Hvernig fæ ég manninn minn til að lesa þetta? Hulda Tölgyes og Þorsteinn V. Einarsson skrifa 5. desember 2023 10:00 Konur kannast vel við þriðju vaktina og eru farnar að hafa hátt um ósanngirnina sem felst í því að bera byrðina af henni einar. Karlar kannast hins vegar síður við þriðju vaktina, hæðast að henni, efast um tilvist hennar eða í besta falli gera lítið úr umfanginu. Það er lýsandi fyrir eðli vandans. Viðkvæmir karlar Í samhengi íhaldssamra rótgróinna karlmennskuhugmynda er frekar merkilegt, eða raunar sorglegt, hvað þarf lítið til að koma fullorðnum körlum algjörlega úr jafnvægi. Nóg virðist vera að benda á hið augljósa og vel rannsakaða mynstur að karlar axli ekki þá ábyrgð sem þeim ber og þeir komi sér kerfisbundið undan heimilis- og fjölskyldustörfum. Bera margir fyrir sig fyrirvinnuhlutverkið eða tína til hæfilega íþyngjandi og tilfallandi verkefni annarrar vaktarinnar sem þeir sinntu — einhvern tímann. Staðreyndin er sú að það er oft meiri vinna fyrir konu að vera í sambúð með karlmanni en ekki. Staðreynd sem er of óþægileg og fær bestu karla til að hrökklast í vörn, væla yfir ósanngirni árásargjörnu femínistanna og telja sig ekki njóta þeirrar virðingar sem þeim ber. Líklega þá virðingu að vera hlíft við þeim óþægindum að þurfa að horfast í augu við staðreyndir. Með því að veita athygli þeim óþægindum karla sem upplifa þessa umræðu sem persónulega árás á sig missum við sjónar á þeim sálrænu og líkamlegu afleiðingum sem konur verða fyrir vegna of mikils álags á vöktunum. Við missum sjónar á alvarleika vandans vegna viðkvæmni íhaldssamra karla. Undanbragðafimi Fimi karla við að koma sér undan ábyrgð er svo algeng og útbreidd að hún er orðin að sjálfstæðu vandamáli sem bætist á þriðju vakt kvenna. Vegna viðkvæmni karla og inngróinnar karllægni virðist fólk frekar til í að viðhalda misréttinu og kæfa konur í verkefnum þriðju vaktarinnar en að krefja karla um ábyrgð og að dvelja í eigin óþægindum. Óþægindum sem er engum nema þeim og karllægni samfélagsins um að kenna. Konur spyrja okkur oft hvernig þær geti fengið karlinn sinn til að lesa bókina okkar, mæta á námskeið eða hlusta á hlaðvarpsþátt. Þær hugsa leiðir til að hvetja þá, virkja og styðja á eins blíðlegan hátt og hugsast getur. Þær undirbúa sig fyrir samtalið og reyna að velja sem heppilegasta tímasetningu til að ræða þriðju vaktina. Þetta bætist ofan á öll önnur verkefni sem liggja á herðum kvenna á sama tíma og þær vilja ekki styggja karlana sína, ekki koma þeim úr jafnvægi. Aukavinna þriðju vaktarinnar Rannsóknir hafa dregið fram hvernig konur forgangsraða tilfinningum og þörfum annarra umfram sinna eigin. Þetta á við um þriðju vaktina líka þar sem konur þurfa ekki bara að gera hluti sem þær nenna ekki neitt með tilheyrandi persónulegum og samfélagslegum fórnarkostnaði. Konur reyna líka að finna leiðir til að koma körlunum sínum ekki úr tilfinningalegu jafnvægi við að benda þeim á hluti sem þær ættu yfir höfuð ekki einu sinni að þurfa að benda á. Konur hafa í þessu samhengi líst körlunum sínum, mökunum, sem aukabarni sem þurfi að sinna, taka til eftir, þrífa upp eftir og leiðbeina. Og auk þess gera þeir tilkall til þess að stunda kynlíf með þeim líka, jafnvel algjörlega óháð eigin löngunum. Við erum farin að dansa óþægilega á línu kynferðisofbeldis þegar kynlíf er stundað á forsendum annars aðilans. Þessi forgangsröðun kvenna og ögun eigin tilfinninga til að mæta kröfum annarra er kölluð aukavinna þriðju vaktarinnar. Hver er lausnin? Konur velta fyrir sér hvernig þær geti fengið karlana sína til að hlusta á sig og skilja álagið, byrðina og misréttið en karlar krefjast þess að fá lausnina. „Segðu mér bara hvað ég á að gera“, „skrifaðu bara lista“ og sjá fyrir sér nokkrar mínútur þar sem þeir kippa þessu í liðinn, eflaust undir yfirumsjón og með svörum frá konu sem er á vaktinni. Þetta er dæmigerð karllæg hugsun þótt það myndi vissulega gera gagn ef karlar myndu bara axla jafna ábyrgð á öllum störfum sem tilheyra heimilis- og fjölskyldulífi. En jafnvel þótt þeir reyndu er það ekki nóg. Hindranirnar er nefnilega líka að finna í kerfisbundnum aðstöðumun þar sem kynjaður vinnumarkaður, launamunur og rótgrónar karlmennsku- og kvenleikahugmyndir hafa stýrandi áhrif. Lausnin felst til að byrja með í fúsleikanum, viljanum til ábyrgðar og þess að þola við í óþægindunum. Til dæmis að dvelja í óþægindunum sem þessi stutti pistill olli þér í stað þess að beina þeim að okkur eða makanum þínum (fyrir að senda þér hann) eða leitast við að rökræða hvernig þú ert nú ekki svo slæmur. Hulda Tölgyes sálfræðingur og Þorsteinn V. Einarsson kynjafræðingur. Höfundar eru stofnendur thridja.is og höfundar bókarinnar Þriðja vaktin – Jafnréttishandbók heimilisins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hulda Jónsdóttir Tölgyes Þorsteinn V. Einarsson Jafnréttismál Mest lesið Manneklan er víða Brynhildur Bolladóttir Skoðun Suður-Íslendinga sögurnar Hans Birgisson Skoðun Hættulegustu tækin í umferðinni Eva Hauksdóttir Skoðun Hækka launin þín þegar fasteignamatið á íbúðinni þinni hækkar? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Hvað myndi Sesselja segja? Hallbjörn V. Fríðhólm Skoðun Þegar sannleikurinn verður fórnarlamb Davíð Bergmann Skoðun Velkomin til Helvítis Guðný Gústafsdóttir Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun Skoðun Skoðun Hættulegustu tækin í umferðinni Eva Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvað myndi Sesselja segja? Hallbjörn V. Fríðhólm skrifar Skoðun Vaxtastefna Seðlabankans – á kostnað launafólks Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Suður-Íslendinga sögurnar Hans Birgisson skrifar Skoðun Íhlutun Bandaríkjanna í Venesúela: Auðlindaránið í heimsvaldastefnunni og hræsnin í „stríðinu gegn fíkniefnum“ Sæþór Benjamín Randalsson skrifar Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal skrifar Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal skrifar Skoðun Velkomin til Helvítis Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit við Ísland? Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Hækka launin þín þegar fasteignamatið á íbúðinni þinni hækkar? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Manneklan er víða Brynhildur Bolladóttir skrifar Skoðun Sótt að hagsmunum atvinnulausra Steinar Harðarson skrifar Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar Skoðun Launamunur kynjanna eykst – Hvar liggur ábyrgðin? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Þegar sannleikurinn verður fórnarlamb Davíð Bergmann skrifar Skoðun Gefum íslensku séns – að tala íslensku við alla Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Réttnefni: Viðbragð við upplýsingaóreiðu Jón Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Farsæl framfaraskref á Sólheimum Sigurjón Örn Þórsson skrifar Skoðun Austurland – þrælanýlenda Íslands Björn Ármann Ólafsson skrifar Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna er alvöru mál Jóhannes Þór Skúlason skrifar Skoðun 1984 og Hunger Games á sama sviðinu Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Mikilvægi aukinnar verndunar hafsvæða og leiðrétting Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Betri leið til einföldunar regluverks Pétur Halldórsson skrifar Skoðun Af Millet-úlpum og öldrunarmálum Þröstur V. Söring skrifar Skoðun Charlie og sjúkleikaverksmiðjan Guðjón Eggert Agnarsson skrifar Skoðun Nú þarf bæði sleggju og vélsög Trausti Hjálmarsson,Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Nútímaviðskipti og lögin sem gleymdist að uppfæra Fróði Steingrímsson skrifar Sjá meira
Konur kannast vel við þriðju vaktina og eru farnar að hafa hátt um ósanngirnina sem felst í því að bera byrðina af henni einar. Karlar kannast hins vegar síður við þriðju vaktina, hæðast að henni, efast um tilvist hennar eða í besta falli gera lítið úr umfanginu. Það er lýsandi fyrir eðli vandans. Viðkvæmir karlar Í samhengi íhaldssamra rótgróinna karlmennskuhugmynda er frekar merkilegt, eða raunar sorglegt, hvað þarf lítið til að koma fullorðnum körlum algjörlega úr jafnvægi. Nóg virðist vera að benda á hið augljósa og vel rannsakaða mynstur að karlar axli ekki þá ábyrgð sem þeim ber og þeir komi sér kerfisbundið undan heimilis- og fjölskyldustörfum. Bera margir fyrir sig fyrirvinnuhlutverkið eða tína til hæfilega íþyngjandi og tilfallandi verkefni annarrar vaktarinnar sem þeir sinntu — einhvern tímann. Staðreyndin er sú að það er oft meiri vinna fyrir konu að vera í sambúð með karlmanni en ekki. Staðreynd sem er of óþægileg og fær bestu karla til að hrökklast í vörn, væla yfir ósanngirni árásargjörnu femínistanna og telja sig ekki njóta þeirrar virðingar sem þeim ber. Líklega þá virðingu að vera hlíft við þeim óþægindum að þurfa að horfast í augu við staðreyndir. Með því að veita athygli þeim óþægindum karla sem upplifa þessa umræðu sem persónulega árás á sig missum við sjónar á þeim sálrænu og líkamlegu afleiðingum sem konur verða fyrir vegna of mikils álags á vöktunum. Við missum sjónar á alvarleika vandans vegna viðkvæmni íhaldssamra karla. Undanbragðafimi Fimi karla við að koma sér undan ábyrgð er svo algeng og útbreidd að hún er orðin að sjálfstæðu vandamáli sem bætist á þriðju vakt kvenna. Vegna viðkvæmni karla og inngróinnar karllægni virðist fólk frekar til í að viðhalda misréttinu og kæfa konur í verkefnum þriðju vaktarinnar en að krefja karla um ábyrgð og að dvelja í eigin óþægindum. Óþægindum sem er engum nema þeim og karllægni samfélagsins um að kenna. Konur spyrja okkur oft hvernig þær geti fengið karlinn sinn til að lesa bókina okkar, mæta á námskeið eða hlusta á hlaðvarpsþátt. Þær hugsa leiðir til að hvetja þá, virkja og styðja á eins blíðlegan hátt og hugsast getur. Þær undirbúa sig fyrir samtalið og reyna að velja sem heppilegasta tímasetningu til að ræða þriðju vaktina. Þetta bætist ofan á öll önnur verkefni sem liggja á herðum kvenna á sama tíma og þær vilja ekki styggja karlana sína, ekki koma þeim úr jafnvægi. Aukavinna þriðju vaktarinnar Rannsóknir hafa dregið fram hvernig konur forgangsraða tilfinningum og þörfum annarra umfram sinna eigin. Þetta á við um þriðju vaktina líka þar sem konur þurfa ekki bara að gera hluti sem þær nenna ekki neitt með tilheyrandi persónulegum og samfélagslegum fórnarkostnaði. Konur reyna líka að finna leiðir til að koma körlunum sínum ekki úr tilfinningalegu jafnvægi við að benda þeim á hluti sem þær ættu yfir höfuð ekki einu sinni að þurfa að benda á. Konur hafa í þessu samhengi líst körlunum sínum, mökunum, sem aukabarni sem þurfi að sinna, taka til eftir, þrífa upp eftir og leiðbeina. Og auk þess gera þeir tilkall til þess að stunda kynlíf með þeim líka, jafnvel algjörlega óháð eigin löngunum. Við erum farin að dansa óþægilega á línu kynferðisofbeldis þegar kynlíf er stundað á forsendum annars aðilans. Þessi forgangsröðun kvenna og ögun eigin tilfinninga til að mæta kröfum annarra er kölluð aukavinna þriðju vaktarinnar. Hver er lausnin? Konur velta fyrir sér hvernig þær geti fengið karlana sína til að hlusta á sig og skilja álagið, byrðina og misréttið en karlar krefjast þess að fá lausnina. „Segðu mér bara hvað ég á að gera“, „skrifaðu bara lista“ og sjá fyrir sér nokkrar mínútur þar sem þeir kippa þessu í liðinn, eflaust undir yfirumsjón og með svörum frá konu sem er á vaktinni. Þetta er dæmigerð karllæg hugsun þótt það myndi vissulega gera gagn ef karlar myndu bara axla jafna ábyrgð á öllum störfum sem tilheyra heimilis- og fjölskyldulífi. En jafnvel þótt þeir reyndu er það ekki nóg. Hindranirnar er nefnilega líka að finna í kerfisbundnum aðstöðumun þar sem kynjaður vinnumarkaður, launamunur og rótgrónar karlmennsku- og kvenleikahugmyndir hafa stýrandi áhrif. Lausnin felst til að byrja með í fúsleikanum, viljanum til ábyrgðar og þess að þola við í óþægindunum. Til dæmis að dvelja í óþægindunum sem þessi stutti pistill olli þér í stað þess að beina þeim að okkur eða makanum þínum (fyrir að senda þér hann) eða leitast við að rökræða hvernig þú ert nú ekki svo slæmur. Hulda Tölgyes sálfræðingur og Þorsteinn V. Einarsson kynjafræðingur. Höfundar eru stofnendur thridja.is og höfundar bókarinnar Þriðja vaktin – Jafnréttishandbók heimilisins.
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun
Skoðun Íhlutun Bandaríkjanna í Venesúela: Auðlindaránið í heimsvaldastefnunni og hræsnin í „stríðinu gegn fíkniefnum“ Sæþór Benjamín Randalsson skrifar
Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal skrifar
Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal skrifar
Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa skrifar
Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar
Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar
Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun