Hvernig borg viljum við eldast í? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar 3. febrúar 2024 18:30 Breytt samfélagsgerð, ólíkar kynslóðir og tækniþróun kalla á nýja hugsun í þjónustu við okkur sem erum að eldast - hresst eldra fólk, eldra fólk þar sem færni hefur minnkað og þau sem glíma við heilsubrest og þurfa á stuðningi að halda við daglegt líf. Samkvæmt mannfjöldaspám Hagstofu Íslands stendur þjóðin frammi fyrir sömu áskorunum og nágrannaþjóðir okkar. Árið 2020 var hlutfall fólks yfir 65 ára 14%, árið 2038 er áætlað að það hlutfall verði yfir 20% mannfjöldans og árið 2064 yfir 25%. Þannig mun mín kynslóð, næsta kynslóðin á undan mér og þær sem á eftir koma, lifa lengur, vera fjölmennari og gera meiri kröfur á samfélagið hvað varðar þjónustu, lífsgæði og heilbrigði. Ákall um nýja hugsun, aðra vídd og öðruvísi þjónustu Hvernig getum við brugðist við ólíkum þjónustuþörfum þegar þær banka upp á, verið í senn fyrirbyggjandi en samt tilbúin þegar tímabundin veikindi steðja að, langtíma heilsubrestur eða þegar maki fellur frá. Öll viljum við sitja við stýrið, stjórna ferðinni sjálf og sú kynslóð sem er að skríða yfir 67 ára tímalínuna er engin undantekning. Mörg hver hafa haft tækifæri til að mennta sig, búa erlendis og ferðast um heiminn, eiga farsæla starfsævi að baki og koma fjölskyldu á legg. Jafn fjölbreyttur hópur eins og samfélagið okkar er. Kynslóð sem gerir meiri kröfur á þjónustu og umgjörð, eru kröfuharðari neytandi og því þarf að endurhugsa þjónustu við eldra fólk og verðugt að spyrja hvernig borg viljum við eldast í? Forvarnaheimsóknir, þjónustukort eða heimsóknahringur Forvarnaheimsóknir gætu verið lausn sem væri áhugavert að skoða. Heimsókn stæði til boða frá fagfólki öldrunarþjónustu borgarinnar en borgarinn fengi bréf þar sem boðið væri upp á heimsókn frá fagteymi heimaþjónustu og samtal yrði tekið um stöðu borgarans í lífinu. Samtalið getur snert daglegt líf, líðan, félagsleg tengsl, húsnæði, fjármál og heilsufar. Kynnt væri sú þjónusta og úrræði sem í boði eru og henta hverju sinni. Það má líka afþakka heimsóknina en hún myndi standa öllum þeim er hafa náð 75 ára aldri, hafa misst maka sinn eða búa eitt. Markmiðið er að skapa persónuleg tengsl, byggja brú trausts milli borgarans og starfsfólks, leggja út net sem grípur þau sem þess þurfa, jafnvel þau sem átta sig ekki á þörfinni og um leið kortleggja þjónustuþörf til að nýta sem best gæði þjónustunnar. Þjónustukort Þjónustukort er áhugaverð gerð þjónustu sem mig langar að leggja fram en kortið er skilgreint fyrir þau sem þurfa stuðning við persónulegar athafnir daglegs lífs eða eru með veikt félagslegt tengslanet. Þjónustan veitir auka 30 mínútur á viku með starfsfólki heimaþjónustu og borgarinn sjálfur ráðstafar í hvað tímanum er varið. Hægt væri að safna tímum saman og nota í lengri stund eða í hóphittingi með félögunum. Tímann væri hægt að nota til að fara á kaffihús, í bíó, safnaheimsóknir, gönguferðir, hengja upp jólaskraut, þrif, heimsókn í blómabúð, spila, hlusta á tónlist, skoða myndir, bað, klippingu, tölvukennslu, handsnyrtingu, heimsókn til fjölskyldu og vina eða skipta um ljósaperu. Óþrjótandi möguleikar en umgjörðin er mannleg reisn, borgarinn í öndvegi, hann stýrir ferðinni. Heimsóknarhringur Það getur verið snúið fyrir maka þess sem missir heilsu og þrek að sinna eigin hreyfingu, tómstundum eða vinum. Skyldur við makann taka yfir allt daglegt líf. Heimsóknahringur væri stuðningsþjónusta sem gæti brúað bil þarfa beggja hjóna - makans sem þarf að komast út og þess sem heima situr og þarf tilbreytingu. Hringurinn samsettur af fólki sem hjónin þekkja til, hafa fylgt þeim yfir ævina, gæti verið fjölskylda, vinir, börn vina eða annað samferðafólk. Heimsóknum yrði skipt niður á vikur og á meðan heimsókn stendur yfir gefst makanum tækifæri til að sinna sér og sínum áhugamálum, fær andrými sem oft vantar inn í daglegt líf eldra fólks við þessar aðstæður. Stuðningur borgarinnar felst í skipuleggja umgjörðina, veita hvatningu og fylgja eftir. Málstjóri tryggir farsæla þjónustu við eldra fólk Reykjavíkurborg innleiddi á síðasta kjörtímabili umbreytingu á þjónustu við börn og fjölskyldur þeirra þegar Betri borg fyrir börn komst til framkvæmdar. Þar er leitast við að veita viðeigandi stuðning sem fyrst, þétta samstarf velferðasviðs og skóla- og frístundasviðs í þjónustumiðstöð hverfisins til bæta þjónustu við börn og fjölskyldur með því að færa hana í skólaumhverfi barnsins. Málstjóri annast barnið og fjölskylduna en hans verkefni er að veita ráðgjöf og upplýsingar um þjónustu í þágu farsældar barna. Aðstoða við að tryggja aðgang að mati og/eða greiningu á þörfu, bera ábyrgð á gerð stuðningsáætlunar og að stýra stuðningsteymi, fylgja eftir að þjónusta sé veitt í samræmi við stuðningsáætlun og veita þeim sem sitja í stuðningsteymi ráðgjöf og upplýsingar um samþættingu þjónustu barnsins. Við þurfum málstjóra til að tryggja farsæld eldra fólks þegar þjónustuþörfin vex. Málstjóri er þjónustubrú yfir í viðeigandi úrræði og tekur utan um borgarann og fjölskyldu hans, tryggir réttar greiningar, samfellu í þjónustu, að stuðningsáætlanir og endurhæfing sé gerð ásamt að tryggja ráðgjöf til þeirra sem standa næst borgaranum næst. Líknarþjónustuna heim Þegar líður að kveðjustund ætti að vera val um hvort líknarþjónusta sé veitt heim því sumir vilja deyja heima, deyja hjá sínum nánustu í því umhverfi sem þau þekkja og líður best í en ekki á stofnun eða sjúkrahúsi. Þetta á ekki við öll en sum og ætti að vera þjónusta sem tekur utan um vilja einstaklings og fjölskyldu hans um hvar hann vill deyja. Oft eru aðstandendur að þolmörkum komnir og því brýnt að skoða þann möguleika hvernig hægt væri að útfæra líknandi meðferð fyrir eldra fólk í heimahúsi fyrir þau sem þess óska. Kynslóðir breytast og þarfir þeirra með - tökum samtalið Kynslóðir breytast og þarfir þeirra með. Borg framtíðar verður til núna og því mikilvægt að kalla eftir umræðu um hvernig borg við viljum eldast í, hvernig þjónustu við sjáum fyrir okkur. Viljum við vera við stýrið, leggja línurnar? Reykjavíkurborg er vinna að stefnumótun um þjónustu við eldra fólk. Ofangreindar hugmyndir eru settar fram til að kalla eftir samtali, milli kynslóða, milli hjóna, milli fjölskyldna. Við sem samfélag þurfum að hugsa út fyrir kassann okkar, umbreyta þjónustunni með nýjum leiðum, annarri nálgun. Við þurfum á ykkur að halda til að koma inn með hugmyndir um hvernig þjónusta framtíðar á að vera og því viljum taka samtalið við fleiri kynslóðir á komandi vikum því vonandi eldumst við öll og ber gæfa til að eiga farsæla öldrun. Höfundur er formaður öldungaráðs Reykjavíkurborgar og varaborgarfulltrúi Samfylkingar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sara Björg Sigurðardóttir Reykjavík Mest lesið Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Breytt samfélagsgerð, ólíkar kynslóðir og tækniþróun kalla á nýja hugsun í þjónustu við okkur sem erum að eldast - hresst eldra fólk, eldra fólk þar sem færni hefur minnkað og þau sem glíma við heilsubrest og þurfa á stuðningi að halda við daglegt líf. Samkvæmt mannfjöldaspám Hagstofu Íslands stendur þjóðin frammi fyrir sömu áskorunum og nágrannaþjóðir okkar. Árið 2020 var hlutfall fólks yfir 65 ára 14%, árið 2038 er áætlað að það hlutfall verði yfir 20% mannfjöldans og árið 2064 yfir 25%. Þannig mun mín kynslóð, næsta kynslóðin á undan mér og þær sem á eftir koma, lifa lengur, vera fjölmennari og gera meiri kröfur á samfélagið hvað varðar þjónustu, lífsgæði og heilbrigði. Ákall um nýja hugsun, aðra vídd og öðruvísi þjónustu Hvernig getum við brugðist við ólíkum þjónustuþörfum þegar þær banka upp á, verið í senn fyrirbyggjandi en samt tilbúin þegar tímabundin veikindi steðja að, langtíma heilsubrestur eða þegar maki fellur frá. Öll viljum við sitja við stýrið, stjórna ferðinni sjálf og sú kynslóð sem er að skríða yfir 67 ára tímalínuna er engin undantekning. Mörg hver hafa haft tækifæri til að mennta sig, búa erlendis og ferðast um heiminn, eiga farsæla starfsævi að baki og koma fjölskyldu á legg. Jafn fjölbreyttur hópur eins og samfélagið okkar er. Kynslóð sem gerir meiri kröfur á þjónustu og umgjörð, eru kröfuharðari neytandi og því þarf að endurhugsa þjónustu við eldra fólk og verðugt að spyrja hvernig borg viljum við eldast í? Forvarnaheimsóknir, þjónustukort eða heimsóknahringur Forvarnaheimsóknir gætu verið lausn sem væri áhugavert að skoða. Heimsókn stæði til boða frá fagfólki öldrunarþjónustu borgarinnar en borgarinn fengi bréf þar sem boðið væri upp á heimsókn frá fagteymi heimaþjónustu og samtal yrði tekið um stöðu borgarans í lífinu. Samtalið getur snert daglegt líf, líðan, félagsleg tengsl, húsnæði, fjármál og heilsufar. Kynnt væri sú þjónusta og úrræði sem í boði eru og henta hverju sinni. Það má líka afþakka heimsóknina en hún myndi standa öllum þeim er hafa náð 75 ára aldri, hafa misst maka sinn eða búa eitt. Markmiðið er að skapa persónuleg tengsl, byggja brú trausts milli borgarans og starfsfólks, leggja út net sem grípur þau sem þess þurfa, jafnvel þau sem átta sig ekki á þörfinni og um leið kortleggja þjónustuþörf til að nýta sem best gæði þjónustunnar. Þjónustukort Þjónustukort er áhugaverð gerð þjónustu sem mig langar að leggja fram en kortið er skilgreint fyrir þau sem þurfa stuðning við persónulegar athafnir daglegs lífs eða eru með veikt félagslegt tengslanet. Þjónustan veitir auka 30 mínútur á viku með starfsfólki heimaþjónustu og borgarinn sjálfur ráðstafar í hvað tímanum er varið. Hægt væri að safna tímum saman og nota í lengri stund eða í hóphittingi með félögunum. Tímann væri hægt að nota til að fara á kaffihús, í bíó, safnaheimsóknir, gönguferðir, hengja upp jólaskraut, þrif, heimsókn í blómabúð, spila, hlusta á tónlist, skoða myndir, bað, klippingu, tölvukennslu, handsnyrtingu, heimsókn til fjölskyldu og vina eða skipta um ljósaperu. Óþrjótandi möguleikar en umgjörðin er mannleg reisn, borgarinn í öndvegi, hann stýrir ferðinni. Heimsóknarhringur Það getur verið snúið fyrir maka þess sem missir heilsu og þrek að sinna eigin hreyfingu, tómstundum eða vinum. Skyldur við makann taka yfir allt daglegt líf. Heimsóknahringur væri stuðningsþjónusta sem gæti brúað bil þarfa beggja hjóna - makans sem þarf að komast út og þess sem heima situr og þarf tilbreytingu. Hringurinn samsettur af fólki sem hjónin þekkja til, hafa fylgt þeim yfir ævina, gæti verið fjölskylda, vinir, börn vina eða annað samferðafólk. Heimsóknum yrði skipt niður á vikur og á meðan heimsókn stendur yfir gefst makanum tækifæri til að sinna sér og sínum áhugamálum, fær andrými sem oft vantar inn í daglegt líf eldra fólks við þessar aðstæður. Stuðningur borgarinnar felst í skipuleggja umgjörðina, veita hvatningu og fylgja eftir. Málstjóri tryggir farsæla þjónustu við eldra fólk Reykjavíkurborg innleiddi á síðasta kjörtímabili umbreytingu á þjónustu við börn og fjölskyldur þeirra þegar Betri borg fyrir börn komst til framkvæmdar. Þar er leitast við að veita viðeigandi stuðning sem fyrst, þétta samstarf velferðasviðs og skóla- og frístundasviðs í þjónustumiðstöð hverfisins til bæta þjónustu við börn og fjölskyldur með því að færa hana í skólaumhverfi barnsins. Málstjóri annast barnið og fjölskylduna en hans verkefni er að veita ráðgjöf og upplýsingar um þjónustu í þágu farsældar barna. Aðstoða við að tryggja aðgang að mati og/eða greiningu á þörfu, bera ábyrgð á gerð stuðningsáætlunar og að stýra stuðningsteymi, fylgja eftir að þjónusta sé veitt í samræmi við stuðningsáætlun og veita þeim sem sitja í stuðningsteymi ráðgjöf og upplýsingar um samþættingu þjónustu barnsins. Við þurfum málstjóra til að tryggja farsæld eldra fólks þegar þjónustuþörfin vex. Málstjóri er þjónustubrú yfir í viðeigandi úrræði og tekur utan um borgarann og fjölskyldu hans, tryggir réttar greiningar, samfellu í þjónustu, að stuðningsáætlanir og endurhæfing sé gerð ásamt að tryggja ráðgjöf til þeirra sem standa næst borgaranum næst. Líknarþjónustuna heim Þegar líður að kveðjustund ætti að vera val um hvort líknarþjónusta sé veitt heim því sumir vilja deyja heima, deyja hjá sínum nánustu í því umhverfi sem þau þekkja og líður best í en ekki á stofnun eða sjúkrahúsi. Þetta á ekki við öll en sum og ætti að vera þjónusta sem tekur utan um vilja einstaklings og fjölskyldu hans um hvar hann vill deyja. Oft eru aðstandendur að þolmörkum komnir og því brýnt að skoða þann möguleika hvernig hægt væri að útfæra líknandi meðferð fyrir eldra fólk í heimahúsi fyrir þau sem þess óska. Kynslóðir breytast og þarfir þeirra með - tökum samtalið Kynslóðir breytast og þarfir þeirra með. Borg framtíðar verður til núna og því mikilvægt að kalla eftir umræðu um hvernig borg við viljum eldast í, hvernig þjónustu við sjáum fyrir okkur. Viljum við vera við stýrið, leggja línurnar? Reykjavíkurborg er vinna að stefnumótun um þjónustu við eldra fólk. Ofangreindar hugmyndir eru settar fram til að kalla eftir samtali, milli kynslóða, milli hjóna, milli fjölskyldna. Við sem samfélag þurfum að hugsa út fyrir kassann okkar, umbreyta þjónustunni með nýjum leiðum, annarri nálgun. Við þurfum á ykkur að halda til að koma inn með hugmyndir um hvernig þjónusta framtíðar á að vera og því viljum taka samtalið við fleiri kynslóðir á komandi vikum því vonandi eldumst við öll og ber gæfa til að eiga farsæla öldrun. Höfundur er formaður öldungaráðs Reykjavíkurborgar og varaborgarfulltrúi Samfylkingar.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun