Á­ferðar­fal­legir en óeftirmennilegir fjór­menningar

The Fantastic Four: First Steps er nýjasta og 37. mynd Marvel-kvikmyndaheimsins og önnur mynd leikstjórans Matt Shakam, sem hefur áður leikstýrt fjölda sjónvarpssería, þar á meðal Wandavision og It‘s Always Sunny in Philadelphia.

Leikhópurinn er vel mannaður: Pedro Pascal leikur Reed Richards, Vanessa Kirby leikur Sue Storm, Joseph Quinn leikur Johnny Storm og Ebon Moss-Bachrach leikur Ben Grimm, Julia Garner leikur Shalla-Bal og Ralph Ineson leikur Galactus.

Fjögur ár eru liðin frá því fjórir geimfarar héldu út í geim og sneru þaðan aftur með ofurkrafta. Hin fjögur fræknu hafa síðan þá fest sig í sessi sem verndarar Jarðar 828. Einn daginn birtist silfurlituð geimvera sem boðar komu Galactusar sem hyggst éta Jörðina.

Hver á að bjarga Marvel?

Eftir margra ára sigurgöngu er Marvel í vanda statt: þétt útgáfudagskrá síðustu ára hefur leitt til ofurhetjuþreytu, nýju hetjurnar eru ekki nógu vinsælar og hvert floppið hefur fylgt á fætur öðru. 

Á sama tíma hefur helsti andstæðingurinn náð vopnum sínum og slegið í gegn með nýrri mynd, Superman, sem boðar upphaf kvikmyndaheims DC. Nánar má lesa um þær áætlanir í dómi um Ofurmennið að neðan.

Fantastic Four er þriðja Marvel-mynd ársins. Thunderbolts* fékk fínar viðtökur meðan Captain America: Brave New World var algjör katastrófa og báðar enduðu sem flopp. Með þeim lauk fimmta fasa kvikmyndaheims Marvel sem hefur heilt yfir einkennst af slæmum dómum og dræmum tekjum. 

Stúdíóið leitar nú til sígildra ofurhetja, The Fantastic Four, í von um að þær geti kveikt neistann að nýju fyrir næsta fasa.

Þrjár leiknar myndir um fjórmenningana hafa komið út auk óutgefinnar myndar frá 1994. Fantastic Four (2005) naut töluverðra vinsælda þrátt fyrir arfaslaka dóma og beina framhaldið Fantastic Four: The Rise of the Silver Surfer (2007) gekk svipað vel. Ekkert varð af meintri þriðju mynd en árið 2015 kom út endurgerðin Fant4stic sem fékk enn verri dóma en hinar tvær.

Með öðrum orðum: það hefur aldrei tekist að gera almennilega mynd um þessa fjögurra manna ofurhetjufjölskyldu.

Loksins vel útlítandi mynd

Til að forðast hefðbundna upprunasögu er áhorfendum varpað inn í heiminn eftir að hetjurnar hafa þegar sannað sig, svipað og í nýju myndinni um Ofurmennið. 

Áhorfendur kynnast afrekum hópsins með rammafrásögn þar sem sjónvarpsþáttur í myndinni rifjar upp síðustu fjögur ár hópsins og hvað þau hafa afrekað. Þetta er útfært með löngu samklippi (e. montage) af ýmsum hasarsenum.

Fyrir utan að sleppa upprunasögunni aðgreinir myndin sig frá restinni af Marvel-kvikmyndaheiminum að einu stóru leyti. Hún gerist ekki á sömu plánetu, Jörð 828 er önnur en sú sem áhorfendur eru vanir. Myndin þarf því ekki að burðast um með sögur, hetjur og vandamál hinna ofurhetjumynda Marvel.

Sömuleiðis býr myndin yfir betri stílíseringu, útliti og búningum en nokkur önnur mynd úr kvikmyndaheimi Marvel. Maður þarf að fara aftur til þríleiks Sam Raimi til að sjá jafn stökka, sterka liti og skýra stílíseringu.

Myndin gerist í retrófútúrískum heimi, blöndu af barnaþáttunum Jetsons og samkrulli af tæknilegum græjum við art-deco-hönnun fjórða áratugarins og klæðnað sjötta og sjöunda áratugarins. Litapallettan er björt, leikmyndin er glæsileg og vel tekst að skapa sannfærandi heim.

Kvíðinn snillingur, móðir, bergrisi og svartur sauður

Susan Storm (Kirby), sem getur gert sig ósýnilega og stjórnað orku, og Reed Richards (Pascal), sem býr yfir ótrúlegum teygjukrafti, eiga óvænt von á barni. Foreldranir eru í sjöunda himni rétt eins og hinir meðlimir ofurhetjuhópsins, eldmaðurinn Johnny Storm (Quinn) og steinrisinn Ben Grimm (Moss-Bachrach).

Tilvonandi faðirinn er þó logandi hræddur því hann óttast það sem hann ekki þekkir og getur ekki stjórnað: Hvernig faðir verð ég? Hvernig verður barnið mitt? Hvernig mun það spjara sig í hinum grimma heimi? Pascal nær ágætlega að fanga þetta kvíðna innræna gáfumenni sem er um leið leiðtogi fjórmenninganna. 

Gegnt honum er Kirby sem fær heldur eintóna rullu í tilvonandi móðurinni Sue Storm. Henni tekst að gera mikið úr litlu og gefur ósýnilegu konunni ákveðna vigt og hlýju. Ekki skemmir fyrir að hún er sú eina sem býr yfir almennilegum kröftum.

Áhorfendur fá ágætis tilfinningu fyrir fjölskyldudýnamíkinni og leikararnir ná vel saman. Tónninn er sömuleiðis einlægari og alvörugefnari sem er óvænt ánægja því vanalega eru Marvel-myndir uppfullur af mislukkuðum bröndurum og frasatali.

Sannarlega er enginn viðburður á ævinni  eins stór og barneignir. Nema kannski þegar þér er tilkynnt af silfurlituðu brettaverunni Shalla-Bal (Garner) að risavaxna geimveran Galactus (Ineson) ætli að borða Jörðina. 

Hvað er til bragðs að taka? Berja hann, skjóta hann eða sprengja hann? Fjórmenningarnir ákveða að ganga á fund Galactusar til að ræða við hann. Geimrisinn leggur þar fram óvænt boð sem er best að spilla ekki.

Annað sem er hressandi við myndina eru hasarsenur, takmarkað magn þeirra réttara sagt. Vegna þess hve fáar þær eru verða þær kraftmeiri fyrir vikið. Hetjurnar þurfa auðvitað að stöðva Galactus og skósvein hans en spurningin er hvernig það er gert.

Efnistökin eru að hluta óhefðbundin – ofurhetjumyndir fjalla sjaldan um barneignir – en myndin fer þó fljótt inn á kunnuglegar slóðir, sem er ekki alslæmt út af fyrir sig. Verra er að myndin hefur bersýnilega verið sörguð niður til að vera ekki of löng. Þó nokkrar senur vantar til að móta aðalpersónurnar betur. Þetta á sérstaklega við um tvo meðlimi hópsins.

Johnny Storm upplifir sig sem svarta sauð hópsins, finnst restin ekki bera virðingu fyrir sér og vill því sanna sig. Áhorfendur kynnast aldrei þessari vitleysingshlið persónunnar þannig að þróunin verður ekki fullnægjandi þegar honum tekst það loksins. Quinn stendur sig sæmilega en ekki nógu vel til að lyfta Storm upp úr flatneskju.

Tæknibrellurnar við sköpun Ben Grimm eru einkar góðar og Moss-Bachrach gefur karakternum lágstemmdan sjarma. Hins vegar dregur hann stysta strá myndarinnar hvað persónuþróun varðar. 

Verandi eina persónan sem umbreytist útlitslega í geimnum býr karakterinn þegar yfir miklum trega. En Grimm er glæpsamlega illa nýttur og fær einungis tvær senur út af fyrir sig. Senurnar leggja drög að rómantískum þræði en eru of fáar og snubbóttar til að eitthvað verði úr þeim.

Grimm má segja að sé táknrænn fyrir myndina, útlitslega frábær og vel leikinn en skortir kjöt á beinin til að seðja áhorfendur almennilega.

Niðurstaða:

Fyrstu skref hinna fjögurra fræknu er fínasta fjölskylduskemmtun. Tónninn er frábrugðinn hefðbundnum Marvel-myndum og myndin sú best útlítandi sem Marvel hefur gefið frá sér í tvo áratugi. Leikmyndin er fyrsta flokks, stílíseringin vönduð og tæknibrellurnar góðar.

Innihaldið heldur þó ekki alveg í við stílinn; myndin er áferðarfalleg en skilur lítið eftir sig. Of mikið hefur verið skorið af myndinni sem skilar sér í ókláraðri eða engri persónusköpun. Fyrir vikið hrífst maður ekki nógu mikið með söguhetjunum.

Vanessa Kirby er yfirburðar sem Sue Storm þó persónan sé heldur eintóna, Pedro Pascal fangar vel kvíðna föðurinn Richards, Quinn nær ekki alveg að heilla áhorfendur sem mennski eldurinn Johnny Storm og appelsínugula steintröllið Ben Grimm er jaðarsettur sem aukapersóna.

Sjötti fasi Marvel fer ágætlega af stað með þessum barnaskrefum. Maður fær þó enn á tilfinninguna að stúdíófígúrur séu með puttana í öllum ákvörðunum og leikstjórar þurfi að kyngja öllum skipunum. Þess vegna er erfitt að sjá fyrir sér að nokkur Marvel-mynd á næstunni geti virkilega orðið frábær.