Kennarar verða að slá af launkröfum svo hægt sé að semja við þá! Ragnheiður Stephensen skrifar 28. janúar 2025 08:32 Þetta er fyrirsögnin frá Sambandi íslenskra sveitarfélaga sem blasti við mér þegar ég opnaði Fésbókina á sunnudagsmorgni. Nú sit ég ekki sjálf við samningaborðið og veit því ekki hver staðan var í viðræðum þegar fundarsetu var hætt en eitt veit ég hins vegar og það er að kennarastéttin er að berjast fyrir því að fá uppfyllt samkomulag um jöfnun lífeyrisréttinda sem ríki og sveitarfélög gerðu við launafólk í landinu árið 2016. Tímarammi á framkvæmd þess samkomulags rennur út eftir eitt ár, eða árið 2026, og það er því núna eða aldrei að klára þetta samkomulag. Miðað við launatölur hagstofunnar síðustu ár þá hefur ekkert þokast hvað varðar þau loforð sem fólust í 7 gr. þessa margumrædda samkomulags á þeim níu árum sem liðin eru. Ef þetta samkomulag verður ekki klárað núna þá hræðist ég afleiðingarnar sem það kann að hafa á íslenskt skólastarf. Þetta segi ég ekki aðeins af því að ég vil fá hærri laun fyrir mína vinnu sem sérfræðingur í mínu starfi eða að mér finnist að ríki og sveitarfélög eigi að efna það sem þau lofa, þó það eitt og sér ætti að vera næg ástæða. Ástæðurnar eru svo miklu fleiri og þær eru mikilvægar fyrir íslenskt samfélag. Foreldrar og í raun allt íslenskt samfélag þarf að vakna og átta sig á stöðunni. Staðan í dag í leik- og grunnskólum er þannig að hún einfaldlega setur stöðu íslensks samfélags í hættu ef það verður ekki bætt úr og nú er ég ekki að ýkja. Margir foreldrar finna fyrir því að það næst ekki að manna leikskóla til að þeir haldist opnir. Samt halda ráðamenn að lausnin sé að byggja fleiri leikskóla. Það leysir ekki mönnunarvandann. Vandinn er að það vantar fólk til að vinna þessi störf. En þetta á ekki að snúast aðeins um að manna leikskóla heldur manna þá eins og lög gera ráð fyrir. Í lögum stendur að 67% starfsfólks leikskóla eigi að vera kennaramenntað. Þau lög eru brotin í mögulega öllum leikskólum landsins á hverjum degi. Þýðir það þá að það sé í lagi að sveitarfélög brjóti lög á börnum daglega? Mér er spurn. Umboðsmaður barna ætti mögulega að ganga í þetta mál því hann á að gæta að réttindum barna og tala máli þeirra. Það er ekki lögboðin skylda sveitarfélaga að vera með leikskóla. En það gilda lög um starfsemi leikskóla ef þú velur að reka leikskóla. Það fylgir því ábyrgð að taka að sér æsku landsins. Nýlegasta dæmið um hvað getur gerst þegar ekki er farið að lögum og reglum er hin hræðilega matareitrun sem kom upp á einum leikskóla í höfuðborginni. Það dæmi sýnir okkur blákalt hvað það er mikilvægt að fara að lögum og reglum þegar verið er að vinna með börn. En þetta er ekki það eina alvarlega sem er að gerast í dag í leikskólunum. Áttum okkur á því að börn dvelja á leikskólum í allt að 8 tíma á dag á máltökuskeiði. Því fylgir mikil ábyrgð. Málumhverfið í dag í langflestum leikskólum er engan veginn viðunandi enda stór hluti starfsfólks, og sums staðar mikill meirihluti, af erlendu bergi brotinn og tala oft takmarkaða íslensku. Nú er ég með orðum mínum ekki að gagnrýna þetta erlenda starfsfólk heldur aðeins að benda á þá staðreynd að börnin eru að fara á mis við íslenskt málumhverfi á mikilvægasta skeiði sínu í máltöku. Í Danmörku þarf í flestum, ef ekki öllum, sveitarfélögum að þreyta erfitt dönskupróf áður en hægt er að fá starf á leikskóla. Danir áttuðu sig á mikilvægi þess að vera með gott dönskuumhverfi á þessu mikilvæga stigi. Ekki aðeins fyrir dönsku börnin heldur ekki síður fyrir þau sem eru af erlendu bergi brotin til að jafna frekar stöðu þeirra áður en kemur að formlegri skólagöngu þeirra. Íslenskir foreldrar verða að fara að vakna og berjast fyrir börnin sín og sú barátta á ekki að felast í að lögsækja þá sem eru að berjast fyrir bættum kjörum starfsfólksins sem vinnur með börnunum heldur frekar að berjast fyrir því að leikskólar verði lögboðin skylda sveitarfélaga og þannig tryggja betur faglegt starf í leikskólum. Vandi leikskólanna skilar sér einnig beina leið í grunnskólana. Það átta sig flestir á að slök lestrarkunnátta barna í dag er mikið til vegna lélegs málskilnings barna og ungmenna. Megin ástæðan fyrir því er skortur á örvandi málumhverfi og þar er ábyrgð foreldra mikil og þeirra sem sjá um að reka leikskóla. Ég sé það á hverjum degi í mínu starfi hvernig orðaforða barna og unglinga hefur hrakað síðustu ár. Þau skilja oft ekki einföldustu fyrirmæli. Það er líka erfitt að ná almennilegu lestrarlagi ef viðkomandi þekkir ekki orðmyndir og eðlilega nær sá hinn sami ekki innhaldi texta ef hann veit ekki hvað orðin þýða sem hann er að lesa sig í gegnum. Þetta eru engin ný fræði. Mönnunarvandi menntaðs starfsfólks í grunnskólanum er einnig vaxandi vandamál. Þessi staða er að verða alvarlegri með hverju árinu sem líður því það eldast fleiri út úr stéttinni en koma inn í hana, auk þess sem ungt fólk endist oft stutt í starfi vegna slæms vinnuumhverfis og lélegra kjara. Þessi staða veldur því að jafnrétti til náms í grunnskólum er verulega ógnað. Allt er þetta spurning um vinnuumhverfi og kjör. Við verðum að fara að spyrna við fótum og forgangsraða börnum. Það gerum við m.a. með því auka virðingu þeirra stétta sem hugsa um börn og mennta börn. Börn skipta máli og nám þeirra og skólaganga skiptir máli. Skóli og leikskóli eru ekki eingöngu staðir þar sem börn eru geymd á meðan foreldrarnir eru í vinnunni. Það þarf að tryggja að þar vinni hæfileikaríkt og vel menntað fólk sem hefur áhuga á námi og menntun barna og ungmenna og vinnur faglega að því að tryggja gott málumhverfi og fagmennsku í öllu starfi. Þannig tryggjum við jöfnuð meðal barna og jafnrétti til náms. Góð byrjum í þá átt er að standa við samkomulagið frá árinu 2016 og hækka launin til jafns við aðra sérfræðinga á almennum vinnumarkaði svo það fáist fólk, og ekki aðeins eitthvað fólk heldur hæfileikaríkt, vel menntað fólk í þessi störf. Þannig byrjum við þessa vegferð sem við verðum að taka til að tryggja öllum börnum framtíðarinnar öruggt umhverfi til að dafna og menntast. Ríki og sveitarfélög eiga ekki að gera samkomulag sem þau ætla ekki að standa við. Það rýrir þau trausti. Verum hugrökk og klárum þetta! Höfundur er grunnskólakennari í Garðaskóla í Garðabæ. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kennaraverkfall 2024-25 Grunnskólar Ragnheiður Stephensen Mest lesið Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson skrifar Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma skrifar Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson skrifar Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar Skoðun Móttaka skemmtiferðaskipa - hlustað á íbúa Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Sjá meira
Þetta er fyrirsögnin frá Sambandi íslenskra sveitarfélaga sem blasti við mér þegar ég opnaði Fésbókina á sunnudagsmorgni. Nú sit ég ekki sjálf við samningaborðið og veit því ekki hver staðan var í viðræðum þegar fundarsetu var hætt en eitt veit ég hins vegar og það er að kennarastéttin er að berjast fyrir því að fá uppfyllt samkomulag um jöfnun lífeyrisréttinda sem ríki og sveitarfélög gerðu við launafólk í landinu árið 2016. Tímarammi á framkvæmd þess samkomulags rennur út eftir eitt ár, eða árið 2026, og það er því núna eða aldrei að klára þetta samkomulag. Miðað við launatölur hagstofunnar síðustu ár þá hefur ekkert þokast hvað varðar þau loforð sem fólust í 7 gr. þessa margumrædda samkomulags á þeim níu árum sem liðin eru. Ef þetta samkomulag verður ekki klárað núna þá hræðist ég afleiðingarnar sem það kann að hafa á íslenskt skólastarf. Þetta segi ég ekki aðeins af því að ég vil fá hærri laun fyrir mína vinnu sem sérfræðingur í mínu starfi eða að mér finnist að ríki og sveitarfélög eigi að efna það sem þau lofa, þó það eitt og sér ætti að vera næg ástæða. Ástæðurnar eru svo miklu fleiri og þær eru mikilvægar fyrir íslenskt samfélag. Foreldrar og í raun allt íslenskt samfélag þarf að vakna og átta sig á stöðunni. Staðan í dag í leik- og grunnskólum er þannig að hún einfaldlega setur stöðu íslensks samfélags í hættu ef það verður ekki bætt úr og nú er ég ekki að ýkja. Margir foreldrar finna fyrir því að það næst ekki að manna leikskóla til að þeir haldist opnir. Samt halda ráðamenn að lausnin sé að byggja fleiri leikskóla. Það leysir ekki mönnunarvandann. Vandinn er að það vantar fólk til að vinna þessi störf. En þetta á ekki að snúast aðeins um að manna leikskóla heldur manna þá eins og lög gera ráð fyrir. Í lögum stendur að 67% starfsfólks leikskóla eigi að vera kennaramenntað. Þau lög eru brotin í mögulega öllum leikskólum landsins á hverjum degi. Þýðir það þá að það sé í lagi að sveitarfélög brjóti lög á börnum daglega? Mér er spurn. Umboðsmaður barna ætti mögulega að ganga í þetta mál því hann á að gæta að réttindum barna og tala máli þeirra. Það er ekki lögboðin skylda sveitarfélaga að vera með leikskóla. En það gilda lög um starfsemi leikskóla ef þú velur að reka leikskóla. Það fylgir því ábyrgð að taka að sér æsku landsins. Nýlegasta dæmið um hvað getur gerst þegar ekki er farið að lögum og reglum er hin hræðilega matareitrun sem kom upp á einum leikskóla í höfuðborginni. Það dæmi sýnir okkur blákalt hvað það er mikilvægt að fara að lögum og reglum þegar verið er að vinna með börn. En þetta er ekki það eina alvarlega sem er að gerast í dag í leikskólunum. Áttum okkur á því að börn dvelja á leikskólum í allt að 8 tíma á dag á máltökuskeiði. Því fylgir mikil ábyrgð. Málumhverfið í dag í langflestum leikskólum er engan veginn viðunandi enda stór hluti starfsfólks, og sums staðar mikill meirihluti, af erlendu bergi brotinn og tala oft takmarkaða íslensku. Nú er ég með orðum mínum ekki að gagnrýna þetta erlenda starfsfólk heldur aðeins að benda á þá staðreynd að börnin eru að fara á mis við íslenskt málumhverfi á mikilvægasta skeiði sínu í máltöku. Í Danmörku þarf í flestum, ef ekki öllum, sveitarfélögum að þreyta erfitt dönskupróf áður en hægt er að fá starf á leikskóla. Danir áttuðu sig á mikilvægi þess að vera með gott dönskuumhverfi á þessu mikilvæga stigi. Ekki aðeins fyrir dönsku börnin heldur ekki síður fyrir þau sem eru af erlendu bergi brotin til að jafna frekar stöðu þeirra áður en kemur að formlegri skólagöngu þeirra. Íslenskir foreldrar verða að fara að vakna og berjast fyrir börnin sín og sú barátta á ekki að felast í að lögsækja þá sem eru að berjast fyrir bættum kjörum starfsfólksins sem vinnur með börnunum heldur frekar að berjast fyrir því að leikskólar verði lögboðin skylda sveitarfélaga og þannig tryggja betur faglegt starf í leikskólum. Vandi leikskólanna skilar sér einnig beina leið í grunnskólana. Það átta sig flestir á að slök lestrarkunnátta barna í dag er mikið til vegna lélegs málskilnings barna og ungmenna. Megin ástæðan fyrir því er skortur á örvandi málumhverfi og þar er ábyrgð foreldra mikil og þeirra sem sjá um að reka leikskóla. Ég sé það á hverjum degi í mínu starfi hvernig orðaforða barna og unglinga hefur hrakað síðustu ár. Þau skilja oft ekki einföldustu fyrirmæli. Það er líka erfitt að ná almennilegu lestrarlagi ef viðkomandi þekkir ekki orðmyndir og eðlilega nær sá hinn sami ekki innhaldi texta ef hann veit ekki hvað orðin þýða sem hann er að lesa sig í gegnum. Þetta eru engin ný fræði. Mönnunarvandi menntaðs starfsfólks í grunnskólanum er einnig vaxandi vandamál. Þessi staða er að verða alvarlegri með hverju árinu sem líður því það eldast fleiri út úr stéttinni en koma inn í hana, auk þess sem ungt fólk endist oft stutt í starfi vegna slæms vinnuumhverfis og lélegra kjara. Þessi staða veldur því að jafnrétti til náms í grunnskólum er verulega ógnað. Allt er þetta spurning um vinnuumhverfi og kjör. Við verðum að fara að spyrna við fótum og forgangsraða börnum. Það gerum við m.a. með því auka virðingu þeirra stétta sem hugsa um börn og mennta börn. Börn skipta máli og nám þeirra og skólaganga skiptir máli. Skóli og leikskóli eru ekki eingöngu staðir þar sem börn eru geymd á meðan foreldrarnir eru í vinnunni. Það þarf að tryggja að þar vinni hæfileikaríkt og vel menntað fólk sem hefur áhuga á námi og menntun barna og ungmenna og vinnur faglega að því að tryggja gott málumhverfi og fagmennsku í öllu starfi. Þannig tryggjum við jöfnuð meðal barna og jafnrétti til náms. Góð byrjum í þá átt er að standa við samkomulagið frá árinu 2016 og hækka launin til jafns við aðra sérfræðinga á almennum vinnumarkaði svo það fáist fólk, og ekki aðeins eitthvað fólk heldur hæfileikaríkt, vel menntað fólk í þessi störf. Þannig byrjum við þessa vegferð sem við verðum að taka til að tryggja öllum börnum framtíðarinnar öruggt umhverfi til að dafna og menntast. Ríki og sveitarfélög eiga ekki að gera samkomulag sem þau ætla ekki að standa við. Það rýrir þau trausti. Verum hugrökk og klárum þetta! Höfundur er grunnskólakennari í Garðaskóla í Garðabæ.
Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar
Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar
Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun