Hve­nær verður af­brýði­semi út í for­tíð maka að þrá­hyggju?

Afbrýðisemi er tilfinning sem við finnum flest fyrir á einhverjum tímapunkti. Hún getur verið óþægileg og jafnvel vakið upp skömm eða löngun til að forðast að ræða hana. En í grunninn er afbrýðisemi tilfinning eins og hver önnur. Hún gefur okkur vísbendingu um að eitthvað skipti okkur máli, að við þráum það sem aðrir eru að upplifa eða óttumst að við séum ekki nóg.

Afturvirk afbrýðisemi (e. retroactive jealousy) snýr að hlutum úr fortíðinni. Það er ekki óalgengt að fólki finnist erfitt að heyra af kynlífsreynslu eða fyrri samböndum maka síns.

En það sem er flókið við sögur úr fortíðinni er að heilinn okkar fyllir í eyðurnar þegar við vitum ekki öll smáatriðin. Oft fyllum við í eyðurnar með verstu mögulegu atburðarásinni eða því sem við óttumst mest. En á sama tíma er heldur ekki gott fyrir okkur að spyrja út í öll smáatriðin því þá förum við að tengja alls konar staði, hluti eða fólk við þessar aðstæður sem vekja upp afbrýðisemi eða minnimáttarkennd.

Næstu skref sem gott væri að taka:

• Skoðaðu hvað býr að baki. Er óttinn sá að þú sért ekki að standa þig nógu vel? Er erfitt að maki þinn hafi upplifað eitthvað sem þú hefur ekki reynslu af? Langar þig að upplifa eitthvað svipað?
• Það er mikilvægt að geta rætt sína líðan við maka án þess að varpa skömm eða ásökunum á fyrri reynslu þeirra.
• Fylgstu með þinni líðan. Ef þessi afbrýðisemi fer dvínandi með tímanum og þú getur tjáð þína líðan og langanir við maka þinn þá er í raun ekki þörf á neinu inngripi.

Ef þessi afbrýðisemi breytist ekki með árunum, þú finnur fyrir mikilli vanlíðan eða þetta hefur veruleg áhrif á þitt samband getur verið að um sambandsþráhyggju sé að ræða. Sambandsþráhyggja er ein tegund af þráhyggju og árátturöskun (OCD). Ákveðið mynstur fylgir þessari röskun.

Hugsanir, ímyndir eða efasemdir um fyrri kynlífsreynslu maka koma ítrekað fram gegn þínum vilja og valda miklum kvíða. Þær geta leitt til þess að þú farir að sækja í alls konar áráttuhegðun eins og að fá endurtekna hughreystingu frá maka, skoða endurtekið samfélagsmiðla eða Snapmaps hjá þeim, spila ítrekað þína upplifun af ákveðnum atburðum í huganum, bera þig saman við fyrri bólfélaga þeirra o.s.frv. Í skamma stund getur komið léttir og þú færð tímabundna fullvissu. Síðan mæta þessar hugsanir aftur, þér finnst þú þurfa að bregðast við þeim á sama hátt og áður, og festist fyrir vikið enn frekar í þessum vítahring. Vítahring sem kallast þráhyggja og árátta.

Mikilvægt er að vinna með sálfræðingi sem þekkir vel til þráhyggju og árátturöskunar til að komast út úr þessum vítahring. Ef þú tengir við þessa lýsingu, þá ert þú ekki ein/n/t og það er hægt að fá aðstoð. Gangi þér vel <3