Alexandría byggð á einum degi Kristján B. Jónasson skrifar 7. febrúar 2011 00:01 Samfélag okkar er fámennt og því gilda þar nauðsynlegar kurteisisreglur sem flestum finnst erfitt að brjóta. Þótt stjórnmálamenn steðji fram með dellu eru flestir seinþreyttir til að leiðrétta slíkt. Við kunnum einfaldlega ekki við að hotta á trunturnar því þannig eru þær nú bara einu sinni, þær ausa og prjóna. Við yppum öxlum og segjum við hvert annað að „nú sé gállinn á honum". Og það var gállinn á henni Birgittu Jónsdóttur alþingismanni í viðtali við Karl Blöndal í Sunnudagsmogganum 30. janúar síðastliðinn. Hún hefur eins og kunnugt er brugðið upp þeirri hugsýn að Ísland verði friðarhöfn fyrir hundeltar upplýsingar. Í fróðlegu spjalli reifar hún það mál, en einnig mjög mörg önnur sem snúa að miðlun upplýsinga. Þannig verður á Íslandi endurreist hið víðfræga bókasafn í Alexandríu í nútímamynd sem stafræn upplýsingaveita. Græn orka verður notuð til að knýja gagnaver til að hýsa upplýsingar sem hrakist hafa frá öllum hornum veraldarinnar, enda „mikið litið til okkar um það". Hér verða sett á fót „nokkurs konar Nóbelsverðlaun á sviði upplýsingafrelsis" og síðast en ekki síst, mun „söguþjóðin fara rafrænt á netið með allt, sem komið hefur út á íslensku". Góði auðmaðurinnLykilpersónan í þessu ævintýri er bandarískur auðmaður, Brewster Kahle, sem ætlar að fjármagna skönnun og birtingu allra útgefinna verka á íslensku og koma þeim á netið í nafni „Alexandríu nútímans". Milligönguaðili í málinu er Landsbókasafn Íslands en þó það komi ekki mjög skýrt fram í viðtalinu hefur fyrirtæki Kahles, Internet Archivel verið í samstarfi við Landsbókasafnið um stafræna endurgerð íslenskra texta um nokkra hríð. Ekki kemur það heldur fram í máli Birgittu að áætlanir um skipulega færslu prentaðra texta á íslensku yfir á stafrænt form hafa fyrir löngu verið lagðar fram. Stjórn Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns lagði síðast sumarið 2008 fram stefnumörkun um þessi mál að undangengnum fundum með ýmsum hagsmunaaðilum og sérfræðingum. Flestir kannast við afrakstur þessa starfs, timarit.is. Ef Herra Kahle er tilbúinn til að láta fjármuni af hendi rakna til að hrinda stefnumiðum Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns um frekari skönnun texta í framkvæmd ber að fagna því, en hlutverk Birgittu Jónsdóttur í því máli er óljóst. Birgitta fræðir okkur einnig um að stefna ríkisstjórnarinnar „sé að gera allt rafrænt". Ekki er að sjá annað en það þýði einfaldlega að allt efni á íslensku verði sett út á netið leyfislaust í trássi við höfundarlög. Birgitta virðist sjá fyrir sér að íslenska ríkið og stofnanir þess reki fyrstu opinberu sjóræningjasíðu heimsins. Í þessu sambandi má minna á að Birgitta hefur verið framarlega í flokki þeirra sem spyrnt hafa við fótum varðandi ítök erlendra fjárfesta í orkuframleiðslu. Það sé ólíðandi að erlendir fjárfestar komi hingað eins og hrægammar og hirði auðlindir þjóðarinnar fyrir lítið fé á erfiðum tímum. Þeim auðmönnum bendi ég nú á að ef þeir taka allt höfundarverk Halldórs Laxness og skella því endurgjaldslaust á netið standi þeim allar dyr opnar á Íslandi. Rafræn miðlunFramtíð íslenskra texta á vefnum, möguleikarnir á að byggja upp útgáfu á rafrænu formi og þróa aðferðir til að virða höfundarlög og umbuna höfundarrétthöfum fyrir rafræna nýtingu á efni þeirra er mál sem snertir mjög marga. Langstærstur hluti af prentuðum textum á íslensku kom út á tuttugustu öld og því er fénýting þeirra, dreifing og útgáfa leyfisskyld samkvæmt höfundalögum. Þau áform sem Birgitta segir Kahle hafa um „Alexandríu nútímans" eru nánast þau sömu og Google hafði um langt skeið en mistókst að koma í kring, ekki síst vegna hatrammrar baráttu evrópskra útgefenda og raunar einnig evrópskra ríkisstjórna. Menn lögðust gegn því að einkafyrirtæki skráð á hlutabréfamarkaði gæti búið til gagnagrunn yfir stóran hluta af textum heimsins og þannig slegið eign sinni á gríðarleg menningarverðmæti sem margar kynslóðir höfðu byggt upp á tugum þjóðtungna. Fyrir sex árum lagði fulltrúi Félags íslenskra bókaútgefenda í stjórn Fjölíss fram tillögu við menntamálaráðherra um að það yrði skoðað alvarlega að laga rafræna nýtingu innskannaðra texta að því líkani sem nú er notað til að umbuna fyrir ljósritun. Með því að skapa löglega umgjörð fyrir notkun þeirra má með auðveldum hætti fullnægja kröfum um að höfundarréttur sé virtur og þróa um leið varðveislu og miðlun á rafrænu sniði. Það er til lausn í málinu, en hún kostar að sjálfsögðu peninga. Eins og jafnan þegar stjórnmálamenn ganga fram með dellu á vörum er kannski lítið annað að gera en að yppta öxlum yfir málflutningi Birgittu. Það er jú „gállinn á henni". Ef höfundarlög verða skipulega brotin af ríkisstjórinni og íslenskir höfundar og útgefendur rændir eigum sínum verður það leiðinlegt, en mikilvægara er þó að þjóðir heims munu horfa til Íslendinga og undrast að Alexandría nútímans verður knúin grænni orku. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Nóbelsverðlaun Mest lesið Okkar lágkúrulega illska Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Halldór 23.8.2025 Halldór Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson Skoðun Skoðun Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Sjá meira
Samfélag okkar er fámennt og því gilda þar nauðsynlegar kurteisisreglur sem flestum finnst erfitt að brjóta. Þótt stjórnmálamenn steðji fram með dellu eru flestir seinþreyttir til að leiðrétta slíkt. Við kunnum einfaldlega ekki við að hotta á trunturnar því þannig eru þær nú bara einu sinni, þær ausa og prjóna. Við yppum öxlum og segjum við hvert annað að „nú sé gállinn á honum". Og það var gállinn á henni Birgittu Jónsdóttur alþingismanni í viðtali við Karl Blöndal í Sunnudagsmogganum 30. janúar síðastliðinn. Hún hefur eins og kunnugt er brugðið upp þeirri hugsýn að Ísland verði friðarhöfn fyrir hundeltar upplýsingar. Í fróðlegu spjalli reifar hún það mál, en einnig mjög mörg önnur sem snúa að miðlun upplýsinga. Þannig verður á Íslandi endurreist hið víðfræga bókasafn í Alexandríu í nútímamynd sem stafræn upplýsingaveita. Græn orka verður notuð til að knýja gagnaver til að hýsa upplýsingar sem hrakist hafa frá öllum hornum veraldarinnar, enda „mikið litið til okkar um það". Hér verða sett á fót „nokkurs konar Nóbelsverðlaun á sviði upplýsingafrelsis" og síðast en ekki síst, mun „söguþjóðin fara rafrænt á netið með allt, sem komið hefur út á íslensku". Góði auðmaðurinnLykilpersónan í þessu ævintýri er bandarískur auðmaður, Brewster Kahle, sem ætlar að fjármagna skönnun og birtingu allra útgefinna verka á íslensku og koma þeim á netið í nafni „Alexandríu nútímans". Milligönguaðili í málinu er Landsbókasafn Íslands en þó það komi ekki mjög skýrt fram í viðtalinu hefur fyrirtæki Kahles, Internet Archivel verið í samstarfi við Landsbókasafnið um stafræna endurgerð íslenskra texta um nokkra hríð. Ekki kemur það heldur fram í máli Birgittu að áætlanir um skipulega færslu prentaðra texta á íslensku yfir á stafrænt form hafa fyrir löngu verið lagðar fram. Stjórn Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns lagði síðast sumarið 2008 fram stefnumörkun um þessi mál að undangengnum fundum með ýmsum hagsmunaaðilum og sérfræðingum. Flestir kannast við afrakstur þessa starfs, timarit.is. Ef Herra Kahle er tilbúinn til að láta fjármuni af hendi rakna til að hrinda stefnumiðum Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns um frekari skönnun texta í framkvæmd ber að fagna því, en hlutverk Birgittu Jónsdóttur í því máli er óljóst. Birgitta fræðir okkur einnig um að stefna ríkisstjórnarinnar „sé að gera allt rafrænt". Ekki er að sjá annað en það þýði einfaldlega að allt efni á íslensku verði sett út á netið leyfislaust í trássi við höfundarlög. Birgitta virðist sjá fyrir sér að íslenska ríkið og stofnanir þess reki fyrstu opinberu sjóræningjasíðu heimsins. Í þessu sambandi má minna á að Birgitta hefur verið framarlega í flokki þeirra sem spyrnt hafa við fótum varðandi ítök erlendra fjárfesta í orkuframleiðslu. Það sé ólíðandi að erlendir fjárfestar komi hingað eins og hrægammar og hirði auðlindir þjóðarinnar fyrir lítið fé á erfiðum tímum. Þeim auðmönnum bendi ég nú á að ef þeir taka allt höfundarverk Halldórs Laxness og skella því endurgjaldslaust á netið standi þeim allar dyr opnar á Íslandi. Rafræn miðlunFramtíð íslenskra texta á vefnum, möguleikarnir á að byggja upp útgáfu á rafrænu formi og þróa aðferðir til að virða höfundarlög og umbuna höfundarrétthöfum fyrir rafræna nýtingu á efni þeirra er mál sem snertir mjög marga. Langstærstur hluti af prentuðum textum á íslensku kom út á tuttugustu öld og því er fénýting þeirra, dreifing og útgáfa leyfisskyld samkvæmt höfundalögum. Þau áform sem Birgitta segir Kahle hafa um „Alexandríu nútímans" eru nánast þau sömu og Google hafði um langt skeið en mistókst að koma í kring, ekki síst vegna hatrammrar baráttu evrópskra útgefenda og raunar einnig evrópskra ríkisstjórna. Menn lögðust gegn því að einkafyrirtæki skráð á hlutabréfamarkaði gæti búið til gagnagrunn yfir stóran hluta af textum heimsins og þannig slegið eign sinni á gríðarleg menningarverðmæti sem margar kynslóðir höfðu byggt upp á tugum þjóðtungna. Fyrir sex árum lagði fulltrúi Félags íslenskra bókaútgefenda í stjórn Fjölíss fram tillögu við menntamálaráðherra um að það yrði skoðað alvarlega að laga rafræna nýtingu innskannaðra texta að því líkani sem nú er notað til að umbuna fyrir ljósritun. Með því að skapa löglega umgjörð fyrir notkun þeirra má með auðveldum hætti fullnægja kröfum um að höfundarréttur sé virtur og þróa um leið varðveislu og miðlun á rafrænu sniði. Það er til lausn í málinu, en hún kostar að sjálfsögðu peninga. Eins og jafnan þegar stjórnmálamenn ganga fram með dellu á vörum er kannski lítið annað að gera en að yppta öxlum yfir málflutningi Birgittu. Það er jú „gállinn á henni". Ef höfundarlög verða skipulega brotin af ríkisstjórinni og íslenskir höfundar og útgefendur rændir eigum sínum verður það leiðinlegt, en mikilvægara er þó að þjóðir heims munu horfa til Íslendinga og undrast að Alexandría nútímans verður knúin grænni orku.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar