Síðastliðinn sunnudag sagði Lárus Blöndal, forseti Íþrótta- og Ólympíusambands Íslands, sem er aðaleigandi umfangsmesta veðmálafyrirtækis Íslands, Íslenskra getrauna, í útvarpsþættinum Sprengisandur á Bylgjunni að Evrópulönd hefðu verið að loka því sem hann kallaði „ólöglegar“ fjárhættuspilasíðum á netinu, sem eru starfræktar af einkafyrirtækjum, og gaf í skyn að aðeins einokunarfyrirtæki hefðu starfsleyfi. Það er rangt.
Staðreyndin er sú að í 27 af 31 Evrópuríki hefur á undanförnum árum umgjörð fjárhættuspila á netinu verið styrkt með því að marka þessari starfsemi lög og reglur þar sem einkafyrirtæki fá starfsleyfi ef þau uppfylla þær kröfur sem gerðar eru til þeirra.
Um alla álfuna hafa lönd afnumið í áföngum þrönga einokun happdrættis- og veðmálafyrirtækja og innleitt leyfiskerfi sem er opið ábyrgum þjónustufyrirtækjum að uppfylltum ströngum skilyrðum. Breytingarnar taka ekki síst mið af því að um starfsemi á netinu gilda önnur lögmál en hefðbundin landamæri ná yfir.
Núgildandi einokunarkerfi Íslands er ekki aðeins á skjön við stýringu málaflokksins í nánast öllum öðrum Evrópulöndum heldur einnig í andstöðu við hvernig Íslendingar sjálfir, sem hafa á áhuga á getraunum og öðrum fjárhættuspilum, kjósa að haga viðskiptum sínum.
Það liggur í hlutarins eðli að einokunarstarfsemi takmarkar val neytenda. Fjárhættuspili á netinu er verðdrifnn markaður. Fólk spilar fyrir eigin fjármuni og vill eðlilega hámarka mögulega ávöxtun sína. Tilraunir til að takmarka val neytenda með einokun skapar því fleiri vandamál en það leysir. Þeir sem vilja veðja á úrslit íþróttaleikja eða stunda önnur fjárhættuspil leita uppi valkosti sem bjóða betur en einokunarfyrirtækin. Sú leit leiðir þá stundum á óöruggar vefsíður sem eru reknar af vafasömum fyrirtækjum.
Bætt öryggi neytenda
Þessi áhætta fyrir neytendur er raunveruleg og er ein meginástæða þess að mikilvægt er að innleiða leyfiskerfi á Íslandi. Það myndi hvetja fleiri spilara til að sækja í þjónustu traustra fyrirtækja sem leggja höfuðáherslu á öruggari fjárhættuspil og réttindi neytenda eins og er ávallt í forgangi meðal aðildarfélaga í viðskiptasamtökum okkar, The European Gaming and Betting Association (EGBA), sem saman hafa leyfi til að veita þjónustu í yfir tuttugu Evrópulöndum.
Leyfiskerfi gerir íslenskum stjórnvöldum kleift að hafa betri stjórn á spilamarkaði sínum með því að skylda leyfishafa til að fylgja staðbundnu regluverki. Vafasamar vefsíður munu eiga erfiðara um vik að ná til sín viðskiptavinum og neytendavernd verða betri. Þá liggur fyrir að leyfiskerfi mun afla íslenska ríkinu meiri skatttekna af eftirlitsskyldum fjárhættuspilasíðum, og því fjárhagslegi ávinningurinn ótvíræður.
Horfum til Danmerkur og Svíþjóðar
Á undanförnum fimmtán árum hefur verið í áföngum komið á vel ígrunduðu og neytendamiðuðu regluverki í Danmörku og Svíþjóð. Reynslan frá báðum löndum sýnir að það hafði jákvæð áhrif á markaðinn að hætta einokun og taka upp leyfiskerfi og varð ekki til að auka óheilbrigð fjárhættuspil á netinu.
Fyrirtækin sem höfðu áður einkaleyfi í þessum löndum hafa líka dafnað vel, sem sýnir sjálfsagt best hversu jákvæð áhrif samkeppni hefur á þessu sviði rétt eins og öðrum.
Ísland getur náð sambærilegum árangri og Svíþjóð og Danmörk en það þarf pólitískan vilja og hugrekki til að breyta um stefnu.
Upptaka leyfiskerfis snýst ekki um að hvetja fleiri til að stunda fjárhættuspil. Þvert á móti snýst slík breyting um að búa til reglusett umhverfi sem er öruggara fyrir spilara en núverandi umhverfi á Íslandi.
Innleiðing leyfiskerfis er ekki án áskoranna eins og reynslan frá öðrum Evrópulöndum sýnir. Það mun krefjast vandaðrar vinnu sem metur neytenda-, reglugerðar- og efnahagslegan ávinning af innleiðingu nýs kerfis. Þessar áskoranir eru óumflýjanlegar en nánast öllum Evrópulöndum hefur tekist að leysa þær farsællega.
Það er kominn tími til að Ísland stokki spilin og gefi upp á nýtt í nálgun sinni á regluverki um fjárhættuspil. Þannig getur landið fært sig inn í nútímann og lagað sig að því umhverfi sem tíðkast um alla Evrópu.
Höfundur er Maarten Haijer, framkvæmdastjóri The European Gaming and Betting Association (EGBA) í Brussel. Betsson, Bet365, Entain, Evoke, Flutter, og Kindred eru meðal fyrirtækja í samtökunum.
