Af hverju þarf ég alltaf að vera í kaffi hjá Bjarna og Simma? Anna Kristín Jensdóttir skrifar 25. október 2024 13:34 Það er eitt af þessum lífsgátum sem flestir hafa velt fyrir sér á kaffistofunni, við eldhúsborðið eða á meðan þeir reyna að halda andliti í fjölskylduboðum: Af hverju eru það alltaf Bjarni og Simmi sem virðast stýra umræðunni? Hvernig tekst þeim alltaf að hafa dagskrána í hendi sér, sama hvað önnur stórmál blasa við? Er það vegna þess að þeir eru svo áhrifamiklir? Eða er eitthvað meira á bak við þetta? Ef þetta er skoðað út frá sjónarhorni fatlaðs einstaklings tengist þetta líka. Leikur hinna ófötluðu Í þessari stóru sirkusvél samfélagsins er dagskrávaldið mikið eins og að stjórna hvaða skemmtiatriði á að keyra næst. Hver fær að klæða sig upp, hver fær að hoppa inn í sviðsljósið og hver fær að sitja út í horni með poppið og horfa á? Að hafa dagskrávaldið þýðir að ákveða hvað skiptir máli, hver fær athygli og hver ekki. Og í þessum plönum virðast Bjarni og Simmi alltaf hafa allt í hendi sér. Á því að fá að ræða sín mál, er alltaf ýtt til hliðar? Það er eins og þeir sem stjórna dagskránni geri sér upp fallega ímynd sem góðar manneskjur og skreyta sig með fjöðrum góðmennskunnar. Þeir fá skjal fyrir það hversu vel þeir koma fram við fatlað fólk – og það fer vel í kosningaloforðaspjall. En á sama tíma eru raunverulegar áhyggjur fatlaðra troðnar undir í sukkinu, því þau mál komast ekki á dagskrána. Hvers vegna komast sumir á dagskrá en aðrir ekki? Samkvæmt þeim rannsóknum sem ég hef verið að skoða, þá virðist það þannig að hægriflokkar og jafnvel öfgaflokkar fái oft meiri athygli fyrir kosningar af einfaldri ástæðu: þeir spila á ótta, öryggiskennd og þjóðernistengdar áhyggjur. Það eru þessir flokkar sem koma fram og segja: "Við erum að vernda landið!" og fjölmiðlar, sem elska dramatík, elta. Fyrir vikið fá þeir meira pláss á sviðinu og öðlast þannig stjórn á því hvaða mál eru rædd. En hvað með þau mál sem eru kannski ekki eins "spennandi" í fréttum? Eins og réttindabaráttu fatlaðra, sem fá sjaldan nægilega umfjöllun nema þegar eitthvað kviknar einhverstaðar eða einhver deyr? Það er svolítið þannig að þessi mál komast aldrei á blað vegna þess að þau passa ekki í þann ramma sem fjölmiðlar elska: hávaði, átök, öryggisógnir. Í staðinn er fatlað fólk sett út í horn, enda ekki eins "áhugavert" þegar litið er til kosningabaráttu eða stórra fjölmiðlaskandala. Þegar Simmi býður þér kaffi Svo erum við aftur komin að þessu: Bjarni og Simmi, þessir glaðlyndu stjórnmálamenn, þeir sem virðast alltaf eiga kaffibolla tilbúinn og vera tilbúnir að ræða "stóru málin." Þeir taka þátt í umtali, tala hátt og mikið og nýta sér fjölmiðlahringrásina til að tryggja að þeirra sjónarmið séu ofarlega á baugi. Þetta er bæði spuni og stjórnmálaleikur. Ef einhver spyr þá um málefni fatlaðra, svara þeir glaðlega og segja: "Auðvitað stöndum við með ykkur! Við viljum gera allt fyrir ykkur!" En samt… breytist lítið. Það er oft þannig að fatlað fólk verður útundan í stóru umræðunni, þar sem það er haldið niðri af valdakerfi sem er hannað af ófötluðu fólki fyrir ófatlaða. Þeir sem sitja við borðið og ákveða dagskrána (já, hér eru það aftur Bjarni og Simmi) telja sig svo góðhjartaða fyrir að setja "fötluð mál" á lista yfir góðmennskuverk sín, en gefa þeim samt aldrei nægilegt vægi. Í raun eru það alltaf "stóru drengirnir" sem tala, á meðan þeir sem þurfa að heyra í raun eru hunsaðir. Á hvern treystum við? Þegar allt kemur til alls, er það spurning um vald. Bjarni og Simmi eru kannski bara dæmigerðar myndir af því hvernig valdafólk virkar: þeir vilja líta út fyrir að vera góðir, en raunverulega vilja þeir bara stjórna. Og þegar þeir ákveða dagskrána, þá verður litla rödd fatlaðra oftar en ekki undir, því hún passar ekki við sjónarmið þeirra um hvað sé "mikilvægt." Kannski er það vegna þess að fjölmiðlar elska þá sem gera mestan hávaða, en kannski er það líka vegna þess að þeir sem stjórna samfélagsumræðu eru enn fastir í gömlu mynsturunum, að gefa stærstu röddunum pláss á kostnað þeirra sem þurfa það mest. Ég er farin í kaffi... Þannig er það. Bjarni og Simmi halda áfram að stjórna dagskránni, á meðan hinir horfa á af hliðarlínunni. Það er spurning hvort við verðum nokkurn tímann vitni að því að dagskráin taki breytingum og hlustun verði meiri á þá sem eiga erfiðara með að láta í sér heyra. Eða þá að Bjarni og Simmi komi og bjóði okkur öllum í kaffi — aftur. Höfundur er fötluð kona og námsráðgjafi sem drekkur ekki kaffi Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson skrifar Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma skrifar Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson skrifar Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar Skoðun Móttaka skemmtiferðaskipa - hlustað á íbúa Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Sjá meira
