Undirbúa málshöfðun á hendur ríkinu vegna lokana í Grindavík Vésteinn Örn Pétursson skrifar 21. desember 2023 19:24 Jón Steinar Gunnlaugsson, fyrrverandi hæstaréttardómari. Vísir/Vilhelm Fyrrverandi hæstaréttardómarinn Jón Steinar Gunnlaugsson hefur tekið að sér mál nokkurra Grindvíkinga sem hyggja á málshöfðun á hendur ríkinu vegna lokana í Grindavík. Jón telur stjórnvöldum ekki heimilt að banna Grindvíkingum að fara til sinna heima, en þeir hafa búið við strangar takmarkanir um hvort og hvenær þeir mega vera í bænum frá því snemma í nóvember. Jón Steinar segir í samtali við fréttastofu að til hans hafi leitað Grindvíkingar og til standi að höfða mál vegna lokana í bænum. „Okkur liggur náttúrulega á, þannig að við reynum að hraða því eins og hægt er,“ segir Jón Steinar í samtali við Vísi. Hann sé ekki með tölu á þeim sem hafi leitað til hans, en málið verði höfðað í nafni eins þeirra. Það sé af réttarfarslegum ástæðum en niðurstaða í því máli muni hafa fordæmisgildi fyrir mál hinna. Safna upplýsingum um ákvarðanir lögreglu „Nú erum við að leita eftir upplýsingum um hvenær hvaða ákvarðanir voru teknar. Við þurfum að tímasetja þær til að geta haft þær réttar í dómkröfunum,“ segir Jón Steinar og bætir við að lögreglustjóranum á Suðurnesjum hafi verið sent bréf í gær þar sem óskað hafi verið eftir tímasetningum einstaka ákvarðana varðandi lokanir bæjarins. Málið sé því enn á frumstigum og ekki ljóst hverju verði byggt á nákvæmlega. „Svo munum við biðja um flýtimeðferð á málinu. Það er heimilt í lögum þegar sérstaklega stendur á að fá slíka meðferð,“ segir Jón Steinar, og telur augljóst að hér sé um slíkt mál að ræða. Þurfi að leggja aðra í hættu Fyrr í dag birti Jón Steinar færslu á Facebook, sem ber yfirskriftina „Lagaleg sjónarmið um rétt íbúa í Grindavík til að fara til heimila sinna þrátt fyrir bann stjórnvalda“. Þar tekur Jón Steinar til þrjú atriði, máli sínu til stuðnings. Færsluna birti hann í tilefni málsins sem nú er í undirbúningi. Hann segir óheimilt að meina mönnum að fara til heimila sinna nema að lágmarki sé sýnt fram á að öðrum mönnum stafi hætta af för þeirra þangað. Jón Steinar segir stjórnvöld sjálf líklega ekki tefla þeim rökum fram að öðrum en Grindvíkingum stafi hætta af heimför þeirra. „Þannig eru ákvæðin í 3. mgr 71. gr. stjórnarskrár um að takmarka megi friðhelgi heimilis klárlega bundin við að ógnað sé réttindum annarra. Stjórnvöldin virðast einungis styðja bann sitt við þörf á að vernda eigendur húsa í Grindavík fyrir sjálfum sér. Til þess hafa þau ekki heimild ef á annað borð verður talið, eins og hér á landi, að borgarar búi almennt við persónulegt frelsi. Ákvæði 23. og 24. gr laga um almannavarnir, sem stjórnvöld sjálfsagt vísa til, hljóta því að víkja fyrir þessum ákvæðum stjórnarskrár,“ skrifar Jón Steinar. Persónulegt frelsi íbúa heimili þeim meðal annars að stofna sjálfum sé í hættu, ef hætta er á annað borð á ferðum. Sönnunarbyrðin hjá stjórnvöldum Þá segir Jón Steinar engar forsendur til að telja að húseigendum eða fjölskyldum þeirra stafi sjálfum hætta af því að fara heim. „Sönnunarbyrði um þetta hlýtur að hvíla á stjórnvöldunum sem byggja bann sitt á þessu. Sé svona hætta talin vera fyrir hendi hlýtur hún líka að teljast smávægileg og getur hreint ekki talist nægileg til að standa framar rétti eigendanna til nýtingar á eignum sínum,“ skrifar Jón Steinar. Ekki bannað að leggja sjálfan sig í hættu Loks segir Jón Steinar að þótt talið yrði að eigendur stofnuðu lífi sínu í verulega hættu með því að fara heim, hafi stjórnvöld þrátt fyrir það ekki heimild til að banna þeim það. Engin almenn regla banni mönnum að stofna lífi sínu í hættu, og það geri menn iðulega án afskipta stjórnvalda. Jón Steinar tekur ýmsar íþróttir sem dæmi, máli sínu til stuðnings „Fjallgöngur við hættulegar aðstæður, langsund í köldum sjó, flug úr mikilli hæð með tilbúnum vængjabúnaði [og margt fleira],“ skrifar Jón Steinar. Grindavík Lögmennska Eldgos og jarðhræringar Eldgos á Reykjanesskaga Mest lesið Æf vegna ummæla Kristrúnar um falsfréttir: „Þessi skammarlegu, ómaklegu ummæli“ Innlent Fjögur búsetuúrræði Vinnumálastofnunar standa auð Innlent Ísraelar samþykkja vopnahlé Trumps Innlent Sé tilraun til að þagga niður í gagnrýni Innlent Segir vopnahlé í höfn Erlent Ísland muni ekki verja fimm prósentum til varnarmála Innlent Áhrifavaldur sakaður um að bera ábyrgð á dauða dóttur sinnar Erlent Fleiri handteknir í Borgarnesi Innlent Engar stórvirkjanir í Skagafirði en opið að fara í Kjalölduveitu Innlent Flaug í einkaflugi með Støre Innlent Fleiri fréttir Sé tilraun til að þagga niður í gagnrýni Fjögur búsetuúrræði Vinnumálastofnunar standa auð Ísraelar samþykkja vopnahlé Trumps Æf vegna ummæla Kristrúnar um falsfréttir: „Þessi skammarlegu, ómaklegu ummæli“ Engar stórvirkjanir í Skagafirði en opið að fara í Kjalölduveitu Ísland muni ekki verja fimm prósentum til varnarmála Mikill reykur eftir að kviknaði í annarri efnalaug „Við erum auðvitað ekki komin þangað“ Telja einhvern hér á landi búa yfir vitneskju um hvað kom fyrir Jón Þröst Fleiri handteknir í Borgarnesi Átök breiðast út í Mið-Austurlöndum, virkjanaáform og brúðkaup Bezos Gert að greiða fyrrverandi manni sínum bætur vegna dreifingar á nektarmynd Sextán ár fyrir að bana dóttur sinni Leita fulltingis forseta til að fá upplýsingar um veiðigjöld Lúsmý um allt land en bitmýið einnig árásargjarnt Kona féll í Svöðufoss „Það gengur ekki að þingið sé tekið í gíslingu“ „Landslið barna“ tekið til starfa á Suðurnesjum Grunar að fjárheimildir ætlaðar þjónustu hafi farið í launakostnað „Annars værum við ekki að leggja í þessar miklu aðgerðir“ Flaug í einkaflugi með Støre Réðst á einstakling á sjötugsaldri með hníf Lætur reyna á hvort samræði við þrettán ára sé nauðgun Biðla til foreldra: Barn einungis þrjátíu sekúndur að drukkna Árásum á Íran haldið áfram og enn þráttað um veiðigjöld Neita öll sök í Gufunessmálinu Váleg þróun að ríki telji sig ekki þurfa að færa rök fyrir því að beita hervaldi Hyggst setja RÚV „talsverðar skorður“ í þágu einkarekinna fjölmiðla Handtekinn fyrir að sveifla hamri Sjálfboðaliðar að bugast: Mikil örvænting meðal gæludýraeigenda Sjá meira
Jón Steinar segir í samtali við fréttastofu að til hans hafi leitað Grindvíkingar og til standi að höfða mál vegna lokana í bænum. „Okkur liggur náttúrulega á, þannig að við reynum að hraða því eins og hægt er,“ segir Jón Steinar í samtali við Vísi. Hann sé ekki með tölu á þeim sem hafi leitað til hans, en málið verði höfðað í nafni eins þeirra. Það sé af réttarfarslegum ástæðum en niðurstaða í því máli muni hafa fordæmisgildi fyrir mál hinna. Safna upplýsingum um ákvarðanir lögreglu „Nú erum við að leita eftir upplýsingum um hvenær hvaða ákvarðanir voru teknar. Við þurfum að tímasetja þær til að geta haft þær réttar í dómkröfunum,“ segir Jón Steinar og bætir við að lögreglustjóranum á Suðurnesjum hafi verið sent bréf í gær þar sem óskað hafi verið eftir tímasetningum einstaka ákvarðana varðandi lokanir bæjarins. Málið sé því enn á frumstigum og ekki ljóst hverju verði byggt á nákvæmlega. „Svo munum við biðja um flýtimeðferð á málinu. Það er heimilt í lögum þegar sérstaklega stendur á að fá slíka meðferð,“ segir Jón Steinar, og telur augljóst að hér sé um slíkt mál að ræða. Þurfi að leggja aðra í hættu Fyrr í dag birti Jón Steinar færslu á Facebook, sem ber yfirskriftina „Lagaleg sjónarmið um rétt íbúa í Grindavík til að fara til heimila sinna þrátt fyrir bann stjórnvalda“. Þar tekur Jón Steinar til þrjú atriði, máli sínu til stuðnings. Færsluna birti hann í tilefni málsins sem nú er í undirbúningi. Hann segir óheimilt að meina mönnum að fara til heimila sinna nema að lágmarki sé sýnt fram á að öðrum mönnum stafi hætta af för þeirra þangað. Jón Steinar segir stjórnvöld sjálf líklega ekki tefla þeim rökum fram að öðrum en Grindvíkingum stafi hætta af heimför þeirra. „Þannig eru ákvæðin í 3. mgr 71. gr. stjórnarskrár um að takmarka megi friðhelgi heimilis klárlega bundin við að ógnað sé réttindum annarra. Stjórnvöldin virðast einungis styðja bann sitt við þörf á að vernda eigendur húsa í Grindavík fyrir sjálfum sér. Til þess hafa þau ekki heimild ef á annað borð verður talið, eins og hér á landi, að borgarar búi almennt við persónulegt frelsi. Ákvæði 23. og 24. gr laga um almannavarnir, sem stjórnvöld sjálfsagt vísa til, hljóta því að víkja fyrir þessum ákvæðum stjórnarskrár,“ skrifar Jón Steinar. Persónulegt frelsi íbúa heimili þeim meðal annars að stofna sjálfum sé í hættu, ef hætta er á annað borð á ferðum. Sönnunarbyrðin hjá stjórnvöldum Þá segir Jón Steinar engar forsendur til að telja að húseigendum eða fjölskyldum þeirra stafi sjálfum hætta af því að fara heim. „Sönnunarbyrði um þetta hlýtur að hvíla á stjórnvöldunum sem byggja bann sitt á þessu. Sé svona hætta talin vera fyrir hendi hlýtur hún líka að teljast smávægileg og getur hreint ekki talist nægileg til að standa framar rétti eigendanna til nýtingar á eignum sínum,“ skrifar Jón Steinar. Ekki bannað að leggja sjálfan sig í hættu Loks segir Jón Steinar að þótt talið yrði að eigendur stofnuðu lífi sínu í verulega hættu með því að fara heim, hafi stjórnvöld þrátt fyrir það ekki heimild til að banna þeim það. Engin almenn regla banni mönnum að stofna lífi sínu í hættu, og það geri menn iðulega án afskipta stjórnvalda. Jón Steinar tekur ýmsar íþróttir sem dæmi, máli sínu til stuðnings „Fjallgöngur við hættulegar aðstæður, langsund í köldum sjó, flug úr mikilli hæð með tilbúnum vængjabúnaði [og margt fleira],“ skrifar Jón Steinar.
Grindavík Lögmennska Eldgos og jarðhræringar Eldgos á Reykjanesskaga Mest lesið Æf vegna ummæla Kristrúnar um falsfréttir: „Þessi skammarlegu, ómaklegu ummæli“ Innlent Fjögur búsetuúrræði Vinnumálastofnunar standa auð Innlent Ísraelar samþykkja vopnahlé Trumps Innlent Sé tilraun til að þagga niður í gagnrýni Innlent Segir vopnahlé í höfn Erlent Ísland muni ekki verja fimm prósentum til varnarmála Innlent Áhrifavaldur sakaður um að bera ábyrgð á dauða dóttur sinnar Erlent Fleiri handteknir í Borgarnesi Innlent Engar stórvirkjanir í Skagafirði en opið að fara í Kjalölduveitu Innlent Flaug í einkaflugi með Støre Innlent Fleiri fréttir Sé tilraun til að þagga niður í gagnrýni Fjögur búsetuúrræði Vinnumálastofnunar standa auð Ísraelar samþykkja vopnahlé Trumps Æf vegna ummæla Kristrúnar um falsfréttir: „Þessi skammarlegu, ómaklegu ummæli“ Engar stórvirkjanir í Skagafirði en opið að fara í Kjalölduveitu Ísland muni ekki verja fimm prósentum til varnarmála Mikill reykur eftir að kviknaði í annarri efnalaug „Við erum auðvitað ekki komin þangað“ Telja einhvern hér á landi búa yfir vitneskju um hvað kom fyrir Jón Þröst Fleiri handteknir í Borgarnesi Átök breiðast út í Mið-Austurlöndum, virkjanaáform og brúðkaup Bezos Gert að greiða fyrrverandi manni sínum bætur vegna dreifingar á nektarmynd Sextán ár fyrir að bana dóttur sinni Leita fulltingis forseta til að fá upplýsingar um veiðigjöld Lúsmý um allt land en bitmýið einnig árásargjarnt Kona féll í Svöðufoss „Það gengur ekki að þingið sé tekið í gíslingu“ „Landslið barna“ tekið til starfa á Suðurnesjum Grunar að fjárheimildir ætlaðar þjónustu hafi farið í launakostnað „Annars værum við ekki að leggja í þessar miklu aðgerðir“ Flaug í einkaflugi með Støre Réðst á einstakling á sjötugsaldri með hníf Lætur reyna á hvort samræði við þrettán ára sé nauðgun Biðla til foreldra: Barn einungis þrjátíu sekúndur að drukkna Árásum á Íran haldið áfram og enn þráttað um veiðigjöld Neita öll sök í Gufunessmálinu Váleg þróun að ríki telji sig ekki þurfa að færa rök fyrir því að beita hervaldi Hyggst setja RÚV „talsverðar skorður“ í þágu einkarekinna fjölmiðla Handtekinn fyrir að sveifla hamri Sjálfboðaliðar að bugast: Mikil örvænting meðal gæludýraeigenda Sjá meira