Skjald­borg í á­tjánda sinn: „Ef maður býr á svona stað og vill eitt­hvað þá verður maður að hafa fyrir því sjálfur“

Skjaldborgarhátíðin fer fram á Patreksfirði um hvítasunnuhelgina 6.-9. júní. Þar verður sýndur fjöldi nýrra íslenskra heimildamyndsa og heimildastuttmynda. Setningarathöfn hátíðarinnar fer fram klukkan 20 í kvöld og lýkur svo með lokaballi á sunnudaginn sem nær eitthvað fram á nótt.

Heimamaðurinn Alda Hrannardóttir, upplýsingafræðingur og forstöðumaður bókasafns Vesturbyggðar, er einn af skipuleggjendum hátíðarinnar. Alda hefur lengi verið viðloðandi menningarstarfsemi og rak með manni sínum Sjóræningjahúsið um árabil áður en það varð gjaldþrota 2013.

„Það fór á hausinn eftir nokkur hressileg ár en ég á erfitt með að halda mig frá því sem tengist menningu, einfaldlega af því að ég hef áhuga á því að það sé eitthvað slíkt til staðar í þorpinu, til dæmis hjálpa ég til í bíóinu árið um kring og sé þar um mánaðarleg prjónabíó,“ segir Alda í samtali við fréttastofu.

Heimamenn sjái um praktík, bransafólk um listræna stjórnun

„Ef maður býr á svona stað og vill eitthvað þá verður maður að hafa fyrir því sjálfur. Maður er voða lítið að fá hlutina upp í hendurnar,“ segir Alda sem hefur mörgum sinnum komið að skipulagningu Skjaldborgar gegnum árin. Síðustu þrjú hefur hún séð um gistipláss fyrir gesti hátíðarinnar.

„Húsnæðismálin eru á minni könnu, þessir praktísku hlutir sem við heimamenn getum tekið að okkur sem er erfiðara fyrir þá sem eru lengra í burtu. Listræn stjórnun er meira hjá suðurströndinni, bransafólkinu,“ segir hún.

Gestum Skjaldborgar er komið fyrir í öllum mögulegum svefnplássum: tjaldsvæðum, húsbílum, gistiheimilum, hótelum, AirBnB og húsum íbúa. 

„Það er ótrúlega gaman að geta sagt að það hefur alltaf verið gengið vel um og skilið vel við þannig fólk er alveg tilbúið að gera þetta aftur og aftur,“ segir hún um íbúa sem lána út hús sín.

Í heildina þarf að redda um áttatíu manns gistingu: starfsfólki hátíðarinnar, leikstjórum, blaðamönnum og allavega fólki sem kemur á hátíðina.

Skammt stórra högga á milli

Hátíðin hafi alltaf gengið vel fyrir sig að sögn. Skjaldborg sé fullkomið dæmi um vel heppnað samlífi, þar sem hátíðin og sveitarfélagið hagnist hvort á öðru

„Þetta er átjánda árið núna þannig þetta er búið að tryggja sig vel í sessi,“ segir Alda.

„En það er svolítið strembið, það var sjómannadagshelgi síðustu helgi. Yfirleitt er helgi á milli sem var ekki núna. Þannig við erum svolítið uppgefin, sjómannadagshelgin er mjög stór,“ segir hún.

Mikill munur sé á helgunum tveimur.

„Sjómannadagshelgina eru brottfluttir að koma heim, vinir og ættingjar hittast og bekkjarmót. Svo kemur allt allt öðruvísi fólk og hátíð en alveg jafn gaman,“ segir hún.

Þröngur fókus styrkur hátíðarinnar

Skjaldborg hefur þröngan markhóp, einblínir bara á íslenskar heimildamyndir. Alda segir það í raun mun betra en að hafa alltof víðan ómarkvissan fókus.

„Þessi hátíð getur ekkert stækkað mikið í fjölda sem skýrist af bæði sætafjölda í bíóinu og gistiplássi. Það eina sem hún getur stækkað er í gæðum, sem hún er að gera ár frá ári,“ segir Alda.

Fjöldi nýrra mynda verður sýndur á hátíðinni í ár. Þar á meðal: Bóndinn og verk­smiðjan sem fjallar um baráttu bónda í Hvalfirði við stjórnvöld vegna meintrar flúormengunar frá álverksmiðju, Paradís Amatörsins sem fjallar um fjóra íslenska menn sem hafa deilt lífi sínu á YouTube og Musteri minn­inga sem fjallar um Jón í Myndbandavinnslunni sem sérhæfir sig í að færa gamlar upptökur í stafrænt form.

Þá stendur í ár til að stofna sérstaka Skjaldborgardeild innan Kvikmyndasafns Íslands þar sem allar myndir af hátíðinni verða varðveittar

„Margt af þessu, ég tala nú ekki um frá upphafsárunum, voru myndir teknar á heimamyndavél og síma. Það er ótrúlega verðmætt að eiga þetta,“ segir hún.

Alda er einmitt einna spenntust fyrir sýningu á vegum Kvikmyndasafns þar sem sýndar verða myndir frá fyrri áratug síðustu aldar eftir heimamann frá Patreksfirði

„Það er rosalega mikil spenna hjá bæjarbúum að sjá það,“ segir hún. 

Önnur nýjung á Skjaldborg í ár er Ásgeirinn, ný verðlaun til minn­ing­ar um Ásgeir H. Ing­ólfs­son menningarblaðamann, sem verða veitt „dygg­asta áhorf­and­an­um á hátíðinni“.

Reksturinn erfiðari en samt alltaf jafn gaman

Menningarhátíðir úti á landi byggjast yfirleitt á striti sjálfboðaliða og styrkjum. Litlar breytingar geta ógnað forsendum hátíða og stundum geispa þær golunni líkt og LungA sem var haldin á Seyðisfirði í 24. og síðasta sinn síðasta sumar. Alda segir að reksturinn sé erfiðari en áður.

„Það er alveg óhætt að segja að það er erfiðara að fjármagna svona hátíð. Um leið og ríkir sker niður til sjóða þá verða þeir að skera niður til verkefna sem þeir styrkja. Við fáum styrki frá Vestfjarðastofu, Kvikmyndamiðstöð og fleiri opinberum stofnunum, bæði á landsvísu og svæðisbundið,“ segir Alda.

Niðurskurður bitni á allri hátíðinni en Alda segir stuðning sveitarfélagsins og fyrirtækja á svæðinu vera ómetanlegan.

„Maður missir alltaf móðinn öðru hverju en sem betur fer er þetta hópur og þá stappar fólk stálinu í hvort annað. Einhvern veginn fær maður líka svo mikið út úr þessu,“ segir hún.