Stafrænt samstarf sveitarfélaga þarf aukið vægi Sigurjón Ólafsson skrifar 13. maí 2024 08:00 Síðustu fjögur ár eða svo hafa sveitarfélög átt með sér meira samstarf í stafrænum málum en nokkru sinni áður. Margt gott hefur áunnist. Miðlægt teymi innan Sambands íslenskra sveitarfélaga (Sambandið) hefur spilað mikilvægt hlutverk í því að koma á auknu samtali milli sveitarfélaga og stuðla að aukinni samvinnu. Þrátt fyrir jákvæðar breytingar síðustu ár tel ég mikla þörf á að auka vægi samstarfsins. Það þarf að hrista upp í því, styrkja samvinnu við Reykjavíkurborg og Stafrænt Ísland og koma málaflokknum efst í pýramída Sambandsins eða færa málaflokkinn út fyrir skipurit þess. Á síðustu árum hefur Sambandið í tvígang fengið KPMG til að rýna stöðuna á upplýsingatækni og stafrænni þróun sveitarfélaga. Árið 2022 var birt greining á skrifstofuhugbúnaðarumhverfi sveitarfélaga sem fékk talsverða umræðu. Í fyrra var birt skýrsla með tillögum um framtíð í stafrænu samstarfi sveitarfélaga sem hins vegar hefur ekki fengið neina umræðu. Það er tímabært að gera það núna. Skýrslur gera lítið gagn í skúffum. Kortlagning á stafrænum málum Fyrir 2020 starfaði ég sem vefráðgjafi og vann með fjölda sveitarfélaga. Á þeim árum, 2013-2019, fullyrði ég að samstarf sveitarfélaga var lítið sem ekkert í stafrænni þróun eða upplýsingatækni. Sveitarfélögin töluðust ekki við.. Á svipuðum tíma, haustið 2019, var ráðinn stafrænn leiðtogi hjá Sambandi íslenskra sveitarfélaga sem hafði það hlutverk að styðja við sveitarfélög landsins, leiða þau saman og vinna að sameiginlegum verkefnum í stafrænni þróun. Allt í einu var vel hugsandi og reyndar bara sjálfgefið að leiða hesta saman, auka slagkraft í þjónustu og þróun stafrænna lausna. Næstu ár á eftir gerðist margt gott, m.a. var upplýsingatækniumhverfið kortlagt með aðstoð ráðgjafafyrirtækja, þarfagreining átti sér stað, rýnt var í hvaða kerfi væru í notkun, hvaða hugbúnaðaraðilar væru að þjónusta sveitarfélög, hvaða mannskapur væri til staðar ásamt því sem fleiri undirstöður skoðaðar. Lesa má nánar um þetta í skýrslu KPMG frá júní 2022: Greining á skrifstofuhugbúnaðarumhverfi sveitarfélaga Skýrslan sem hefur verið í skúffunni Stafrænt teymi Sambandsins var mikilvægt skref á sínum tíma en hvert er umboð þessa teymis og slagkraftur í dag? Styður skipulag Sambandsins við þennan mikilvæga málaflokk? Hvað varð um tillögur KPMG um breytingar á skipulagi Sambandsins? Því miður virðist ekkert hafa verið gert með þær. Ég vil því nota tækifærið að rifja þær upp með von um að skapa umræður. Það þarf nefnilega að gera breytingar. Verkefninu var svona lýst í skýrslu KPMG. Leitað var til KPMG um að veita Sambandi íslenskra sveitarfélaga ráðgjöf við að stilla upp framtíðar rekstrarfyrirkomulagi og fjármögnun stafræns samstarfs sveitarfélaga, að undangenginni greiningu á núverandi fyrirkomulagi. Í inngangi skýrslunnar er fjallað um mikilvægi þess að byggja ofan á hinn góða grunn sem er til staðar og áhersla lögð á gott samstarf við Reykjavíkurborg og Stafrænt Ísland. Niðurstaða KPMG var kynnt í stjórn Sambandsins og fyrir stafrænu ráði á fyrsta ársfjórðungi 2023. Skýrslan er því ekkert leyndarmál en það er ekki einfalt að nálgast hana en hlekkur úr fundargerð stjórnar Sambandsins frá 28. apríl 2023 (sem er öllum opinn sem þangað rata) leiðir mann að henni og þar er margt áhugavert að finna. Í þessari úttekt KPMG kemur skýrt fram að breytinga sé þörf. Lagðir voru til tveir valkostir. Valkostur 1: Mynda sjálfstæðan lögaðila eða verkefnastofu í anda Jafnlaunastofu þar sem unnið er þétt með Reykjavíkurborg. Verkefnastofan átti að heyra beint undir stafrænt ráð. Valkostur 2: Setja á laggirnar nýtt svið innan Sambandsins, þar með yrði leiðtogi stafrænna umbreytinga sviðsstjóri og hluti af stjórnendateymi. Ljóst er að ári seinna hefur hvorugur kosturinn orðið ofan á og óbreytt staða ríkir hvað stöðu stafræna teymisins varðar. Það er umhugsunarefni þar sem þetta er afar mikilvægur málaflokkur og í kyrrstöðu gerist fátt. Í báðum þessum valkostum var lagt til að auka við mannskap og tryggja fjármagn til verkefnanna til næstu 3-5 ára. Einnig var lagt til að efla starf faghóps um stafræna umbreytingu og gera starfið markvissara. KPMG lagði sömuleiðis til að ráðnir yrðu stafrænir leiðtogar til landshlutasamtaka. KPMG lagði einnig til stóraukið samstarf við Stafrænt Ísland og Reykjavíkurborg. Í mínum huga gæti vel komið til greina að leggja til þriðja valkostinn að færa stafrænu málin undir Stafrænt Ísland og auka enn slagkraft þess teymis. Ekki gera ekki neitt! Í stuttu máli er allt óbreytt í stafrænum málum hjá Sambandinu í dag. Áfram situr þriggja manna stafrænt teymi neðarlega í skipuriti, hefur takmarkað umboð, fjármagn og þar með takmörkuð áhrif á stafræna framþróun sveitarfélaga. Stafrænt ráð var án formanns um langan tíma sem er einnig ákveðin birtingarmynd þess að stafræn mál njóta ekki forgangs. Í nútímaskipulagi fyrirtækja og stofnana í dag eru stafræn mál efst í pýramídanum en ekki hjá Sambandinu því miður. Á síðustu tveimur árum hefur átt sér stað gott samstarf sveitarfélaga og Stafræns Íslands, góð greiningarvinna hefur átt sér stað, eitt sveitarfélag a.m.k. hyggst fara með sinn vef á Ísland.is, nokkur sveitarfélög eru farin að nota umsóknarkerfið, innskráningarþjónustan er mjög víða notuð, það er búið að kortleggja verkefni sem geta hentað vel í samstarfi ríkis og sveitarfélaga, ýmis hópavinna er í gangi og samtal hefur átt sér stað á ýmsum vettvangi t.a.m. á stórgóðri ráðstefnu Sambandsins í október sl. og sameiginlegri stefnumótunarvinnu. Talsverðar breytingar hafa átt sér stað í teymi Stafræns Íslands síðastliðið ár og það tekur eðlilega tíma til að stilla strengi og fyrir nýjan framkvæmdastjóra Stafræns Íslands að móta forgang og áherslur. Mín von er að þessi grein geti orðið til að ýta undir styrkingu og frekari umræðu um samstarf sveitarfélaga og ríkisins í stafrænum málum. Það er svo mikið í húfi, stuðla að bættum rekstri, bæta þjónustu og upplifun íbúa landsins af þjónustunni. Keyrum þessi mál í gang. Á nýjan leik. Höfundur er sérfræðingur á sviði stafrænnar þróunar og sviðsstjóri þjónustu- og þróunarsviðs Hafnarfjarðarbæjar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sveitarstjórnarmál Stafræn þróun Mest lesið Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson Skoðun Skoðun Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann skrifar Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason skrifar Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Sjá meira
Síðustu fjögur ár eða svo hafa sveitarfélög átt með sér meira samstarf í stafrænum málum en nokkru sinni áður. Margt gott hefur áunnist. Miðlægt teymi innan Sambands íslenskra sveitarfélaga (Sambandið) hefur spilað mikilvægt hlutverk í því að koma á auknu samtali milli sveitarfélaga og stuðla að aukinni samvinnu. Þrátt fyrir jákvæðar breytingar síðustu ár tel ég mikla þörf á að auka vægi samstarfsins. Það þarf að hrista upp í því, styrkja samvinnu við Reykjavíkurborg og Stafrænt Ísland og koma málaflokknum efst í pýramída Sambandsins eða færa málaflokkinn út fyrir skipurit þess. Á síðustu árum hefur Sambandið í tvígang fengið KPMG til að rýna stöðuna á upplýsingatækni og stafrænni þróun sveitarfélaga. Árið 2022 var birt greining á skrifstofuhugbúnaðarumhverfi sveitarfélaga sem fékk talsverða umræðu. Í fyrra var birt skýrsla með tillögum um framtíð í stafrænu samstarfi sveitarfélaga sem hins vegar hefur ekki fengið neina umræðu. Það er tímabært að gera það núna. Skýrslur gera lítið gagn í skúffum. Kortlagning á stafrænum málum Fyrir 2020 starfaði ég sem vefráðgjafi og vann með fjölda sveitarfélaga. Á þeim árum, 2013-2019, fullyrði ég að samstarf sveitarfélaga var lítið sem ekkert í stafrænni þróun eða upplýsingatækni. Sveitarfélögin töluðust ekki við.. Á svipuðum tíma, haustið 2019, var ráðinn stafrænn leiðtogi hjá Sambandi íslenskra sveitarfélaga sem hafði það hlutverk að styðja við sveitarfélög landsins, leiða þau saman og vinna að sameiginlegum verkefnum í stafrænni þróun. Allt í einu var vel hugsandi og reyndar bara sjálfgefið að leiða hesta saman, auka slagkraft í þjónustu og þróun stafrænna lausna. Næstu ár á eftir gerðist margt gott, m.a. var upplýsingatækniumhverfið kortlagt með aðstoð ráðgjafafyrirtækja, þarfagreining átti sér stað, rýnt var í hvaða kerfi væru í notkun, hvaða hugbúnaðaraðilar væru að þjónusta sveitarfélög, hvaða mannskapur væri til staðar ásamt því sem fleiri undirstöður skoðaðar. Lesa má nánar um þetta í skýrslu KPMG frá júní 2022: Greining á skrifstofuhugbúnaðarumhverfi sveitarfélaga Skýrslan sem hefur verið í skúffunni Stafrænt teymi Sambandsins var mikilvægt skref á sínum tíma en hvert er umboð þessa teymis og slagkraftur í dag? Styður skipulag Sambandsins við þennan mikilvæga málaflokk? Hvað varð um tillögur KPMG um breytingar á skipulagi Sambandsins? Því miður virðist ekkert hafa verið gert með þær. Ég vil því nota tækifærið að rifja þær upp með von um að skapa umræður. Það þarf nefnilega að gera breytingar. Verkefninu var svona lýst í skýrslu KPMG. Leitað var til KPMG um að veita Sambandi íslenskra sveitarfélaga ráðgjöf við að stilla upp framtíðar rekstrarfyrirkomulagi og fjármögnun stafræns samstarfs sveitarfélaga, að undangenginni greiningu á núverandi fyrirkomulagi. Í inngangi skýrslunnar er fjallað um mikilvægi þess að byggja ofan á hinn góða grunn sem er til staðar og áhersla lögð á gott samstarf við Reykjavíkurborg og Stafrænt Ísland. Niðurstaða KPMG var kynnt í stjórn Sambandsins og fyrir stafrænu ráði á fyrsta ársfjórðungi 2023. Skýrslan er því ekkert leyndarmál en það er ekki einfalt að nálgast hana en hlekkur úr fundargerð stjórnar Sambandsins frá 28. apríl 2023 (sem er öllum opinn sem þangað rata) leiðir mann að henni og þar er margt áhugavert að finna. Í þessari úttekt KPMG kemur skýrt fram að breytinga sé þörf. Lagðir voru til tveir valkostir. Valkostur 1: Mynda sjálfstæðan lögaðila eða verkefnastofu í anda Jafnlaunastofu þar sem unnið er þétt með Reykjavíkurborg. Verkefnastofan átti að heyra beint undir stafrænt ráð. Valkostur 2: Setja á laggirnar nýtt svið innan Sambandsins, þar með yrði leiðtogi stafrænna umbreytinga sviðsstjóri og hluti af stjórnendateymi. Ljóst er að ári seinna hefur hvorugur kosturinn orðið ofan á og óbreytt staða ríkir hvað stöðu stafræna teymisins varðar. Það er umhugsunarefni þar sem þetta er afar mikilvægur málaflokkur og í kyrrstöðu gerist fátt. Í báðum þessum valkostum var lagt til að auka við mannskap og tryggja fjármagn til verkefnanna til næstu 3-5 ára. Einnig var lagt til að efla starf faghóps um stafræna umbreytingu og gera starfið markvissara. KPMG lagði sömuleiðis til að ráðnir yrðu stafrænir leiðtogar til landshlutasamtaka. KPMG lagði einnig til stóraukið samstarf við Stafrænt Ísland og Reykjavíkurborg. Í mínum huga gæti vel komið til greina að leggja til þriðja valkostinn að færa stafrænu málin undir Stafrænt Ísland og auka enn slagkraft þess teymis. Ekki gera ekki neitt! Í stuttu máli er allt óbreytt í stafrænum málum hjá Sambandinu í dag. Áfram situr þriggja manna stafrænt teymi neðarlega í skipuriti, hefur takmarkað umboð, fjármagn og þar með takmörkuð áhrif á stafræna framþróun sveitarfélaga. Stafrænt ráð var án formanns um langan tíma sem er einnig ákveðin birtingarmynd þess að stafræn mál njóta ekki forgangs. Í nútímaskipulagi fyrirtækja og stofnana í dag eru stafræn mál efst í pýramídanum en ekki hjá Sambandinu því miður. Á síðustu tveimur árum hefur átt sér stað gott samstarf sveitarfélaga og Stafræns Íslands, góð greiningarvinna hefur átt sér stað, eitt sveitarfélag a.m.k. hyggst fara með sinn vef á Ísland.is, nokkur sveitarfélög eru farin að nota umsóknarkerfið, innskráningarþjónustan er mjög víða notuð, það er búið að kortleggja verkefni sem geta hentað vel í samstarfi ríkis og sveitarfélaga, ýmis hópavinna er í gangi og samtal hefur átt sér stað á ýmsum vettvangi t.a.m. á stórgóðri ráðstefnu Sambandsins í október sl. og sameiginlegri stefnumótunarvinnu. Talsverðar breytingar hafa átt sér stað í teymi Stafræns Íslands síðastliðið ár og það tekur eðlilega tíma til að stilla strengi og fyrir nýjan framkvæmdastjóra Stafræns Íslands að móta forgang og áherslur. Mín von er að þessi grein geti orðið til að ýta undir styrkingu og frekari umræðu um samstarf sveitarfélaga og ríkisins í stafrænum málum. Það er svo mikið í húfi, stuðla að bættum rekstri, bæta þjónustu og upplifun íbúa landsins af þjónustunni. Keyrum þessi mál í gang. Á nýjan leik. Höfundur er sérfræðingur á sviði stafrænnar þróunar og sviðsstjóri þjónustu- og þróunarsviðs Hafnarfjarðarbæjar.
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun