Jafnvægi í náttúruvernd Elvar Árni Lund skrifar 27. október 2011 06:00 Ari Trausti Guðmundsson skrifar áhugaverða grein í Fréttablaðið 12. október sl. um meðferð dýra á Íslandi, Við og dýrin. Flest af því sem Ari segir þar tek ég heilshugar undir, sér í lagi hvað varðar meðferð og flutning sláturdýra á Íslandi en víst er að líf margra dýra áður en þeim er slátrað til kjötvinnslu er bágborið samanborið við líf villtra dýra og fugla. Lög á Íslandi um dýravernd eru samt að flestra mati góð, en eins og oft vill verða, þá er það eftirfylgnin sem ekki er í lagi og er fjárskorti kennt um. Í grein Ara Trausta segir að nú sé tími til kominn að láta af harðri samkeppni við rándýr í náttúrulegu umhverfi sínu en þarna vil ég staldra við. Lífríkið er í stöðugri þróun og mannanna verk hafa áhrif þar á. Það sem við teljum vera „náttúrulegt umhverfi“ dýra er kannski ekki svo náttúrlegt þegar betur er að gáð. Hvað er t.d. náttúrulegt við það að sílamávar og hrafnar hafi frjálst aðgengi að úrgangi fiskeldisstöðva og sorpurðunarsvæða nokkra daga í viku en þurfi þess á milli að leita sér ætis annars staðar, svo dæmi séu nefnd? Þegar svo varptími mófugla gengur í garð, sækir „vargurinn“ að sjálfsögðu í egg og unga annarra tegunda til að fóðra eigin afkvæmi. Hvað með að láta af refaveiðum þegar slíkt hefur verið stundað frá landnámi og ákveðið „jafnvægi“ hefur komist á? „Jafnvægið“ einkennist af fáum refum en fjölda fugla sem auðga umhverfið með söng sínum og látbragði. Hægt er að nýta suma fuglastofnana til veiða, enda eru þeir sterkir og heilbrigðir þegar afrán er takmarkað. Sé refaveiðum hætt mun eflaust komast á einhvers konar „jafnvægi“ aftur en hvers konar jafnvægi yrði það? Til að byrja með myndi ref fjölga hratt og þar sem mikið er af æti mun byggðin vera þétt enda takmarkast stærð refaóðala m.a. af æti innan þeirra, þ.e.a.s. þar sem mikið er af æti er þéttleikinn mikill. Þegar líður á mun hinsvegar framboð af æti minnka, fuglalífið mun taka breytingum. Refir gætu jafnvel soltið áður en „jafnvægi“ kæmist á aftur. Og hvaða jafnvægi væri það? Færri fuglar og fleiri refir sem myndu halda niðri fjölda fugla nema gripið væri inn í. Er það eðlileg þróun? Er það eftirsóknarvert, og þá fyrir hvern? Hvernig lífríkið á Íslandi var fyrir landnám er erfitt að fullyrða um. Sennilega hefur verið meira um ref á láglendi en eftir að landnám hófst og þar með veiðar. Menn vissu í þá daga að samkeppnin um matinn er hörð og dýr eins og refur er vissulega í samkeppni við manninn um æti. Því hafa refaveiðar verið stundaðar frá upphafi. Hugmyndir sumra um að hægt sé að hafa mikið af rjúpu öðru megin á fjallinu og marga refi hinum megin ganga einfaldlega ekki upp, sbr. refafriðlandið á Hornströndum. Þar sem mikið er af fuglum vill svo til að veiðar á ref og mink eru stundaðar af kappi en því miður fer þessum svæðum fækkandi. Allt sem mannskepnan gerir hefur áhrif á náttúruna enda er það svo að maðurinn er hluti af náttúrunni hvað sem hann gerir. Þannig getur aðgerðarleysi verið í raun jafnmikið inngrip í náttúruna og bein aðgerð. Nú á dögum má oft heyra frasann „að láta náttúruna njóta vafans“. Ekkert er samt rætt um hver þessi vafi er enda er þessi frasi oft notaður þegar grípa á til skipulegs aðgerðarleysis sem er eins og áður segir í rauninni heilmikið inngrip. Maðurinn hefur stundað einhverskonar veiðar frá upphafi sem tegund og jafnvel áður en tegundin varð til sem slík. Margar veiðiaðferðir sem notast var við eru óásættanlegar í dag og hafa nýjar og mannúðlegri aðferðir litið dagsins ljós. Nægjusemi við veiðar, hófleg umgengni við nytjastofna og margt annað sem lítur að veiðisiðferði hefur aukist til muna undanfarna áratugi á Íslandi. Síðan Skotveiðifélag Íslands tók til starfa hefur mikið áunnist og siðareglur félagsins sem samþykktar voru fyrir rúmum 30 árum sýna að SKOTVÍS eru samtök náttúruunnenda og veiðimanna. Veiðar á ref, mink og sílamáf er náttúruvernd í verki. Uppgjöf og aðgerðarleysi er það ekki. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Mest lesið Okkar lágkúrulega illska Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir Skoðun Halldór 23.8.2025 Halldór Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson Skoðun Skoðun Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Sjá meira
Ari Trausti Guðmundsson skrifar áhugaverða grein í Fréttablaðið 12. október sl. um meðferð dýra á Íslandi, Við og dýrin. Flest af því sem Ari segir þar tek ég heilshugar undir, sér í lagi hvað varðar meðferð og flutning sláturdýra á Íslandi en víst er að líf margra dýra áður en þeim er slátrað til kjötvinnslu er bágborið samanborið við líf villtra dýra og fugla. Lög á Íslandi um dýravernd eru samt að flestra mati góð, en eins og oft vill verða, þá er það eftirfylgnin sem ekki er í lagi og er fjárskorti kennt um. Í grein Ara Trausta segir að nú sé tími til kominn að láta af harðri samkeppni við rándýr í náttúrulegu umhverfi sínu en þarna vil ég staldra við. Lífríkið er í stöðugri þróun og mannanna verk hafa áhrif þar á. Það sem við teljum vera „náttúrulegt umhverfi“ dýra er kannski ekki svo náttúrlegt þegar betur er að gáð. Hvað er t.d. náttúrulegt við það að sílamávar og hrafnar hafi frjálst aðgengi að úrgangi fiskeldisstöðva og sorpurðunarsvæða nokkra daga í viku en þurfi þess á milli að leita sér ætis annars staðar, svo dæmi séu nefnd? Þegar svo varptími mófugla gengur í garð, sækir „vargurinn“ að sjálfsögðu í egg og unga annarra tegunda til að fóðra eigin afkvæmi. Hvað með að láta af refaveiðum þegar slíkt hefur verið stundað frá landnámi og ákveðið „jafnvægi“ hefur komist á? „Jafnvægið“ einkennist af fáum refum en fjölda fugla sem auðga umhverfið með söng sínum og látbragði. Hægt er að nýta suma fuglastofnana til veiða, enda eru þeir sterkir og heilbrigðir þegar afrán er takmarkað. Sé refaveiðum hætt mun eflaust komast á einhvers konar „jafnvægi“ aftur en hvers konar jafnvægi yrði það? Til að byrja með myndi ref fjölga hratt og þar sem mikið er af æti mun byggðin vera þétt enda takmarkast stærð refaóðala m.a. af æti innan þeirra, þ.e.a.s. þar sem mikið er af æti er þéttleikinn mikill. Þegar líður á mun hinsvegar framboð af æti minnka, fuglalífið mun taka breytingum. Refir gætu jafnvel soltið áður en „jafnvægi“ kæmist á aftur. Og hvaða jafnvægi væri það? Færri fuglar og fleiri refir sem myndu halda niðri fjölda fugla nema gripið væri inn í. Er það eðlileg þróun? Er það eftirsóknarvert, og þá fyrir hvern? Hvernig lífríkið á Íslandi var fyrir landnám er erfitt að fullyrða um. Sennilega hefur verið meira um ref á láglendi en eftir að landnám hófst og þar með veiðar. Menn vissu í þá daga að samkeppnin um matinn er hörð og dýr eins og refur er vissulega í samkeppni við manninn um æti. Því hafa refaveiðar verið stundaðar frá upphafi. Hugmyndir sumra um að hægt sé að hafa mikið af rjúpu öðru megin á fjallinu og marga refi hinum megin ganga einfaldlega ekki upp, sbr. refafriðlandið á Hornströndum. Þar sem mikið er af fuglum vill svo til að veiðar á ref og mink eru stundaðar af kappi en því miður fer þessum svæðum fækkandi. Allt sem mannskepnan gerir hefur áhrif á náttúruna enda er það svo að maðurinn er hluti af náttúrunni hvað sem hann gerir. Þannig getur aðgerðarleysi verið í raun jafnmikið inngrip í náttúruna og bein aðgerð. Nú á dögum má oft heyra frasann „að láta náttúruna njóta vafans“. Ekkert er samt rætt um hver þessi vafi er enda er þessi frasi oft notaður þegar grípa á til skipulegs aðgerðarleysis sem er eins og áður segir í rauninni heilmikið inngrip. Maðurinn hefur stundað einhverskonar veiðar frá upphafi sem tegund og jafnvel áður en tegundin varð til sem slík. Margar veiðiaðferðir sem notast var við eru óásættanlegar í dag og hafa nýjar og mannúðlegri aðferðir litið dagsins ljós. Nægjusemi við veiðar, hófleg umgengni við nytjastofna og margt annað sem lítur að veiðisiðferði hefur aukist til muna undanfarna áratugi á Íslandi. Síðan Skotveiðifélag Íslands tók til starfa hefur mikið áunnist og siðareglur félagsins sem samþykktar voru fyrir rúmum 30 árum sýna að SKOTVÍS eru samtök náttúruunnenda og veiðimanna. Veiðar á ref, mink og sílamáf er náttúruvernd í verki. Uppgjöf og aðgerðarleysi er það ekki.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar