczenie na język polski: Joanna Tarasiewicz; redakcja: Karolina Legoń

Tłumaczenie na język islandzki: Íris Björk Ágústsdóttir i Þórhildur Vígdögg

W Islandii, państwie powszechnie chwalonym za postępowość i wielokrotnie znajdującym się na szczycie światowych rankingów pod względem równości płci, pod powierzchnią kryje się równoległa, znacznie trudniejsza rzeczywistość. Dla wielu przyjezdnych kobiet doświadczanie przemocy ze względu na płeć jest kształtowane nie tylko przez mechanizmy seksizmu i nierównej dystrybucji władzy, lecz także przez obciążenia wynikające z migracji, różnic kulturowych oraz podatności na zagrożenia cyfrowe. Wraz z rosnącym znaczeniem mediów społecznościowych w codziennych interakcjach, granica między tradycyjną przemocą ze względu na płeć a przemocą cyfrową niemal zanika. W rezultacie wyłania się wielopoziomowa forma krzywdy, w której mizoginia, fetyszyzacja, postawy ukształtowane przez pornografię, samotność oraz radykalizacja w internecie przenikają się, uderzając w kobiety a szczególnie te należące do mniejszości i migrantki.

Dla cudzoziemek trudności zaczynają się na długo przed tym, zanim przemoc w ogóle się pojawi. W naukach społecznych mówi się o tzw. „trzeciej zmianie” czyli nieodpłatnej pracy związanej z organizacją życia domowego, pracą emocjonalną i opieką nad dziećmi lub osobami starszymi, która w sposób nieproporcjonalny spoczywa na kobietach. Migrantki dźwigają jednak dodatkową „czwartą zmianę”: naukę nowego języka, odbudowywanie kwalifikacji zawodowych, poruszanie się w ramach islandzkiej biurokracji, konstruowanie nowych sieci społecznych oraz rodzicielstwo w odmiennym środowisku kulturowym. Ten wysiłek adaptacyjny zwiększa podatność na krzywdę. Gdy do tego dochodzi cyberprzemoc lub wykorzystywanie wizerunku, obciążenie staje się jeszcze większe. Narzędzia, na których cudzoziemki opierają proces integracji czyli media społecznościowe, komunikatory, fora internetowe, stają się jednocześnie kanałami, poprzez które są uciszane, atakowane i seksualizowane.

Jednym z kluczowych, a jednocześnie niewidocznych elementów przemocy jest fetyszyzacja kobiet z zagranicy. Fetyszyzacja redukuje osobę do egzotycznego, seksualizowanego „innego”, przekształcając różnicę kulturową w przyzwolenie na uprzedmiotowienie. W Islandii imigrantki opisują szerokie spektrum doświadczeń: od niechcianych seksualnych wiadomości aż po założenia dotyczące ich dostępności lub uległości, takie zachowania są najczęściej bagatelizowane jako “zwyczajną ciekawość” lub „nieszkodliwy flirt”. Kiedy fetyszyzacja spotyka się z siłą platform cyfrowych tworzy przestrzeń sprzyjającą nękaniu i naruszaniu granic. Świat wirtualny zdejmuje poczucie konsekwencji, ośmielając osoby, które świecie fizycznym powstrzymałby się od takich działań. Kobieta nie musi opuszczać własnego domu, by doświadczyć nękania, dociera ono do niej poprzez komentarze, wiadomości i stalking.

Zjawisko to wzmacnia wpływ wszechobecnej pornografii, która kształtuje postawy wśród islandzkiej młodzieży w coraz młodszym wieku. Badania wskazują, że islandzkie dzieci trafiają na treści pornograficzne około jedenastego roku życia, długo zanim rozwiną zdolność rozumienia kwestii intymności czy zgody. Znaczna część tych treści przedstawia kobiety, zwłaszcza te z obcej kultury, jako uległe, dostępne lub poniżane. Pornografia nie tylko odzwierciedla fantazje lecz także je kształtuje: normalizuje dominację, przemoc i uprzedmiotowienie drugiej osoby. Takie postawy są później powielane w sieci w formie niechcianych zdjęć o charakterze seksualnym, poniżających komentarzy czy wulgarnych wiadomości.

Ten kulturowy kontekst krzyżuje się w niebezpieczny sposób z epidemią męskiej samotności. W wielu społeczeństwach zachodnich, w tym Islandii, młodzi mężczyźni raportują rosnące poczucie izolacji, braku więzi i trudności w nawiązywaniu relacji. Przestrzenie online, zwłaszcza te funkcjonujące jako „manosfera”, oferują pozorne poczucie przynależności, jednocześnie wzmacniając frustrację, roszczeniowość i mizoginię. W tym środowisku rozwijają się społeczności inceli, tzw.“fora podrywu” oraz influencerzy promujący treści antykobiece. Ich narracje przedstawiają kobiety jako przeszkody lub zasoby do wykorzystania, obarczają je winą za męską samotność i zachęcają do wrogości wobec tych, które nie spełniają patriarchalnych oczekiwań. Kobiety z zagranicy, już wcześniej postrzegane jako „inne”, stają się dla nich łatwym celem. Połączenie wrogości i fetyszyzacji sprawia, że cudzoziemka jest jednocześnie nadmiernie widoczna i radykalnie odczłowieczona.

Te wzorce wyjaśniają, dlaczego Imigrantki ponoszą zwiększone ryzyko przemocy w internecie. Ich proces integracji zależy w dużej mierze od narzędzi cyfrowych, grup na portalach społecznościowych i komunikatorów, co może narażać je na kontakt z osobami postrzegającymi je przez pryzmat krzywdzących stereotypów. Małe sieci wsparcia sprawiają, że eskalacja nękania częściej pozostaje niezauważona. Bariery językowe utrudniają zgłaszanie przemocy, a status imigracyjny może generować obawy przed konsekwencjami lub nieufność wobec instytucji. Niewidzialność przemocy cyfrowej dodatkowo pogłębia problem, ponieważ zbyt często bywa ona traktowana jako zjawisko marginalne lub oderwane od „realnej” szkody. Tymczasem dla wielu migrantek przemoc cyfrowa jest rzeczywistą formą przemocy. Zakłóca sen, koncentrację i stabilność emocjonalną. Utrudnia poszukiwanie pracy, udział w życiu publicznym oraz tworzenie zdrowych relacji społecznych. Podkopuje poczucie bezpieczeństwa niezbędne dla integracji i przynależności. Umacnia i tak kruche przekonanie o byciu postrzeganą jako osoba z zewnątrz.

Pomimo postępowej reputacji Islandii, te zjawiska ujawniają wyraźną przepaść między publicznym wizerunkiem a doświadczeniem codziennym kobiet należących do mniejszości. „Nordycki paradoks” czyli współwystępowanie wysokiego poziomu równości płci i wysokich wskaźników przemocy ze względu na płeć, pozostaje niezmienny. Niemal połowa kobiet, które w 2019 roku szukały schronienia w islandzkim państwowym schronisku dla kobiet, pochodziła z zagranicy, mimo że stanowiły one znacznie mniejszy odsetek populacji, co świadczy o nierówności strukturalnej. Natomiast przemoc cyfrowa, wciąż słabo monitorowana, prawdopodobnie odpowiada za większą część doświadczanej przemocy, niż wskazują aktualne dane.

Rozwiązanie tego problemu wymaga czegoś więcej niż ogólnych działań politycznych na rzecz równości płci.Konieczne jest podejście intersekcjonalne, które uwzględnia wzajemne oddziaływanie czynników związanych z płcią, migracją, rasą, językiem oraz podatnością cyfrową. Oznacza to konieczność konfrontacji z warunkami kulturowymi sprzyjającymi nękaniu, z rolą pornografii w kształtowaniu postaw, z fetyszyzacją ciał cudzoziemek oraz z cyfrową radykalizacją samotnych mężczyzn. Wymaga to także budowania systemów wsparcia dostępnych kulturowo i językowo: wielojęzycznych infolinii, edukacji w zakresie bezpieczeństwa cyfrowego dla społeczności migranckich oraz programów integracyjnych, które uwzględniają „czwartą zmianę”, zamiast ją marginalizować.

Najważniejszym krokiem pozostaje jednak słuchanie kobiet żyjących na przecięciu tych zjawisk. Ich świadectwa pokazują, jak przemoc przenika z przestrzeni offline do online. Ta walka toczy się nie tylko o bezpieczeństwo, lecz także o podmiotowość, szacunek oraz prawo do istnienia bez redukcji do stereotypu czy kolonialnej fantazji.

Kobiety przybywają na Islandię z własną historią, ambicjami i nadzieją na budowanie nowego życia. Nie powinny dodatkowo dźwigać ciężaru cyfrowej przemocy, konsekwencji radykalizującej i seksualizujacej kultury online. Uznanie tej rzeczywistości to pierwszy krok. Kolejnym powinno być działanie na wielu poziomach, w polityce, edukacji, budowaniu wspólnot oraz w obszarze bezpieczeństwa cyfrowego.