Ríkið sniðgengur börn af erlendum uppruna búsett í Reykjavík Sara Björg Sigurðardóttir skrifar 18. október 2022 09:31 Borgarstjórn mun ræða í dag um samræmda móttöku Reykjavíkurborgar á flóttafólki. Fáir sáu fyrir að ráðist yrði inni í fullvalda ríki í Evrópu á 21. öld – atburður með engum fyrirsjáanleika verður að veruleika en samt þurfa löndin í Evrópu að vera viðbúin, tilbúin kallinu þegar það kemur. Til þess höfum við laga- og regluverk sem myndar umgjörð utanum viðbrögð samfélagsins. Stundum virkar sú umgjörð vel, einsog við sáum til dæmis vel á covid tímunum. Allir lögðust á eitt, almannavarnir, sóttvarnalæknir, landlæknir vissu hvað þyrfti að gera því umgjörðin var til. Reykjavíkurborg leiðandi í þjónustu við börn af erlendum uppruna Samfélagið hefur vaxið, þroskast og auðgast - farið úr einsleitni í fjölbreytni samhliða aukinni alþjóðavæðingu og hagsæld. Á vef Hagstofu Íslands má sjá að árið 1986 var hlutfall erlendra ríkisborgara 1,5%, árið 2008 var það 7,4% og árið 2021 var það 13,9%. Sú samfélagslega breyting sem átt hefur sér stað á síðustu 36 árum hefur ekki gerst á einni nóttu.Tölulegar staðreyndir tala sínu máli þar. Frá 2015 hefur Reykjavíkurborg, undir forystu Samfylkingarinnar, jafnt og þétt unnið að því að svara breyttri þjónustuþörf innan borgarinnar með tilkomu fleiri barna af erlendum uppruna inn í skóla- og frístundastarf. Í nýlegu minnisblaði Skóla- og frístundarsviðs er ítarlega reifað hvað hefur verið gert til að veita nýja þjónustu, svara fjölbreyttri þörf og ólíkum áskorunum síðustu ár og misseri. Þannig hefur aðgerðaáætlun, sem Samfylkingin lagði til í kosningaáherslum 2018, komist til framkvæmda í gegnum meirihlutasamstarf síðasta kjörtímabils en á tímabilinu voru fjárframlög til málaflokksins hækkuð um tæpan helming eða 143 milljónir á ári eða 429 milljónir króna. Í tölulegum upplýsingum sem Skóla- og frístundasvið heldur utan um, kemur fram að börnum með annað móðurmál en íslensku fjölgað í grunnskólum Reykjavíkur á árunum 2015-2022 um 1523 einstaklinga miðað við bráðabirgðatölur fyrir árið 2022. Hefur þessi hópur farið úr 1667 börn í um 3200 börn á þessu tímabilinu. Utan Reykjavíkur búa samtals í landinu um 3600 börn með annað móðurmál en íslensku. Þannig býr tæplega helmingur barnanna af erlendum uppruna á landsvísu í Reykjavík. Reykjavíkurborg sniðgenginn með lagasetningu 2019 Þessi mikilvægi hópur, börn af erlendum uppruna i Reykjavík, var freklega sniðgenginn þegar lögum um tekjustofna sveitarfélaga var breytt árið 2019. Af einhverjum furðulegum ástæðum var Reykjavíkurborg útilokuð þegar kom að jöfnunarframlögum til reksturs grunnskóla á grundvelli ákvæðis (3. mgr 13. gr) um fjölda íbúa sem skilgreindur er 70.000 íbúa eða fleiri. Í reglugerð um jöfnunarframlög Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga til reksturs grunnskóla er kveðið á um í þriðju grein um almenn framlög sjóðsins að „framlög skv. þessari grein eru ætluð öllum sveitarfélögum nema Reykjavík“. Og í immtu grein sömu reglugerðar um framlög til nýbúafræðslu segir: „Jöfnunarsjóður sveitarfélaga skal greiða öðrum sveitarfélögum en Reykjavíkurborg framlög til nýbúafræðslu á grunnskólastigi þar sem um slíka fræðslu er að ræða“. Þessi ákvörðun um að útiloka Reykjavíkurborg í gegnum lagasetningu og reglugerðir var tekin í sögulegri fjölgun erlendra ríkisborgara til landsins árið 2019 þegar hlutfall erlendra ríkisborgara var orðið 12.4% af heildarfjölda landsmanna. Á meðan Jöfnunarsjóður sveitarfélaga fer eftir þessum ósanngjörnu lögum eru 3200 börn með annað móðurmál en íslensku búsett í Reykjavík snuðuð um 5.8 milljarða króna framlag sem ætti að renna til grunnskóla borgarinnar ef sama framlag fylgdi þeim og í alla aðra grunnskóla annars staðar á landinu, frá Garðabæ til Þórshafnar. Sú tala kemur fram í umsögn fjármálaskrifstofu Reykjavíkurborgar sem sent hefur verið inn með frumvarpi til fjárlaga 2023. Við þessar aðstæður er framúrskarandi starfsfólk í leik- og grunnskólum borgarinnar og lausnamiðaðir stjórnendur, að glíma daglega við að bjarga málum, hugsa í lausnum, svo hægt sé að svara kalli um þjónustu fyrir þennan viðkvæma hóp í skólakerfinu með mannúð og skilning á ólíkum þörfum fólks með fjölbreyttan bakgrunn að leiðarljósi. Börn af erlendum uppruna komin á dagskrá stjórnmálanna Sautján ríkisstjórnir hafa setið við völd síðustu þrjátíu og sex árin og engin þeirra hefur sett skýrar leikreglur og umgjörð til tryggja hag barna af erlendum uppruna og foreldra þeirra þrátt fyrir að miklar efnahagslegar framfarir og sögulega kaupmáttaraukningu. Hagsæld og kaupmáttaraukning sem að hluta má þakka foreldrum þessara barna sem hingað koma til að vinna eða leita skjóls vegna stríðsátaka. Það hefur legið lengi fyrir að hingað koma margir til að vinna – margir með fjölskyldur sínar og börn. Sumir stoppa stutt á meðan aðrir festa rætur. Með aukinni hagsæld fjölgar börnum með annað móðurmál en íslensku. Núna þurfum við sem samfélag að standa saman og taka fastar utan um þennan viðkvæma hóp og fjölskyldur þeirra með því að leiðrétta fjármagn úr Jöfnunarsjóði Sveitarfélaga og festa í sessi umgjörð um málaflokkinn þannig að börnum sé ekki mismunað á grundvelli búsetu og uppruna. Tækifærið til að leiðrétta hlut Reykjavíkurborgar er NÚNA í þeirri fjárlagavinnu sem Alþingi stendur frammi fyrir næstu vikurnar, það verður að endurskoða úthlutunarreglur Jöfnunarsjóðs í gegnum lög um tekjustofna Sveitarfélaga og tryggja þeim 3200 börnum sem er mismunað á grundvelli búsetu sína hlutdeild í samneyslunni. Skiptir engu um hvort um er að ræða landlaust flóttafólk eða börn sem fylgja foreldrum sínum eftir. Við þurfum að tryggja jöfn tækifæri fyrir öll börn sama hvaðan þau koma, hvar þau búa eða hvert móðurmálið þeirra er. Höfundur er varaborgarfulltrúi Samfylkingarinnar og formaður íbúaráðsins í Breiðholti. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sara Björg Sigurðardóttir Reykjavík Borgarstjórn Innflytjendamál Samfylkingin Börn og uppeldi Mest lesið Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Sjá meira
Borgarstjórn mun ræða í dag um samræmda móttöku Reykjavíkurborgar á flóttafólki. Fáir sáu fyrir að ráðist yrði inni í fullvalda ríki í Evrópu á 21. öld – atburður með engum fyrirsjáanleika verður að veruleika en samt þurfa löndin í Evrópu að vera viðbúin, tilbúin kallinu þegar það kemur. Til þess höfum við laga- og regluverk sem myndar umgjörð utanum viðbrögð samfélagsins. Stundum virkar sú umgjörð vel, einsog við sáum til dæmis vel á covid tímunum. Allir lögðust á eitt, almannavarnir, sóttvarnalæknir, landlæknir vissu hvað þyrfti að gera því umgjörðin var til. Reykjavíkurborg leiðandi í þjónustu við börn af erlendum uppruna Samfélagið hefur vaxið, þroskast og auðgast - farið úr einsleitni í fjölbreytni samhliða aukinni alþjóðavæðingu og hagsæld. Á vef Hagstofu Íslands má sjá að árið 1986 var hlutfall erlendra ríkisborgara 1,5%, árið 2008 var það 7,4% og árið 2021 var það 13,9%. Sú samfélagslega breyting sem átt hefur sér stað á síðustu 36 árum hefur ekki gerst á einni nóttu.Tölulegar staðreyndir tala sínu máli þar. Frá 2015 hefur Reykjavíkurborg, undir forystu Samfylkingarinnar, jafnt og þétt unnið að því að svara breyttri þjónustuþörf innan borgarinnar með tilkomu fleiri barna af erlendum uppruna inn í skóla- og frístundastarf. Í nýlegu minnisblaði Skóla- og frístundarsviðs er ítarlega reifað hvað hefur verið gert til að veita nýja þjónustu, svara fjölbreyttri þörf og ólíkum áskorunum síðustu ár og misseri. Þannig hefur aðgerðaáætlun, sem Samfylkingin lagði til í kosningaáherslum 2018, komist til framkvæmda í gegnum meirihlutasamstarf síðasta kjörtímabils en á tímabilinu voru fjárframlög til málaflokksins hækkuð um tæpan helming eða 143 milljónir á ári eða 429 milljónir króna. Í tölulegum upplýsingum sem Skóla- og frístundasvið heldur utan um, kemur fram að börnum með annað móðurmál en íslensku fjölgað í grunnskólum Reykjavíkur á árunum 2015-2022 um 1523 einstaklinga miðað við bráðabirgðatölur fyrir árið 2022. Hefur þessi hópur farið úr 1667 börn í um 3200 börn á þessu tímabilinu. Utan Reykjavíkur búa samtals í landinu um 3600 börn með annað móðurmál en íslensku. Þannig býr tæplega helmingur barnanna af erlendum uppruna á landsvísu í Reykjavík. Reykjavíkurborg sniðgenginn með lagasetningu 2019 Þessi mikilvægi hópur, börn af erlendum uppruna i Reykjavík, var freklega sniðgenginn þegar lögum um tekjustofna sveitarfélaga var breytt árið 2019. Af einhverjum furðulegum ástæðum var Reykjavíkurborg útilokuð þegar kom að jöfnunarframlögum til reksturs grunnskóla á grundvelli ákvæðis (3. mgr 13. gr) um fjölda íbúa sem skilgreindur er 70.000 íbúa eða fleiri. Í reglugerð um jöfnunarframlög Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga til reksturs grunnskóla er kveðið á um í þriðju grein um almenn framlög sjóðsins að „framlög skv. þessari grein eru ætluð öllum sveitarfélögum nema Reykjavík“. Og í immtu grein sömu reglugerðar um framlög til nýbúafræðslu segir: „Jöfnunarsjóður sveitarfélaga skal greiða öðrum sveitarfélögum en Reykjavíkurborg framlög til nýbúafræðslu á grunnskólastigi þar sem um slíka fræðslu er að ræða“. Þessi ákvörðun um að útiloka Reykjavíkurborg í gegnum lagasetningu og reglugerðir var tekin í sögulegri fjölgun erlendra ríkisborgara til landsins árið 2019 þegar hlutfall erlendra ríkisborgara var orðið 12.4% af heildarfjölda landsmanna. Á meðan Jöfnunarsjóður sveitarfélaga fer eftir þessum ósanngjörnu lögum eru 3200 börn með annað móðurmál en íslensku búsett í Reykjavík snuðuð um 5.8 milljarða króna framlag sem ætti að renna til grunnskóla borgarinnar ef sama framlag fylgdi þeim og í alla aðra grunnskóla annars staðar á landinu, frá Garðabæ til Þórshafnar. Sú tala kemur fram í umsögn fjármálaskrifstofu Reykjavíkurborgar sem sent hefur verið inn með frumvarpi til fjárlaga 2023. Við þessar aðstæður er framúrskarandi starfsfólk í leik- og grunnskólum borgarinnar og lausnamiðaðir stjórnendur, að glíma daglega við að bjarga málum, hugsa í lausnum, svo hægt sé að svara kalli um þjónustu fyrir þennan viðkvæma hóp í skólakerfinu með mannúð og skilning á ólíkum þörfum fólks með fjölbreyttan bakgrunn að leiðarljósi. Börn af erlendum uppruna komin á dagskrá stjórnmálanna Sautján ríkisstjórnir hafa setið við völd síðustu þrjátíu og sex árin og engin þeirra hefur sett skýrar leikreglur og umgjörð til tryggja hag barna af erlendum uppruna og foreldra þeirra þrátt fyrir að miklar efnahagslegar framfarir og sögulega kaupmáttaraukningu. Hagsæld og kaupmáttaraukning sem að hluta má þakka foreldrum þessara barna sem hingað koma til að vinna eða leita skjóls vegna stríðsátaka. Það hefur legið lengi fyrir að hingað koma margir til að vinna – margir með fjölskyldur sínar og börn. Sumir stoppa stutt á meðan aðrir festa rætur. Með aukinni hagsæld fjölgar börnum með annað móðurmál en íslensku. Núna þurfum við sem samfélag að standa saman og taka fastar utan um þennan viðkvæma hóp og fjölskyldur þeirra með því að leiðrétta fjármagn úr Jöfnunarsjóði Sveitarfélaga og festa í sessi umgjörð um málaflokkinn þannig að börnum sé ekki mismunað á grundvelli búsetu og uppruna. Tækifærið til að leiðrétta hlut Reykjavíkurborgar er NÚNA í þeirri fjárlagavinnu sem Alþingi stendur frammi fyrir næstu vikurnar, það verður að endurskoða úthlutunarreglur Jöfnunarsjóðs í gegnum lög um tekjustofna Sveitarfélaga og tryggja þeim 3200 börnum sem er mismunað á grundvelli búsetu sína hlutdeild í samneyslunni. Skiptir engu um hvort um er að ræða landlaust flóttafólk eða börn sem fylgja foreldrum sínum eftir. Við þurfum að tryggja jöfn tækifæri fyrir öll börn sama hvaðan þau koma, hvar þau búa eða hvert móðurmálið þeirra er. Höfundur er varaborgarfulltrúi Samfylkingarinnar og formaður íbúaráðsins í Breiðholti.
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun