Forseti Hæstaréttar: „Mér er alveg sama þótt þetta séu tillögur frá einhverjum hópi“ Árni Sæberg skrifar 5. mars 2025 17:50 Benedikt Bogason, forseti Hæstaréttar, segir ástæðu fyrir því að ákveðið hafi verið að hafa sjö dómara við réttinn þegar Landsréttur var stofnaður. Vísir/Anton Brink Forseti Hæstaréttar segir af og frá að fækka dómurum við réttinn úr sjö í fimm, líkt og lagt er til í einni sextíu hagræðingartillagna sem lagðar voru fram í gær. Með tillögunni sé æðsta dómstigi þjóðarinnar sýnd vanvirðing. Hagræðingarhópur ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur skilaði í gær af sér skýrslu sem inniheldur sextíu tillögur að aukinni ráðdeild í ríkisrekstri. Þrjár tillögur snerta Hæstarétt Íslands með einum eða öðrum hætti. Í fyrsta lagi er lagt til að dómurum við réttinn verði fækkað úr sjö í fimm, í öðru lagi að sérkjör dómara verði afnumin og í þriðja lagi að handhafalaun vegna forsetavalds verði lögð af. Forseti Hæstaréttar er einn þriggja sem fer með forsetavald þegar forsetans nýtur ekki við. Benedikt Bogason, forseti Hæstaréttar, segir seinni tillögurnar tvær sjálfsagðar og vert sé að skoða þær. Hins vegar sé af og frá að ætla að fækka Hæstaréttardómurum. Engin tilviljun að dómarar eru sjö Blaðamaður hafði þegar mælt sér mót við Benedikt í Hæstarétti til þess að ræða ársskýrslu Hæstaréttar, sem kemur út á næstu dögum, þegar fregnir af sparnaðartillögunni bárust. Því fór drjúgur hluti viðtalsins í að ræða fjölda dómara við réttinn. Þá ræddi hann við Véstein Örn Pétursson fréttamann, sem mun fjalla um viðbrögð við hagræðingartillögunum í kvöldfréttum Stöðvar 2 í kvöld. Viðtal hans við Benedikt má sjá í heild sinni hér að neðan: Benedikt segir að þegar dómskerfinu hér á landi var breytt með stofnun Landsréttar árið 2018 hafi vandlega verið farið yfir það hversu margir dómarar ættu að sitja í Hæstarétti eftir breytingu. Þá voru dómendur níu talsins en með tilkomu Landsréttar var ljóst að álag á réttinn yrði minna, enda tók Landsréttur við hlutverki Hæstaréttar sem eini áfrýjunardómstóll landsins og Hæstiréttur varð fordæmisgefandi dómstóll. Benedikt segir að niðurstaðan hafi verið sú að dómendur yrðu sjö talsins og það hafi ekki verið af tilviljun. Dómarar séu aldrei færri en fimm í hverju máli en sjö í allra mikilvægustu málunum. Ljóst er að ekki væri hægt að hafa fjölskipaðan dóm Hæstaréttar ef aðeins væru fimm dómarar. Þá segir hann ótækt að hafa færri dómara en fimm í almennum málum enda séu dómarar í Landsrétti þrír í hverju máli. Fordæmisgildið væri minna ef jafnmargir dæmdu á æðsta dómstigi og því næstæðsta. Ekki hægt að æðsti dómstóllinn reiði sig á varaskeifur Benedikt segir helstu ástæðuna fyrir því að dómarar þurfi að vera sjö vera að ella væri það frekar regla en undantekning að kalla þyrfti til varadómara í Hæstarétti. Dómarar forfallist og fara í leyfi eins og aðrir. Til að mynda verði dómararnir aðeins sex út þetta ár. Benedikt Bogason segir afleita hugmynd að fækka dómurum við Hæstarétt.Vísir/Anton Brink „Dómarar eru vanhæfir, dómarar fara í námsleyfi eða rannsóknarleyfi, dómarar láta skipta um liði í sér eins og aðrir. Við erum að kljást við forföll, eðlileg forföll. Ef við erum bara fimm, fimm að dæma og fimm dómarar, þá þýðir þetta það að við værum örugglega með meira og minna einn settan alltaf. Svo værum við að kalla inn í einstök mál, eftir því sem fólk vantaði. Þannig að við værum með einn, tvo og jafnvel þrjá. Hvernig ætlar þú að hafa æðsta dómstól þjóðarinnar starfandi á þessum grundvelli?“ spyr Benedikt. Í áðurnefndri ársskýrslu Hæstaréttar segir að á öllu síðasta ári hafi þurft að kalla inn fjóra dómara. Benedikt segir það hafa verið í einni ákvörðun um áfrýjunarleyfi, þegar allir dómarar réttarins voru vanhæfir, og í einu eiginlegu máli. Veltir fyrir sér öðrum tillögum „Það verður líka að hafa í huga þrígreiningu ríkisvaldsins, þegar svona tillaga er sett fram. Ég tel að þarna hefði átt að hafa samráð við Hæstarétt og mér finnst réttinum sýnd mikil vanvirðing með þessari tillögugerð.“ Benedikt segir einu gilda hvaðan tillagan hafi komið og veltir fyrir sér vinnu við aðrar tillögur en þær sem snúa að réttinum. „Ég velti því fyrir mér, eru aðrar tillögur frá þessum hagræðingarhópi jafnilla ígrundaðar og þessi? Það er furðulegt að það sé ekki talað við réttinn áður en þetta er sett fram. Maður er alveg bit á þessu. Eins og ég sagði, það er verið að sýna réttinum mikil vanvirðing með þessu. Mér er alveg sama þótt þetta séu tillögur frá einhverjum hópi. Það hlaut að eiga sér stað einhver skoðun á því hvort að þarna væru tillögur sem væru gjörsamlega haldlausar, eins og þessi.“ Dómstólar Rekstur hins opinbera Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Mest lesið Hefja söfnun fyrir fjölskyldu Víglundar Innlent „Glútenóþol var orðið óhreinn hattur yfir þetta allt saman“ Innlent Hinn látni erlendur ríkisborgari á þrítugsaldri Innlent Þekkir ekki eina stelpu sem ekki hefur verið áreitt Innlent Borðaði súrdeigsbrauð og mældist með áfengi í útblæstri Innlent Hefur skilning á báðum sjónarmiðum í Heiðmerkurmálinu Innlent Bað um 12 milljónir til að halda tónlistarhátíð í öðru sveitarfélagi Innlent Segja ógnarstjórn ríkja á Þjóðminjasafninu Innlent Lækkandi fæðingartíðni er vandamál sem leysist ekki án innflytjenda Innlent Afar mjótt á munum hjá forsetaframbjóðendum í Póllandi Erlent Fleiri fréttir „Glútenóþol var orðið óhreinn hattur yfir þetta allt saman“ Ók hlaupahjólinu á tré með pizzu í annarri Hefja söfnun fyrir fjölskyldu Víglundar Borðaði súrdeigsbrauð og mældist með áfengi í útblæstri Hefur skilning á báðum sjónarmiðum í Heiðmerkurmálinu Þekkir ekki eina stelpu sem ekki hefur verið áreitt Umferðartafir vegna framkvæmda við Kringlumýrarbraut í sumar Hinn látni erlendur ríkisborgari á þrítugsaldri Býður til flugveislu á Reykjavíkurflugvelli Sóttu veikan mann í rússneskan togara Lækkandi fæðingartíðni er vandamál sem leysist ekki án innflytjenda Rannsókn lokið í manndrápsmáli Lögðu hald á nokkuð magn fíkniefna og hnífa Sláandi tölur: Kyrkingartökum og eltihrellum fer fjölgandi Mætti með steikarhníf á leikskóla Kyrkingartök og elltihrellahegðun fara vaxandi og myndband af áreitni í miðborginni Grill í ljósum logum úti á svölum Vilja endurbyggja verkstæðið en nágrannar mótmæla harðlega Margra kílómetra bílaröð eftir árekstur á Vesturlandsvegi Halda framkvæmdastjóra Félagsbústaða þrátt fyrir alvarlegt vantraust Telja að maðurinn sé fundinn „Þetta er mjög þungt og erfitt“ „Ég vara mjög við því að menn beiti þessu úrræði“ „Verið að búa til óseðjandi kerfi þar sem bátum mun fjölga“ Eldur kviknaði í vörubíl á Reykjanesbraut Bað um 12 milljónir til að halda tónlistarhátíð í öðru sveitarfélagi „Yndisleg kvöldstund í þessum þunga harmi okkar“ Leit hefst á ný eftir hádegi Klúðursleg rannsókn lögreglu leiddi til sýknu skipstjóra Reknir fyrir að vinna ekki nógu mikið Sjá meira
Hagræðingarhópur ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur skilaði í gær af sér skýrslu sem inniheldur sextíu tillögur að aukinni ráðdeild í ríkisrekstri. Þrjár tillögur snerta Hæstarétt Íslands með einum eða öðrum hætti. Í fyrsta lagi er lagt til að dómurum við réttinn verði fækkað úr sjö í fimm, í öðru lagi að sérkjör dómara verði afnumin og í þriðja lagi að handhafalaun vegna forsetavalds verði lögð af. Forseti Hæstaréttar er einn þriggja sem fer með forsetavald þegar forsetans nýtur ekki við. Benedikt Bogason, forseti Hæstaréttar, segir seinni tillögurnar tvær sjálfsagðar og vert sé að skoða þær. Hins vegar sé af og frá að ætla að fækka Hæstaréttardómurum. Engin tilviljun að dómarar eru sjö Blaðamaður hafði þegar mælt sér mót við Benedikt í Hæstarétti til þess að ræða ársskýrslu Hæstaréttar, sem kemur út á næstu dögum, þegar fregnir af sparnaðartillögunni bárust. Því fór drjúgur hluti viðtalsins í að ræða fjölda dómara við réttinn. Þá ræddi hann við Véstein Örn Pétursson fréttamann, sem mun fjalla um viðbrögð við hagræðingartillögunum í kvöldfréttum Stöðvar 2 í kvöld. Viðtal hans við Benedikt má sjá í heild sinni hér að neðan: Benedikt segir að þegar dómskerfinu hér á landi var breytt með stofnun Landsréttar árið 2018 hafi vandlega verið farið yfir það hversu margir dómarar ættu að sitja í Hæstarétti eftir breytingu. Þá voru dómendur níu talsins en með tilkomu Landsréttar var ljóst að álag á réttinn yrði minna, enda tók Landsréttur við hlutverki Hæstaréttar sem eini áfrýjunardómstóll landsins og Hæstiréttur varð fordæmisgefandi dómstóll. Benedikt segir að niðurstaðan hafi verið sú að dómendur yrðu sjö talsins og það hafi ekki verið af tilviljun. Dómarar séu aldrei færri en fimm í hverju máli en sjö í allra mikilvægustu málunum. Ljóst er að ekki væri hægt að hafa fjölskipaðan dóm Hæstaréttar ef aðeins væru fimm dómarar. Þá segir hann ótækt að hafa færri dómara en fimm í almennum málum enda séu dómarar í Landsrétti þrír í hverju máli. Fordæmisgildið væri minna ef jafnmargir dæmdu á æðsta dómstigi og því næstæðsta. Ekki hægt að æðsti dómstóllinn reiði sig á varaskeifur Benedikt segir helstu ástæðuna fyrir því að dómarar þurfi að vera sjö vera að ella væri það frekar regla en undantekning að kalla þyrfti til varadómara í Hæstarétti. Dómarar forfallist og fara í leyfi eins og aðrir. Til að mynda verði dómararnir aðeins sex út þetta ár. Benedikt Bogason segir afleita hugmynd að fækka dómurum við Hæstarétt.Vísir/Anton Brink „Dómarar eru vanhæfir, dómarar fara í námsleyfi eða rannsóknarleyfi, dómarar láta skipta um liði í sér eins og aðrir. Við erum að kljást við forföll, eðlileg forföll. Ef við erum bara fimm, fimm að dæma og fimm dómarar, þá þýðir þetta það að við værum örugglega með meira og minna einn settan alltaf. Svo værum við að kalla inn í einstök mál, eftir því sem fólk vantaði. Þannig að við værum með einn, tvo og jafnvel þrjá. Hvernig ætlar þú að hafa æðsta dómstól þjóðarinnar starfandi á þessum grundvelli?“ spyr Benedikt. Í áðurnefndri ársskýrslu Hæstaréttar segir að á öllu síðasta ári hafi þurft að kalla inn fjóra dómara. Benedikt segir það hafa verið í einni ákvörðun um áfrýjunarleyfi, þegar allir dómarar réttarins voru vanhæfir, og í einu eiginlegu máli. Veltir fyrir sér öðrum tillögum „Það verður líka að hafa í huga þrígreiningu ríkisvaldsins, þegar svona tillaga er sett fram. Ég tel að þarna hefði átt að hafa samráð við Hæstarétt og mér finnst réttinum sýnd mikil vanvirðing með þessari tillögugerð.“ Benedikt segir einu gilda hvaðan tillagan hafi komið og veltir fyrir sér vinnu við aðrar tillögur en þær sem snúa að réttinum. „Ég velti því fyrir mér, eru aðrar tillögur frá þessum hagræðingarhópi jafnilla ígrundaðar og þessi? Það er furðulegt að það sé ekki talað við réttinn áður en þetta er sett fram. Maður er alveg bit á þessu. Eins og ég sagði, það er verið að sýna réttinum mikil vanvirðing með þessu. Mér er alveg sama þótt þetta séu tillögur frá einhverjum hópi. Það hlaut að eiga sér stað einhver skoðun á því hvort að þarna væru tillögur sem væru gjörsamlega haldlausar, eins og þessi.“
Dómstólar Rekstur hins opinbera Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Mest lesið Hefja söfnun fyrir fjölskyldu Víglundar Innlent „Glútenóþol var orðið óhreinn hattur yfir þetta allt saman“ Innlent Hinn látni erlendur ríkisborgari á þrítugsaldri Innlent Þekkir ekki eina stelpu sem ekki hefur verið áreitt Innlent Borðaði súrdeigsbrauð og mældist með áfengi í útblæstri Innlent Hefur skilning á báðum sjónarmiðum í Heiðmerkurmálinu Innlent Bað um 12 milljónir til að halda tónlistarhátíð í öðru sveitarfélagi Innlent Segja ógnarstjórn ríkja á Þjóðminjasafninu Innlent Lækkandi fæðingartíðni er vandamál sem leysist ekki án innflytjenda Innlent Afar mjótt á munum hjá forsetaframbjóðendum í Póllandi Erlent Fleiri fréttir „Glútenóþol var orðið óhreinn hattur yfir þetta allt saman“ Ók hlaupahjólinu á tré með pizzu í annarri Hefja söfnun fyrir fjölskyldu Víglundar Borðaði súrdeigsbrauð og mældist með áfengi í útblæstri Hefur skilning á báðum sjónarmiðum í Heiðmerkurmálinu Þekkir ekki eina stelpu sem ekki hefur verið áreitt Umferðartafir vegna framkvæmda við Kringlumýrarbraut í sumar Hinn látni erlendur ríkisborgari á þrítugsaldri Býður til flugveislu á Reykjavíkurflugvelli Sóttu veikan mann í rússneskan togara Lækkandi fæðingartíðni er vandamál sem leysist ekki án innflytjenda Rannsókn lokið í manndrápsmáli Lögðu hald á nokkuð magn fíkniefna og hnífa Sláandi tölur: Kyrkingartökum og eltihrellum fer fjölgandi Mætti með steikarhníf á leikskóla Kyrkingartök og elltihrellahegðun fara vaxandi og myndband af áreitni í miðborginni Grill í ljósum logum úti á svölum Vilja endurbyggja verkstæðið en nágrannar mótmæla harðlega Margra kílómetra bílaröð eftir árekstur á Vesturlandsvegi Halda framkvæmdastjóra Félagsbústaða þrátt fyrir alvarlegt vantraust Telja að maðurinn sé fundinn „Þetta er mjög þungt og erfitt“ „Ég vara mjög við því að menn beiti þessu úrræði“ „Verið að búa til óseðjandi kerfi þar sem bátum mun fjölga“ Eldur kviknaði í vörubíl á Reykjanesbraut Bað um 12 milljónir til að halda tónlistarhátíð í öðru sveitarfélagi „Yndisleg kvöldstund í þessum þunga harmi okkar“ Leit hefst á ný eftir hádegi Klúðursleg rannsókn lögreglu leiddi til sýknu skipstjóra Reknir fyrir að vinna ekki nógu mikið Sjá meira