Það er eitt af þessum lífsgátum sem flestir hafa velt fyrir sér á kaffistofunni, við eldhúsborðið eða á meðan þeir reyna að halda andliti í fjölskylduboðum: Af hverju eru það alltaf Bjarni og Simmi sem virðast stýra umræðunni? Hvernig tekst þeim alltaf að hafa dagskrána í hendi sér, sama hvað önnur stórmál blasa við? Er það vegna þess að þeir eru svo áhrifamiklir? Eða er eitthvað meira á bak við þetta? Ef þetta er skoðað út frá sjónarhorni fatlaðs einstaklings tengist þetta líka. Leikur hinna ófötluðu Í þessari stóru sirkusvél samfélagsins er dagskrávaldið mikið eins og að stjórna hvaða skemmtiatriði á að keyra næst. Hver fær að klæða sig upp, hver fær að hoppa inn í sviðsljósið og hver fær að sitja út í horni með poppið og horfa á? Að hafa dagskrávaldið þýðir að ákveða hvað skiptir máli, hver fær athygli og hver ekki. Og í þessum plönum virðast Bjarni og Simmi alltaf hafa allt í hendi sér. Á því að fá að ræða sín mál, er alltaf ýtt til hliðar? Það er eins og þeir sem stjórna dagskránni geri sér upp fallega ímynd sem góðar manneskjur og skreyta sig með fjöðrum góðmennskunnar. Þeir fá skjal fyrir það hversu vel þeir koma fram við fatlað fólk – og það fer vel í kosningaloforðaspjall. En á sama tíma eru raunverulegar áhyggjur fatlaðra troðnar undir í sukkinu, því þau mál komast ekki á dagskrána. Hvers vegna komast sumir á dagskrá en aðrir ekki? Samkvæmt þeim rannsóknum sem ég hef verið að skoða, þá virðist það þannig að hægriflokkar og jafnvel öfgaflokkar fái oft meiri athygli fyrir kosningar af einfaldri ástæðu: þeir spila á ótta, öryggiskennd og þjóðernistengdar áhyggjur. Það eru þessir flokkar sem koma fram og segja: "Við erum að vernda landið!" og fjölmiðlar, sem elska dramatík, elta. Fyrir vikið fá þeir meira pláss á sviðinu og öðlast þannig stjórn á því hvaða mál eru rædd. En hvað með þau mál sem eru kannski ekki eins "spennandi" í fréttum? Eins og réttindabaráttu fatlaðra, sem fá sjaldan nægilega umfjöllun nema þegar eitthvað kviknar einhverstaðar eða einhver deyr? Það er svolítið þannig að þessi mál komast aldrei á blað vegna þess að þau passa ekki í þann ramma sem fjölmiðlar elska: hávaði, átök, öryggisógnir. Í staðinn er fatlað fólk sett út í horn, enda ekki eins "áhugavert" þegar litið er til kosningabaráttu eða stórra fjölmiðlaskandala. Þegar Simmi býður þér kaffi Svo erum við aftur komin að þessu: Bjarni og Simmi, þessir glaðlyndu stjórnmálamenn, þeir sem virðast alltaf eiga kaffibolla tilbúinn og vera tilbúnir að ræða "stóru málin." Þeir taka þátt í umtali, tala hátt og mikið og nýta sér fjölmiðlahringrásina til að tryggja að þeirra sjónarmið séu ofarlega á baugi. Þetta er bæði spuni og stjórnmálaleikur. Ef einhver spyr þá um málefni fatlaðra, svara þeir glaðlega og segja: "Auðvitað stöndum við með ykkur! Við viljum gera allt fyrir ykkur!" En samt… breytist lítið. Það er oft þannig að fatlað fólk verður útundan í stóru umræðunni, þar sem það er haldið niðri af valdakerfi sem er hannað af ófötluðu fólki fyrir ófatlaða. Þeir sem sitja við borðið og ákveða dagskrána (já, hér eru það aftur Bjarni og Simmi) telja sig svo góðhjartaða fyrir að setja "fötluð mál" á lista yfir góðmennskuverk sín, en gefa þeim samt aldrei nægilegt vægi. Í raun eru það alltaf "stóru drengirnir" sem tala, á meðan þeir sem þurfa að heyra í raun eru hunsaðir. Á hvern treystum við? Þegar allt kemur til alls, er það spurning um vald. Bjarni og Simmi eru kannski bara dæmigerðar myndir af því hvernig valdafólk virkar: þeir vilja líta út fyrir að vera góðir, en raunverulega vilja þeir bara stjórna. Og þegar þeir ákveða dagskrána, þá verður litla rödd fatlaðra oftar en ekki undir, því hún passar ekki við sjónarmið þeirra um hvað sé "mikilvægt." Kannski er það vegna þess að fjölmiðlar elska þá sem gera mestan hávaða, en kannski er það líka vegna þess að þeir sem stjórna samfélagsumræðu eru enn fastir í gömlu mynsturunum, að gefa stærstu röddunum pláss á kostnað þeirra sem þurfa það mest. Ég er farin í kaffi... Þannig er það. Bjarni og Simmi halda áfram að stjórna dagskránni, á meðan hinir horfa á af hliðarlínunni. Það er spurning hvort við verðum nokkurn tímann vitni að því að dagskráin taki breytingum og hlustun verði meiri á þá sem eiga erfiðara með að láta í sér heyra. Eða þá að Bjarni og Simmi komi og bjóði okkur öllum í kaffi — aftur. Höfundur er fötluð kona og námsráðgjafi sem drekkur ekki kaffi
Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson Skoðun
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar
Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson Skoðun