„Það má gera ráð fyrir að þetta hlutfall haldi áfram að hækka ,“ segir Trausti Heiðar Haraldsson framkvæmdastjóri Prósents.
Enda engin furða því nýjar mælingar sýna að Z-kynslóðin kaupir miklu frekar notuð húsgögn, raftæki, fatnað og fleira.
Á sama tíma hafa 50% íslenskra fyrirtækja ekki hafið innleiðingu á sjálfbærni.
„Á endanum eru það neytendur sem ráða hvert þeir beina viðskiptunum sínum og þótt eflaust stýri fjárhagsstaða unga fólksins því svolítið núna, hvar þau versla, má alveg gera ráð fyrir því að Z-kynslóðin svokallaða muni beina viðskiptum sínum í meira mæli til þeirra fyrirtækja sem standa sig vel í sjálfbærni. Því þessi hópur er enn í námi og ekki kominn að fullu inn á vinnumarkaðinn enn. Fjárhagsstaða þessa hóps mun því eflast og viðhorfið þeirra til sjálfbærnimála virðist nokkuð skýrt.“
Í maí verða niðurstöður Sjálfbærniássins kynntar en Sjálfbærniásinn metur viðhorf almennings til frammistöðu íslenskra fyrirtækja í sjálfbærni. Þessu tengt, fjallar Atvinnulífið um sjálfbærni í gær og í dag.
Spurt á mannamáli
Í maí er von á nýjum niðurstöðum Sjálfbærniássins og eins og í fyrra, munu fyrirtæki hljóta verðlaun sem skora hátt. Sambærileg verðlaun og nú þekkjast til dæmis með Íslensku ánægjuvogina. Að Sjálfbærniásnum standa Langbrók, Prósent og Stjórnvísir.
Í könnuninni er spurt um viðhorf fólks til þess hversu vel það telur fyrirtæki vera að standa sig í sjálfbærnimálum.
„Fólk er ekki farið að skilja þetta orð alveg: Sjálfbærni. Þess vegna leggjum við áherslu á að spyrja spurninga á mannamáli og styðjumst þar við þekkta aðferð erlendis frá. Í könnuninni í ár verður spurt um viðhorf til sjálfbærnimála 41 fyrirtækja í 14 geirum,“ segir Trausti og bætir við:
„Fyrst er fólk spurt hvort það þekki til viðkomandi fyrirtækis. Því ef það gerir það ekki, þýðir lítið að vera að spyrja nánar út í það fyrirtæki. Ef viðkomandi telur sig hins vegar þekkja vel til fyrirtækisins er spurt út í sjálfbærnimálin en spurningarnar þó orðaðar þannig að fólk tengir við spurningarnar frekar en orðið sjálfbærni.“
Módelið sem Trausti vísar í mælir fjóra þætti sem The World Economic Forum telur að muni leiða heiminn á sjálfbærari stað. Þessir fjórir þættir eru: Jörðin, fólkið, stjórnarhættir og velsæld.
„Spurningar eru úr módeli sem hefur verið þróað og sannprófað af Qualtrics enda byggir það á 27 þúsund svörum frá 26 löndum og 16 mörkuðum,“ segir Trausti því þótt þær spyrji ekki beint um sjálfbærni, eru þær orðaðar þannig að þær tengjast eitthvað af þeim fjórum liðum sem nefndir voru hér áðan.
Dæmi um spurningar sem fólk er beðið um að svara eru:
(Fyrirtækið) leitast við að lágmarka sóun og losun við framleiðslu og afhendingu á vöru/þjónustu.
Eða
Ég er ánægð/ur með framlag (fyrirtækis) til að hafa jákvæð áhrif á samfélagið.
„Hjá öllum kynslóðum er viðhorfið á þann veg að sjálfbærni fyrirtækja skipti fólk máli. Hins vegar hafa einstaka liðir tekið breytingum á síðustu árum,“ segir Trausti og nefnir dæmi:
Nú þegar stríð eru víða og breyttur efnahagur fólks og fleira, eru liðir eins og heilsa og vellíðan eða friður að mælast sem mikilvægustu atriðin sem fólk nefnir.
Fyrir nokkrum árum voru það umhverfismálin. Þau eru enn að mælast á topp tíu listanum um mikilvægustu atriðin sem fyrirtæki geta unnið að í sjálfbærnimálum en eru ekki lengur það sem flestir nefna sem mikilvægasta atriðið.“
Þá segir Trausti allar rannsóknir, hér á landi sem erlendis, benda til þess að sjálfbærni verði sífellt mikilvægari liður í því við hvaða fyrirtæki fólk velur að eiga viðskipti við.
Ekki nóg að gera frábæra hluti
Á sama tíma og fólk segir miklu máli skipta að fyrirtæki standi sig vel í sjálfbærni, segjast þrír af hverjum tíu ekki vita hvort fyrirtæki séu að standa sig vel.
Trausti segir ástæðu til að benda fyrirtækjum á að velta fyrir sér hvers vegna svo sé.
„Fyrirtæki eru mörg að leggja út í heilmikla fjárfestingu til að stuðla að aukinni sjálfbærni, vinna viðamiklar sjálfbærniskýrslur og fleira. Það er samt ekki nóg að gera frábæra hluti ef fólk veit ekki af þeim.“
Trausti segir konur almennt telja fyrirtæki standa sig betur í sjálfbærnimálum en karlar og það sama eigi við um yngstu kynslóðina því 18-24 ára telja fyrirtæki standa sig nokkuð vel.
Þegar kemur að viðhorfi fyrirtækjanna sjálfra, kemur í ljós að þótt 73% fyrirtækja finnist mikilvægt að innleiða sjálfbærni, segjast 50% fyrirtækja ekki hafa hafið innleiðingu.
Þá segir Trausti það alls ekki eiga aðeins við um stærri fyrirtækin að sjálfbærni sé endilega lengst á veg komið.
„Helmingur fyrirtækja er ekki byrjað að innleiða sjálfbærni hjá sér en þegar litlu fyrirtækin eru skoðuð kemur samt í ljós að þau eru heilmikið að hugsa um þessi mál,“ segir Trausti og nefnir sem dæmi fyrirtæki með 1-10 starfsmenn.
Athygli vekur þó að hjá stærstu fyrirtækjunum, sem telja 41 eða fleiri starfsmenn, hafa 28% fyrirtækja ekki hafið innleiðingu.“
