Framtíð íslensks menntakerfis – lærum af Buffalo og leiðandi háskólum heims Sigvaldi Einarsson skrifar 15. ágúst 2025 19:02 Gervigreind þarf að vera þverfaglegt afl í námi, ekki einangrað tæknisvið. Buffalo reynslan: Nýtt blað í menntasögunni Á vormánuðum 2025 skrifaði Háskólinn í Buffalo nýjan kafla í menntasögu Bandaríkjanna.Með 5 milljóna dollara fjárfestingu frá fylkisstjórn New York stofnaði skólinn nýja deild um gervigreind og samfélag. Þar verða sjö grunnnámsbrautir í boði þar sem gervigreind er samþætt hefðbundnum fræðasviðum — allt frá málvísindum og stjórnmálafræði til landafræði og rómanskra tungumála. Þetta er ekki bara tækninám. Þetta er framtíðarnám — þverfaglegt, samfélagslega meðvitað og hannað til að búa nemendur undir heim þar sem gervigreind verður samofin öllum störfum og greinum. Af hverju skiptir þetta máli fyrir Ísland? Buffalo er ekki eitt um þessa nálgun.Áhrifamiklir háskólar víða um heim eru að brjóta niður múra milli fræðasviða: MIT og Harvard: Samþætta siðfræði og gervigreind beint inn í tölvunarfræðinám. Nemendur læra ekki aðeins að forrita heldur einnig að spyrja spurninga um ábyrgð, gagnanotkun og samfélagsáhrif. Oxford og Cambridge: Hafa stofnað rannsóknarstofur sem tengja saman verkfræði, hugvísindi og félagsfræði til að þróa mannmiðaða gervigreind. Edinburgh Futures Institute: Býður meistaranám í Data and AI Ethics, þar sem tækni og samfélagslegar spurningar eru óaðskiljanlegar. Háskólinn í Hong Kong: Leyfir nemendum að hanna eigin þverfaglegar námsbrautir, t.d. blöndu af líffræði, verkfræði og gervigreind undir heitinu „Bionic“. Þessi dæmi eiga eitt sameiginlegt:Þau undirbúa nemendur fyrir heim þar sem tæknileg færni og samfélagslegur skilningur ganga hönd í hönd. Hvað getum við gert hér heima? Íslenskt menntakerfi — allt frá grunnskólum til háskóla — hefur einstakt tækifæri til að verða leiðandi í samþættingu gervigreindar og þverfaglegs náms. 1. Grunn- og framhaldsskólar Þróa áfanga þar sem tæknilæsi er samþætt gagnrýnni hugsun.Nemendur myndu ekki aðeins læra að nota gervigreind heldur líka að spyrja spurninga: Hver á gögnin? Hvernig móta reiknirit skoðanir okkar? Hvaða ábyrgð fylgir notkun tækninnar? 2. Háskólar Fylgja fordæmi Buffalo með því að búa til nýjar námsbrautir sem tengja saman gervigreind og hefðbundin fræðasvið. Verkfræði, hugvísindi og samfélagsvísindi gætu unnið saman að lausnum sem nýta tækni til að styrkja samfélagið. 3. Samfélagsleg ábyrgð Gervigreindarnám þarf að hafa rauðan þráð um siðferði og samfélagsábyrgð.Markmiðið er að útskrifa nemendur sem eru tæknilega hæfir og siðferðilega meðvitaðir, auk þess að vera menningarlega rótgrónir. Tækifærið til að skapa „AI + Ísland“ vörumerki Ísland hefur: Sterka menningararfleifð Jafnréttishefð Sveigjanlegt menntakerfi Þetta eru kjöraðstæður til að þróa einstaka nálgun á ábyrgri gervigreind.Með því að samþætta tæknina inn í alla þætti menntunar getum við skapað vörumerki sem stendur fyrir: Mannmiðaða, siðferðilega og nýskapandi tækniþróun. Lokaorð: Tækifærið er núna Framtíðin bíður ekki.Þróun gervigreindar er hröð og þjóðir sem aðlagast seint munu dragast aftur úr. Reynslan frá Buffalo og öðrum háskólum heimsins sýnir:Þverfaglegt nám með gervigreind í kjarna er lykillinn að því að undirbúa nemendur fyrir morgundaginn. Við getum annað hvort: Setið hjá og horft á aðrar þjóðir taka forystuna Eða gripið tækifærið, tekið frumkvæðið og tryggt að næsta kynslóð Íslendinga verði bæði tæknilega framúrskarandi og samfélagslega meðvituð Tíminn til að hefjast handa er núna. Þessi grein er skrifuð í gervigreind en ekki af gervigreind - á því er mikill munur. Höfundur er gervigreindarfræðingur/meistari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigvaldi Einarsson Mest lesið Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Gervigreind þarf að vera þverfaglegt afl í námi, ekki einangrað tæknisvið. Buffalo reynslan: Nýtt blað í menntasögunni Á vormánuðum 2025 skrifaði Háskólinn í Buffalo nýjan kafla í menntasögu Bandaríkjanna.Með 5 milljóna dollara fjárfestingu frá fylkisstjórn New York stofnaði skólinn nýja deild um gervigreind og samfélag. Þar verða sjö grunnnámsbrautir í boði þar sem gervigreind er samþætt hefðbundnum fræðasviðum — allt frá málvísindum og stjórnmálafræði til landafræði og rómanskra tungumála. Þetta er ekki bara tækninám. Þetta er framtíðarnám — þverfaglegt, samfélagslega meðvitað og hannað til að búa nemendur undir heim þar sem gervigreind verður samofin öllum störfum og greinum. Af hverju skiptir þetta máli fyrir Ísland? Buffalo er ekki eitt um þessa nálgun.Áhrifamiklir háskólar víða um heim eru að brjóta niður múra milli fræðasviða: MIT og Harvard: Samþætta siðfræði og gervigreind beint inn í tölvunarfræðinám. Nemendur læra ekki aðeins að forrita heldur einnig að spyrja spurninga um ábyrgð, gagnanotkun og samfélagsáhrif. Oxford og Cambridge: Hafa stofnað rannsóknarstofur sem tengja saman verkfræði, hugvísindi og félagsfræði til að þróa mannmiðaða gervigreind. Edinburgh Futures Institute: Býður meistaranám í Data and AI Ethics, þar sem tækni og samfélagslegar spurningar eru óaðskiljanlegar. Háskólinn í Hong Kong: Leyfir nemendum að hanna eigin þverfaglegar námsbrautir, t.d. blöndu af líffræði, verkfræði og gervigreind undir heitinu „Bionic“. Þessi dæmi eiga eitt sameiginlegt:Þau undirbúa nemendur fyrir heim þar sem tæknileg færni og samfélagslegur skilningur ganga hönd í hönd. Hvað getum við gert hér heima? Íslenskt menntakerfi — allt frá grunnskólum til háskóla — hefur einstakt tækifæri til að verða leiðandi í samþættingu gervigreindar og þverfaglegs náms. 1. Grunn- og framhaldsskólar Þróa áfanga þar sem tæknilæsi er samþætt gagnrýnni hugsun.Nemendur myndu ekki aðeins læra að nota gervigreind heldur líka að spyrja spurninga: Hver á gögnin? Hvernig móta reiknirit skoðanir okkar? Hvaða ábyrgð fylgir notkun tækninnar? 2. Háskólar Fylgja fordæmi Buffalo með því að búa til nýjar námsbrautir sem tengja saman gervigreind og hefðbundin fræðasvið. Verkfræði, hugvísindi og samfélagsvísindi gætu unnið saman að lausnum sem nýta tækni til að styrkja samfélagið. 3. Samfélagsleg ábyrgð Gervigreindarnám þarf að hafa rauðan þráð um siðferði og samfélagsábyrgð.Markmiðið er að útskrifa nemendur sem eru tæknilega hæfir og siðferðilega meðvitaðir, auk þess að vera menningarlega rótgrónir. Tækifærið til að skapa „AI + Ísland“ vörumerki Ísland hefur: Sterka menningararfleifð Jafnréttishefð Sveigjanlegt menntakerfi Þetta eru kjöraðstæður til að þróa einstaka nálgun á ábyrgri gervigreind.Með því að samþætta tæknina inn í alla þætti menntunar getum við skapað vörumerki sem stendur fyrir: Mannmiðaða, siðferðilega og nýskapandi tækniþróun. Lokaorð: Tækifærið er núna Framtíðin bíður ekki.Þróun gervigreindar er hröð og þjóðir sem aðlagast seint munu dragast aftur úr. Reynslan frá Buffalo og öðrum háskólum heimsins sýnir:Þverfaglegt nám með gervigreind í kjarna er lykillinn að því að undirbúa nemendur fyrir morgundaginn. Við getum annað hvort: Setið hjá og horft á aðrar þjóðir taka forystuna Eða gripið tækifærið, tekið frumkvæðið og tryggt að næsta kynslóð Íslendinga verði bæði tæknilega framúrskarandi og samfélagslega meðvituð Tíminn til að hefjast handa er núna. Þessi grein er skrifuð í gervigreind en ekki af gervigreind - á því er mikill munur. Höfundur er gervigreindarfræðingur/meistari.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun