Pyntingar, nauðganir og annarskonar ofbeldi er títt í þessum fangelsum.
Samkvæmt opinberu skjali sem blaðamenn AP fréttaveitunnar komu höndum yfir stendur til að reisa 25 nýjar fanganýlendur og sex annars konar fangelsi á hernumdum svæðum í Úkraínu. Fréttaveitan birti í morgun grein eftir langa rannsóknarvinnu í Úkraínu og í Rússlandi, þar sem rætt var við tugi manna og farið yfir ýmis gögn eins og gervihnattamyndir og opinber skjöl.
Fréttaveitan segir marga hafa verið handtekna fyrir það eitt að tala úkraínsku eða það að vera ungir menn. Margir eru ákærðir fyrir að vera hryðjuverkamenn, vígamenn eða fyrir mótspyrnu gegn hinni sértæku hernaðaraðgerð. Þá er mörgum einnig haldið án nokkurskonar ákæru.
Fjölmargir borgarar hafa verið þvingaðir til þrælkunarvinnu við að grafa skotgrafir, annars konar varnir og fjöldagrafir.
Vladimír Pútín, forseti Rússlands, skrifaði í maí undir forsetatilskipun sem leyfir Rússum að senda fólk frá hernumdum svæðum í Úkraínu á önnur héruð Úkraínu í höndum Rússa svæði og til Rússlands. Þetta hefur gert Rússum kleift að flytja fjölda fólks á brott frá heimilum þeirra.
Pyntingar tíðar
Pyntingar eru tíðar í umræddum fangelsum, þar sem borgarar eru beittir raflosti, barðir og kæfðir. Margir fyrrverandi fangar sögðu blaðamönnum AP að þeir hefðu séð fólk deyja í fangelsunum.
Sameinuðu þjóðirnar sögðu frá því í síðasta mánuði að vísbendingar hefðu fundist um að minnst 77 óbreyttir borgarar hafi verið teknir af lífi af rússneskum hermönnum og að minnst einn maður hafi verið pyntaður til dauða. Sameinuðu þjóðirnar segja einnig að óbreyttir borgarar hafi mögulega verið notaðir til að skýla rússneskum hermönnum.
Yfirvöld í Rússlandi neita því að óbreyttir borgarar hafi verið fangelsaðir en samkvæmt upplýsingum AP stendur meðal annars til að nota þá í viðræðum um fangaskipti í framtíðinni.
Meðferð þessi á óbreyttum borgurum er skýrt brot á Genfarsáttmálanum um framgöngu í stríði.
Hér að neðan má sjá myndefni frá AP fréttaveitunni þar sem meðal annars er rætt við úkraínska borgara sem var haldið í fangelsunum og lýsa þeim ódæðum sem þau urðu vör við.
Nærri því allir sem sloppið hafa úr þessum fangelsum segjast hafa upplifað eða orðið vitni að pyntingum og flestir sögðust hafa verið fluttir milli fangelsa án útskýringa. Margir eru sagðir hafa horfið og hafa ekki sést í rúmt ár.
Blaðamenn AP og sérfræðingar hafa borið kennsl á minnst fjörutíu fangelsi í Rússlandi og minnst 63 í Úkraínu, þar sem úkraínskir borgarar eru í haldi.
Erfitt að segja til um fjölda
Ómögulegt er að segja hve mörgum úkraínskum borgurum er haldið á þessum stöðum en aðgerðasinninn Vladimír Osetjikin, sem kom að stofnun miðilsins Gulagu.net, sem fjallar um fangelsismál í Rússlandi, segir minnst fjögur þúsund úkraínska borgara í haldi í Rússlandi og minnst sambærilega marga á hernumdum svæðum í Úkraínu.
Yfirvöld í Úkraínu telja að um tíu þúsund manns geti verið í haldi Rússa.
Barin og þvinguð í viðtal
Olena Yahupova, sem er ein af konunum sem sést á myndefninu hér að ofan, var handsömuð í október í Saporisíjahéraði. Hún veit ekki af hverju en telur það hafa verið vegna þess að maður hennar er hermaður.
Hún var krafin upplýsinga um mann hennar og segir hermenn hafa sett poka yfir höfuð hennar og barið hennar. Þá var hún dregin upp í bíl og beðin um að benda á hús fólks sem væri gegn hernámi Rússa. Seinna meir segist hún hafa verið dregin úr klefa sínum og sett fyrir framan myndavél og fréttafólk og tilkynnt að hún ætti að vera í viðtali.
Byssu var beint að henni og hermaður sagði að henni yrði sleppt ef hún svaraði spurningum rússneska blaðamannsins rétt. Hún segist ekki hafa vitað hver þau svör væru svo hún endaði aftur í fangaklefa.
Þremur mánuðum eftir það var hún færð úr fangaklefanum og flutt að krossgötum þar sem aðrir myndatökumenn biðu. Yahupova var skipað að halda í hendur tveggja manna og látin ganga með þeim. Hún segir að þar hafi Rússar verið að taka upp myndband sem átti að sýna að verið væri að sleppa borgurum.
Þeim var þó ekki sleppt heldur var þeim þremur keyrt að öðrum krossgötum, þar sem þeim voru réttar skóflur og þeim sagt að grafa skotgrafir. Ásamt nokkrum öðrum úkraínskum borgurum gróf Yahupova skotgrafir þar til í mars og var þeim einnig gert að grafa fjöldagröf.
Einn af mönnunum sem var með henni staðfesti frásögn hennar og gervihnattamyndir sýna skotgrafir þar sem Yahupova sagðist hafa grafið þær. Hann sagði einnig að minnst einn maður hefði verið skotinn fyrir að neita að vinna og benda myndir til þess að finna megi gröf þar sem maðurinn segir að hinn maðurinn hafi verið skotinn.
Yahupova slapp eftir meira en fimm mánuði í haldi. Hún sneri aftur heim og var þá búið að stela öllu heima hjá henni og skjóta hundinn hennar. Þá þurfti hún að fara langa leið í gegnum Rússland, til Eystrasaltsríkjanna og þaðan aftur til Úkraínu, þar sem Rússar eru ekki. Þar hitti hún eiginmann sinn aftur.
Sakaðir um ódæði víða
Rússneskir hermenn hafa ítrekað verið sakaðir um ýmiss ódæði í Úkraína, frá því þeir réðust inn í landið í febrúar í fyrra. Rússar hafa meðal annars verið sakaðir um kerfisbundnar pyntingar, nauðganir og morð. Þá hafa rússneskir hermenn tekið sig upp á myndband taka Úkraínska fanga af lífi, skera undan þeim og jafnvel skera af þeim höfuðið.
