Flokkar sem telja almenning of vitlausan til að vita hvað sé sér fyrir bestu Þórður Snær Júlíusson skrifar 10. maí 2025 07:01 Í liðinni viku var sett met. Þá gerðu stjórnarandstöðuflokkar landsins – Sjálfstæðisflokkur, Framsókn og Miðflokkur – sér lítið fyrir og fóru með fyrstu umræðu um frumvarp um leiðréttingu veiðigjalda í um 27 klukkustundir. Frá því að lög um þingsköp voru uppfærð fyrir meira en áratug hefur slík umræða aldrei staðið lengur. Vegna þessa er þingfundur í dag, á laugardegi, þar sem hún fær að tæma sig og bæta metið enn frekar. Þetta er stjórnarandstaðan að gera til að tefja fyrir að málið fari til nefndar til frekari umfjöllunar. Þetta er hún að gera vegna þess að hún vill ekki að veiðigjöld verði leiðrétt þannig að eigandi þjóðarauðlindarinnar fái réttláta hlutdeild í hagnaði af nýtingu hennar. Þetta er stjórnarandstaðan að gera að uppistöðu fyrir fjórar fjölskyldur og eitt kaupfélag sem eiga stóra hluti í átta af þeim tíu útgerðarfyrirtækjum sem munu greiða 67 prósent af veiðigjöldum eftir breytinguna. Fjórar fjölskyldur og eitt kaupfélag sem eiga saman auð upp á, að minnsta kosti, nálægt 500 milljörðum króna. Áskorun um að taka ekki ákvarðanir sem njóta stuðnings Umræðan sem boðið er upp á er um nákvæmlega ekkert. Tilgangur hennar er að engu leyti málefnaleg umræða heldur bara að standa í vegi fyrir eðlilegum framgangi lýðræðisins, þar sem vinsæl ríkisstjórn með myndarlegan stjórnarmeirihluta er að taka stefnumarkandi, hugaða, hápólítíska og löngu tímabærar ákvarðanir um kerfisbreytingu. Ég skal nefna dæmi. Einn stjórnarandstöðuþingmaðurinn ákvað að nota ræðutíma sinn til að tala um ÍL-sjóð, sem fyrir liggur að muni kosta íslenskan almenning hundruð milljarða króna, sem einhvers konar víti til varnaðar því að stjórnmálamenn taki ákvarðanir sem njóta stuðnings þjóðarinnar. Það var á honum að skilja að það tap væri vegna þess að vinsælt kosningaloforð um 90 prósent húsnæðislán hefði verið innleitt eftir kosningarnar 2003 og inntakið í ræðunni, held ég, átti að vera að það væri varhugavert að ráðast í vinsæl mál. Viðkomandi stjórnarandstöðuþingmaður gleymdi þó alveg að minnast á að það var ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins hans, og Framsóknar sem nú situr í minnihluta á þingi með honum, sem gerði umrædd 90 prósenta lán að veruleika. Hann minntist ekkert á að það er flokkur hans sem ber, ásamt sínum venjulega makker, alla ábyrgð á þeim myllusteini sem ÍL-sjóður er um háls íslenskrar þjóðar. Hann ætti samt að þekkja málið vel, enda hluti af þeim stjórnarmeirihluta sem kom málinu til leiðar. Því meira sem fólk veit, því meiri er stuðningurinn Annar stjórnarandstöðuþingmaður hélt því fram í ræðu síðdegis á fimmtudag að það skorti á allan skýrleika um hverjar spurningarnar væru í skoðanakönnunum sem væru að spyrja almenning út í afstöðu til leiðréttingar veiðigjalda. Það virtist sem hennar helsti áherslupunktur væri að fólk vissi ekki hversu mikið gjöldin myndu breytast þegar það væri að svara spurningunni og því væru niðurstöður skoðanakannanna ómarktækar. Það vildi þó þannig til að sama morgun hafði birst niðurstaða í könnun sem sagt var frá á öllum helstu miðlum þar sem spurt var hvort fólk væri hlynnt eða andvígt frumvarpi atvinnuvegaráðherra um breytingar á veiðigjöldum. Frumvarpi þar sem kemur mjög skýrt fram hvað stendur nákvæmlega til að gera og að áhrif þess verði að veiðigjöld muni hækka um 6,1 milljarð króna á næsta ári, í 17,3 milljarða króna. Alls sögðust 69 prósent svarenda að þeir væru hlynntir frumvarpinu en 18 prósent sögðust vera því andvíg. Í sömu könnun var spurt hversu vel fólk þekkti frumvarpið og sögðust 72 prósent annaðhvort þekkja það vel eða í meðallagi vel. Það er ekki síður merkilegt að umrædd könnun var framkvæmd frá lokum apríl og fram á síðasta þriðjudag, sem var annar dagur umræðu um veiðigjöld í þinginu. Þá var liðinn næstum einn og hálfur mánuður síðan að drög að frumvarpinu birtust í samráðsgátt, mikil og breið umræða hafði verið í gangi um það í samfélaginu alla tíð síðan, Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS) voru búin að birta alls kyns auglýsingar með sennilega á annað hundrað milljóna króna kostnaði til að reyna að hræða þjóðina til hlýðni (í sömu könnun kom fram að tveir af hverjum þremur landsmönnum finnist auglýsingarnar slæmar og einungis 18 prósent þeirra voru jákvæðir gagnvart þeim), búið var að mæla fyrir málinu á þingi og ræða það þar í marga klukkutíma. Sorg gömlu valdaflokkanna yfir því að tími þeirra sé liðinn Það er að mörgu leyti gott að stjórnarandstaðan velji þetta mál til að opinbera sig, þótt ég óski engum að sitja í gegnum endalausar ræður og leikþætti þeirra um minna en ekkert. Þá sér þjóðin hana fyrir það sem hún er. Hóp fólks sem gengur erinda fárra og stendur gegn hagsmunum fjöldans. Hóp fólks sem telur að almenningur í landinu sé of vitlaust til að skilja að hann þurfi í raun ekkert stærri hlutdeild í arðinum af nýtingu þjóðarauðlindarinnar. Eina fólkið sem skilji hvernig hlutirnir eigi að vera séu stjórnmálaflokkarnir sem kjósendur höfnuðu í síðustu kosningum, SFS og skjólstæðingar þeirra. Þjóðin sem segist skilja fyrirliggjandi frumvarp vel, styður það í unnvörpum og telur nær öll að útgerðir geti borgað miklu meira fyrir að fá að nýta auðlindina okkar viti ekkert hvað hún sé að tala um. Það þurfi gömlu valdaflokkana, og litla fáveldishópinn sem þeir hafa alltaf fyrst og fremst unnið fyrir, til að hafa vit fyrir henni. Fyrst hélt ég að yfirþyrmandi óþol minnihlutans á þingi fyrir gangvirkni lýðræðisins, þar sem flokkar með skýrt umboð úr kosningum velja að framfylgja þjóðarvilja í einu stærsta þrætumáli Íslandssögunnar, væri einhvers konar tilgerð. Leikrit. Hægt og rólega er þó að koma í ljós að það stafar af því að þeim finnst einfaldlega ekki forsvaranlegt að aðrir geti farið með vald en Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur. Þeir sætta sig ekki við að tímarnir eru breyttir og tími þeirra er liðinn. Að það er ekki náttúrulögmál að þeir haldi um stjórnartaumana. Í staðinn er komin ríkisstjórn samstíga flokka, fullum af harðduglegu og heiðarlegu fólki, sem unnu kosningar og eru nú að vinna að bættu samfélagi fyrir almenning þar sem réttlæti, sanngirni og jöfnuður eru í forgrunni. Á meðan gömlu valdaflokkarnir eru fastir í að syrgja gömlu valdatímana þá vinnur þjónandi ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur fyrir fólkið í landinu. Höfundur er framkvæmdastjóri þingflokks Samfylkingar og einn eigenda nytjastofna á Íslandsmiðum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þórður Snær Júlíusson Breytingar á veiðigjöldum Alþingi Sjávarútvegur Samfylkingin Mest lesið 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvað er eiginlega málið með þessa þéttingu?? Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Eitt próf á ári – er það snemmtæk íhlutun? Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Þegar öllu er á botninn hvolft Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Viltu finna milljarð? - Frá gráu svæði í gagnsæi Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Sjá meira
Í liðinni viku var sett met. Þá gerðu stjórnarandstöðuflokkar landsins – Sjálfstæðisflokkur, Framsókn og Miðflokkur – sér lítið fyrir og fóru með fyrstu umræðu um frumvarp um leiðréttingu veiðigjalda í um 27 klukkustundir. Frá því að lög um þingsköp voru uppfærð fyrir meira en áratug hefur slík umræða aldrei staðið lengur. Vegna þessa er þingfundur í dag, á laugardegi, þar sem hún fær að tæma sig og bæta metið enn frekar. Þetta er stjórnarandstaðan að gera til að tefja fyrir að málið fari til nefndar til frekari umfjöllunar. Þetta er hún að gera vegna þess að hún vill ekki að veiðigjöld verði leiðrétt þannig að eigandi þjóðarauðlindarinnar fái réttláta hlutdeild í hagnaði af nýtingu hennar. Þetta er stjórnarandstaðan að gera að uppistöðu fyrir fjórar fjölskyldur og eitt kaupfélag sem eiga stóra hluti í átta af þeim tíu útgerðarfyrirtækjum sem munu greiða 67 prósent af veiðigjöldum eftir breytinguna. Fjórar fjölskyldur og eitt kaupfélag sem eiga saman auð upp á, að minnsta kosti, nálægt 500 milljörðum króna. Áskorun um að taka ekki ákvarðanir sem njóta stuðnings Umræðan sem boðið er upp á er um nákvæmlega ekkert. Tilgangur hennar er að engu leyti málefnaleg umræða heldur bara að standa í vegi fyrir eðlilegum framgangi lýðræðisins, þar sem vinsæl ríkisstjórn með myndarlegan stjórnarmeirihluta er að taka stefnumarkandi, hugaða, hápólítíska og löngu tímabærar ákvarðanir um kerfisbreytingu. Ég skal nefna dæmi. Einn stjórnarandstöðuþingmaðurinn ákvað að nota ræðutíma sinn til að tala um ÍL-sjóð, sem fyrir liggur að muni kosta íslenskan almenning hundruð milljarða króna, sem einhvers konar víti til varnaðar því að stjórnmálamenn taki ákvarðanir sem njóta stuðnings þjóðarinnar. Það var á honum að skilja að það tap væri vegna þess að vinsælt kosningaloforð um 90 prósent húsnæðislán hefði verið innleitt eftir kosningarnar 2003 og inntakið í ræðunni, held ég, átti að vera að það væri varhugavert að ráðast í vinsæl mál. Viðkomandi stjórnarandstöðuþingmaður gleymdi þó alveg að minnast á að það var ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins hans, og Framsóknar sem nú situr í minnihluta á þingi með honum, sem gerði umrædd 90 prósenta lán að veruleika. Hann minntist ekkert á að það er flokkur hans sem ber, ásamt sínum venjulega makker, alla ábyrgð á þeim myllusteini sem ÍL-sjóður er um háls íslenskrar þjóðar. Hann ætti samt að þekkja málið vel, enda hluti af þeim stjórnarmeirihluta sem kom málinu til leiðar. Því meira sem fólk veit, því meiri er stuðningurinn Annar stjórnarandstöðuþingmaður hélt því fram í ræðu síðdegis á fimmtudag að það skorti á allan skýrleika um hverjar spurningarnar væru í skoðanakönnunum sem væru að spyrja almenning út í afstöðu til leiðréttingar veiðigjalda. Það virtist sem hennar helsti áherslupunktur væri að fólk vissi ekki hversu mikið gjöldin myndu breytast þegar það væri að svara spurningunni og því væru niðurstöður skoðanakannanna ómarktækar. Það vildi þó þannig til að sama morgun hafði birst niðurstaða í könnun sem sagt var frá á öllum helstu miðlum þar sem spurt var hvort fólk væri hlynnt eða andvígt frumvarpi atvinnuvegaráðherra um breytingar á veiðigjöldum. Frumvarpi þar sem kemur mjög skýrt fram hvað stendur nákvæmlega til að gera og að áhrif þess verði að veiðigjöld muni hækka um 6,1 milljarð króna á næsta ári, í 17,3 milljarða króna. Alls sögðust 69 prósent svarenda að þeir væru hlynntir frumvarpinu en 18 prósent sögðust vera því andvíg. Í sömu könnun var spurt hversu vel fólk þekkti frumvarpið og sögðust 72 prósent annaðhvort þekkja það vel eða í meðallagi vel. Það er ekki síður merkilegt að umrædd könnun var framkvæmd frá lokum apríl og fram á síðasta þriðjudag, sem var annar dagur umræðu um veiðigjöld í þinginu. Þá var liðinn næstum einn og hálfur mánuður síðan að drög að frumvarpinu birtust í samráðsgátt, mikil og breið umræða hafði verið í gangi um það í samfélaginu alla tíð síðan, Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS) voru búin að birta alls kyns auglýsingar með sennilega á annað hundrað milljóna króna kostnaði til að reyna að hræða þjóðina til hlýðni (í sömu könnun kom fram að tveir af hverjum þremur landsmönnum finnist auglýsingarnar slæmar og einungis 18 prósent þeirra voru jákvæðir gagnvart þeim), búið var að mæla fyrir málinu á þingi og ræða það þar í marga klukkutíma. Sorg gömlu valdaflokkanna yfir því að tími þeirra sé liðinn Það er að mörgu leyti gott að stjórnarandstaðan velji þetta mál til að opinbera sig, þótt ég óski engum að sitja í gegnum endalausar ræður og leikþætti þeirra um minna en ekkert. Þá sér þjóðin hana fyrir það sem hún er. Hóp fólks sem gengur erinda fárra og stendur gegn hagsmunum fjöldans. Hóp fólks sem telur að almenningur í landinu sé of vitlaust til að skilja að hann þurfi í raun ekkert stærri hlutdeild í arðinum af nýtingu þjóðarauðlindarinnar. Eina fólkið sem skilji hvernig hlutirnir eigi að vera séu stjórnmálaflokkarnir sem kjósendur höfnuðu í síðustu kosningum, SFS og skjólstæðingar þeirra. Þjóðin sem segist skilja fyrirliggjandi frumvarp vel, styður það í unnvörpum og telur nær öll að útgerðir geti borgað miklu meira fyrir að fá að nýta auðlindina okkar viti ekkert hvað hún sé að tala um. Það þurfi gömlu valdaflokkana, og litla fáveldishópinn sem þeir hafa alltaf fyrst og fremst unnið fyrir, til að hafa vit fyrir henni. Fyrst hélt ég að yfirþyrmandi óþol minnihlutans á þingi fyrir gangvirkni lýðræðisins, þar sem flokkar með skýrt umboð úr kosningum velja að framfylgja þjóðarvilja í einu stærsta þrætumáli Íslandssögunnar, væri einhvers konar tilgerð. Leikrit. Hægt og rólega er þó að koma í ljós að það stafar af því að þeim finnst einfaldlega ekki forsvaranlegt að aðrir geti farið með vald en Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur. Þeir sætta sig ekki við að tímarnir eru breyttir og tími þeirra er liðinn. Að það er ekki náttúrulögmál að þeir haldi um stjórnartaumana. Í staðinn er komin ríkisstjórn samstíga flokka, fullum af harðduglegu og heiðarlegu fólki, sem unnu kosningar og eru nú að vinna að bættu samfélagi fyrir almenning þar sem réttlæti, sanngirni og jöfnuður eru í forgrunni. Á meðan gömlu valdaflokkarnir eru fastir í að syrgja gömlu valdatímana þá vinnur þjónandi ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur fyrir fólkið í landinu. Höfundur er framkvæmdastjóri þingflokks Samfylkingar og einn eigenda nytjastofna á Íslandsmiðum.
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun