Burt með mismunun! Skúli Helgason skrifar 8. október 2024 10:30 Börnum af erlendum uppruna og reyndar fullorðnum líka er mismunað á Íslandi eftir uppruna og búsetu. Þetta kemur m.a. fram í nýrri skýrslu OECD um stöðu innflytjenda í íslensku samfélagi og samanburð við stöðuna í Evrópu dregur vel fram mikilvægi þessa málaflokks. Skýrslan dregur fram hve innflytjendur eru mikilvægur og nauðsynlegur hluti af okkar samfélagi, atvinnulífi og hagkerfi. Stórar atvinnugreinar eins og mannvirkjageirinn og ferðaþjónustan treysta á vinnuframlag innflytjenda og þær gætu í raun ekki þrifist með góðu móti án þeirra. Atvinnuþátttaka innflytjenda er sú hæsta innan OECD eða 83% og þátttaka þeirra í samfélaginu sömuleiðis (89%). Í skýrslunni kemur líka fram að innflytjendum hefur hvergi fjölgað meira hlutfallslega en á Íslandi sl. áratug meðal ríkja OECD. Hlutfall innflytjenda hækkaði úr 8% árið 2013 í 18% árið 2023. Langflestir eða um 80% í þessum hópi koma frá EES löndunum. En það eru miklar áskoranir sem mæta þessum hópi og hin hliðin á mikilli atvinnuþátttöku innflytjenda er sú að þetta er líka sá hópur sem er hættast við að missa vinnuna eða fá ekki vinnu – en annar hver einstaklingur á atvinnuleysiskrá er innflytjandi og það hlutfall hefur hækkað mjög mikið á stuttum tíma – farið úr 15% árið 2013 í 50% í fyrra. Enginn vafi er á því að stærsta hindrun innflytjenda inn á vinnumarkaðinn er skortur á íslenskukunnáttu – tungumálið er stærsti þröskuldurinn sem mætir innflytjendum í atvinnuleit þeirra. Menntun ekki metin Hvernig erum við að mæta þessum hópi í samfélaginu? Við verðum að viðurkenna að við höfum ekki staðið okkur vel í að meta menntun innflytjenda að verðleikum og alltof mörg dæmi eru um að innflytjendur séu hlunnfarnir þegar kemur að störfum og launum vegna þess að menntun þeirra í heimalandinu er ekki metin sem skyldi á íslenskum vinnumarkaði. Það segir sína sögu að rúmlega þriðjungur háskólamenntaðra innflytjenda (35%) er í störfum sem nýta ekki menntun þeirra með fullnægjandi hætti. Sambærilegt hlutfall innfæddra er þrisvar sinnum lægra eða 10%. Þarna birtist líka skýr kynjahalli því algengara er að konur séu í starfi þar sem menntun þeirra nýtist ekki sem skyldi. Hinn mikli munur milli innfæddra og innflytjenda á því sem við getum kallað vannýtta menntun í starfi er með því mesta sem gerist innan OECD. Íslenskukennslu ábótavant Íslenskukennslu hefur verið ábótavant bæði í skólakerfinu og á vinnumarkaði – við þekkjum öll dómsmálið okkar við ríkið út af þeirri mismunun sem reykvískt börn með annað móðurmál en íslensku mæta í krafti þess að þau búa í Reykjavík en ekki öðru sveitarfélagi – Reykjavík er eina sveitarfélagið sem ekki fær greiðslur úr Jöfnunarsjóði til að fjármagna íslenskukennslu fyrir þessi börn, Héraðsdómur dæmdi Reykjavík í vil í lok síðasta árs en ríkið áfrýjaði og við bíðum enn niðurstöðu þeirrar áfrýjunar 10 mánuðum síðar og á meðan er mismununinni viðhaldið. Reykjavíkurborg hefur margfaldað framlög sín til íslenskukennslu barna með annað móðurmál en íslensku á undanförnum 7 árum en það dugar ekki til að mæta þörfinni vegna hinnar miklu fjölgunar í þessum hópi. En það er athyglisverð niðurstaða skýrslunnar að aðeins 18% telja sig hafa fullnægjandi vald á íslensku meðan sambærilegt hlutfall innflytjenda sem telur sig hafa gott vald á þjóðtungu búsetulands er í kringum 60% í öðrum löndum. Það er sérstakt rannsóknarefni sem þarf að bregðast við með fræðslu, vitundarvakningu, auknu aðgengilegu námsframboði en líka naflaskoðun okkar hinna innfæddu á því hvernig við getum gyrt okkur í brók varðandi það að tryggja eðlilegan framgang fólks af erlendum uppruna á vinnumarkaði þar með talið í ábyrgðarstöður. Íslenskukunnátta nemenda af erlendum uppruna skiptir lykilmáli upp á menntunarstöðu þessa hóps núna og síðar á lífsleiðinni. Þetta kemur vel fram í PISA niðurstöðum þar sem munurinn á frammistöðu þess hóps nemenda af erlendum uppruna sem tala íslensku á sínu heimili og þeim sem gera það ekki er mestur hér á Íslandi af öllum ríkjum OECD. Neikvæð áhrif heimgreiðslna Það er athyglisvert að skýrslan dregur sérstaklega fram hve mikilvægt er að börn með innflytjendabakgrunn njóti þeirrar menntunar sem leikskólavist býður upp á ekki síst þjálfun í íslensku og þar er sérstaklega dregið fram að heimgreiðslur sem valkostur við leikskólapláss geti haft neikvæð áhrif varðandi menntunarstöðu viðkomandi barna og stöðu foreldra þeirra á vinnumarkaði, ekki síst kvenna. Þarna er verk að vinna því þessi börn af erlendum uppruna sækja leikskóla mun síður en börn af innlendum uppruna og fara því frekar á mis við fyrsta skólastigið sem hefur mótandi áhrif á málþroska barna og máltöku sem aftur hefur heilmikið forspárgildi varðandi læsi og gengi á menntabrautinni síðar meir. Við þurfum að horfa í eigin barm sem samfélag varðandi framboð á íslenskukennslu fyrir þennan hóp og þar er áberandi í skýrslunni að opinber fjármögnun á slíkri kennslu er mun minni hér á landi en gengur og gerist á hinum Norðurlöndunum sem standa okkur miklu framar í að fjármagna kennslu í þjóðtungu viðkomandi landa. Við þurfum að gera betur – nýta betur menntun innflytjenda og meta hana að verðleikum og auka fræðslu til innflytjenda um mikilvægi þess að læra íslensku og auðvelda þeim aðgengi að íslenskukennslu– stórefla íslenskukennslu bæði barna og fullorðinna úr röðum innflytjenda svo þeir geti orðið virkari þátttakendur í okkar samfélagi og geti nýtt tækifæri sín og hæfileika til jafns við þá sem eru með innlendan bakgrunn – við þurfum sérstaklega að beita okkur gagnvart jaðarsetningu barna með erlendan bakgrunn – við sjáum að þau skila sér ekki eins vel í t.d. skipulagðar frístundir eins og önnur börn – við sjáum það á nýtingu frístundakortsins – að hún er undir meðallagi í hverfum eins og Breiðholti, Miðborg og að hluta til á Kjalarnesi þar sem hlutfall innflytjenda er hvað hæst í borginni. Merk skýrsla sem kallar á aðgerðir Samfélagið okkar hefur breyst gríðarlega á undanförnum áratugum, við erum orðin fjölmenningarlegt samfélag í meira mæli en nokkru sinni fyrr sem er gleðiefni en uppbygging innviða og fjármögnun grunnþjónustu hefur ekki haldið í við þessar breytingar. Ríkið og sveitarfélögin þurfa að vinna þessi mál mjög þétt saman – rétt eins og í tilviki samgöngusáttmálans –því hér er einfaldlega um að ræða eitt mikilvægasta samfélagsverkefni okkar tíma að tryggja jafnræði barna og fullorðinna óháð búsetu og uppruna. Höfundur er borgarfulltrúi Samfylkingarinnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Reykjavík Samfylkingin Innflytjendamál Skúli Helgason Borgarstjórn Mest lesið Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Daði Pálmar Ragnarsson Bakþankar Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Börnum af erlendum uppruna og reyndar fullorðnum líka er mismunað á Íslandi eftir uppruna og búsetu. Þetta kemur m.a. fram í nýrri skýrslu OECD um stöðu innflytjenda í íslensku samfélagi og samanburð við stöðuna í Evrópu dregur vel fram mikilvægi þessa málaflokks. Skýrslan dregur fram hve innflytjendur eru mikilvægur og nauðsynlegur hluti af okkar samfélagi, atvinnulífi og hagkerfi. Stórar atvinnugreinar eins og mannvirkjageirinn og ferðaþjónustan treysta á vinnuframlag innflytjenda og þær gætu í raun ekki þrifist með góðu móti án þeirra. Atvinnuþátttaka innflytjenda er sú hæsta innan OECD eða 83% og þátttaka þeirra í samfélaginu sömuleiðis (89%). Í skýrslunni kemur líka fram að innflytjendum hefur hvergi fjölgað meira hlutfallslega en á Íslandi sl. áratug meðal ríkja OECD. Hlutfall innflytjenda hækkaði úr 8% árið 2013 í 18% árið 2023. Langflestir eða um 80% í þessum hópi koma frá EES löndunum. En það eru miklar áskoranir sem mæta þessum hópi og hin hliðin á mikilli atvinnuþátttöku innflytjenda er sú að þetta er líka sá hópur sem er hættast við að missa vinnuna eða fá ekki vinnu – en annar hver einstaklingur á atvinnuleysiskrá er innflytjandi og það hlutfall hefur hækkað mjög mikið á stuttum tíma – farið úr 15% árið 2013 í 50% í fyrra. Enginn vafi er á því að stærsta hindrun innflytjenda inn á vinnumarkaðinn er skortur á íslenskukunnáttu – tungumálið er stærsti þröskuldurinn sem mætir innflytjendum í atvinnuleit þeirra. Menntun ekki metin Hvernig erum við að mæta þessum hópi í samfélaginu? Við verðum að viðurkenna að við höfum ekki staðið okkur vel í að meta menntun innflytjenda að verðleikum og alltof mörg dæmi eru um að innflytjendur séu hlunnfarnir þegar kemur að störfum og launum vegna þess að menntun þeirra í heimalandinu er ekki metin sem skyldi á íslenskum vinnumarkaði. Það segir sína sögu að rúmlega þriðjungur háskólamenntaðra innflytjenda (35%) er í störfum sem nýta ekki menntun þeirra með fullnægjandi hætti. Sambærilegt hlutfall innfæddra er þrisvar sinnum lægra eða 10%. Þarna birtist líka skýr kynjahalli því algengara er að konur séu í starfi þar sem menntun þeirra nýtist ekki sem skyldi. Hinn mikli munur milli innfæddra og innflytjenda á því sem við getum kallað vannýtta menntun í starfi er með því mesta sem gerist innan OECD. Íslenskukennslu ábótavant Íslenskukennslu hefur verið ábótavant bæði í skólakerfinu og á vinnumarkaði – við þekkjum öll dómsmálið okkar við ríkið út af þeirri mismunun sem reykvískt börn með annað móðurmál en íslensku mæta í krafti þess að þau búa í Reykjavík en ekki öðru sveitarfélagi – Reykjavík er eina sveitarfélagið sem ekki fær greiðslur úr Jöfnunarsjóði til að fjármagna íslenskukennslu fyrir þessi börn, Héraðsdómur dæmdi Reykjavík í vil í lok síðasta árs en ríkið áfrýjaði og við bíðum enn niðurstöðu þeirrar áfrýjunar 10 mánuðum síðar og á meðan er mismununinni viðhaldið. Reykjavíkurborg hefur margfaldað framlög sín til íslenskukennslu barna með annað móðurmál en íslensku á undanförnum 7 árum en það dugar ekki til að mæta þörfinni vegna hinnar miklu fjölgunar í þessum hópi. En það er athyglisverð niðurstaða skýrslunnar að aðeins 18% telja sig hafa fullnægjandi vald á íslensku meðan sambærilegt hlutfall innflytjenda sem telur sig hafa gott vald á þjóðtungu búsetulands er í kringum 60% í öðrum löndum. Það er sérstakt rannsóknarefni sem þarf að bregðast við með fræðslu, vitundarvakningu, auknu aðgengilegu námsframboði en líka naflaskoðun okkar hinna innfæddu á því hvernig við getum gyrt okkur í brók varðandi það að tryggja eðlilegan framgang fólks af erlendum uppruna á vinnumarkaði þar með talið í ábyrgðarstöður. Íslenskukunnátta nemenda af erlendum uppruna skiptir lykilmáli upp á menntunarstöðu þessa hóps núna og síðar á lífsleiðinni. Þetta kemur vel fram í PISA niðurstöðum þar sem munurinn á frammistöðu þess hóps nemenda af erlendum uppruna sem tala íslensku á sínu heimili og þeim sem gera það ekki er mestur hér á Íslandi af öllum ríkjum OECD. Neikvæð áhrif heimgreiðslna Það er athyglisvert að skýrslan dregur sérstaklega fram hve mikilvægt er að börn með innflytjendabakgrunn njóti þeirrar menntunar sem leikskólavist býður upp á ekki síst þjálfun í íslensku og þar er sérstaklega dregið fram að heimgreiðslur sem valkostur við leikskólapláss geti haft neikvæð áhrif varðandi menntunarstöðu viðkomandi barna og stöðu foreldra þeirra á vinnumarkaði, ekki síst kvenna. Þarna er verk að vinna því þessi börn af erlendum uppruna sækja leikskóla mun síður en börn af innlendum uppruna og fara því frekar á mis við fyrsta skólastigið sem hefur mótandi áhrif á málþroska barna og máltöku sem aftur hefur heilmikið forspárgildi varðandi læsi og gengi á menntabrautinni síðar meir. Við þurfum að horfa í eigin barm sem samfélag varðandi framboð á íslenskukennslu fyrir þennan hóp og þar er áberandi í skýrslunni að opinber fjármögnun á slíkri kennslu er mun minni hér á landi en gengur og gerist á hinum Norðurlöndunum sem standa okkur miklu framar í að fjármagna kennslu í þjóðtungu viðkomandi landa. Við þurfum að gera betur – nýta betur menntun innflytjenda og meta hana að verðleikum og auka fræðslu til innflytjenda um mikilvægi þess að læra íslensku og auðvelda þeim aðgengi að íslenskukennslu– stórefla íslenskukennslu bæði barna og fullorðinna úr röðum innflytjenda svo þeir geti orðið virkari þátttakendur í okkar samfélagi og geti nýtt tækifæri sín og hæfileika til jafns við þá sem eru með innlendan bakgrunn – við þurfum sérstaklega að beita okkur gagnvart jaðarsetningu barna með erlendan bakgrunn – við sjáum að þau skila sér ekki eins vel í t.d. skipulagðar frístundir eins og önnur börn – við sjáum það á nýtingu frístundakortsins – að hún er undir meðallagi í hverfum eins og Breiðholti, Miðborg og að hluta til á Kjalarnesi þar sem hlutfall innflytjenda er hvað hæst í borginni. Merk skýrsla sem kallar á aðgerðir Samfélagið okkar hefur breyst gríðarlega á undanförnum áratugum, við erum orðin fjölmenningarlegt samfélag í meira mæli en nokkru sinni fyrr sem er gleðiefni en uppbygging innviða og fjármögnun grunnþjónustu hefur ekki haldið í við þessar breytingar. Ríkið og sveitarfélögin þurfa að vinna þessi mál mjög þétt saman – rétt eins og í tilviki samgöngusáttmálans –því hér er einfaldlega um að ræða eitt mikilvægasta samfélagsverkefni okkar tíma að tryggja jafnræði barna og fullorðinna óháð búsetu og uppruna. Höfundur er borgarfulltrúi Samfylkingarinnar.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun