Virðing fyrir kennurum eykur árangur nemenda Íris E. Gísladóttir skrifar 4. febrúar 2025 21:00 Kennarar heyja nú baráttu sem varðar okkur öll, en samfélagið virðist ekki gera sér fulla grein fyrir alvarleika málsins. Íslenskt menntakerfi stendur á krossgötum, þar sem kennarar eru þvingaðir til verkfalla í leit að réttlátum kjörum á sama tíma og áhrifamiklir einstaklingar og foreldrar draga stöðu þeirra í efa opinberlega. Þetta er hættuleg þróun sem setur framtíð menntunar í landinu í stórhættu. Rannsóknir hafa ítrekað sýnt fram á að menntakerfi blómstra þar sem kennarar njóta virðingar og viðurkenningar fyrir störf sín. Varkey Foundation’s Global Teacher Status Index (GTSI) sýndi að lönd þar sem kennarar njóta meiri félagslegrar virðingar, eins og Kína og Finnland, skila betri námsárangri í alþjóðlegum könnunum eins og PISA. TALIS-könnun OECD styður þetta enn frekar og sýnir að þegar kennarar eru virtir í samfélaginu eru þeir líklegri til að beita nýjungum í kennslu, halda í hæfileikaríka starfskrafta og hafa jákvæð áhrif á nemendur. Þegar kennarar upplifa sig vanmetna og þurfa stöðugt að berjast fyrir grundvallarréttindum sínum, hefur það neikvæð áhrif á starfsánægju þeirra og áhuga þeirra á að vera áfram í starfi. Þetta veldur kennaraskorti, minni stöðugleika í skólakerfinu og minnkandi námsárangri nemenda. Rannsóknir hafa sýnt að sterk tengsl milli kennara og nemenda skipta sköpum fyrir námsárangur, en slíkt verður erfitt þegar kennarar missa trú á starfinu sínu og stöðugleika menntakerfisins. Áhrif á nemendur og menntakerfið Áhrif þessa á íslenska nemendur eru óumflýjanleg. Skýrsla UNESCO frá 2021 bendir á að slæmar vinnuaðstæður og skortur á faglegri viðurkenningu stuðli að fækkun í kennarastéttinni. Þegar kennarar upplifa sig vanmetna og þurfa stöðugt að berjast fyrir grundvallarréttindum sínum, hefur það neikvæð áhrif á starfsánægju þeirra og áhuga þeirra á að vera áfram í starfi. Þetta veldur kennaraskorti, minni stöðugleika í skólakerfinu og minnkandi námsárangri nemenda. Rannsóknir hafa sýnt að sterk tengsl milli kennara og nemenda skipta sköpum fyrir námsárangur, en slíkt verður erfitt þegar kennarar missa trú á starfinu sínu og stöðugleika menntakerfisins. Að byggja upp virðingu fyrir kennurum Sérfræðingar benda á nokkrar lykilaðgerðir sem geta aukið stöðu kennara og styrkt menntakerfi: Samkeppnishæf laun og fríðindi – Að tryggja sanngjörn laun og kjör eykur starfsánægju og heldur hæfum kennurum í starfi. Tækifæri til faglegrar þróunar – Símenntun og þjálfun eykur hæfni og eflir virðingu fyrir kennarastarfinu. Opinber viðurkenning – Að draga fram framlag kennara í fjölmiðlum og verðlauna þá getur breytt almenningsáliti. Valdefling kennara í stefnumótun – Að leyfa kennurum að taka þátt í ákvarðanatöku skilar betri stefnumótun í menntakerfinu. Minnkun skrifræðis – Að minnka óþarfa skrifræðisvinnu og leyfa kennurum að einbeita sér að kennslu eykur gæði námsins. Ljóst er að á síðustu áratugum, eða tveimur, hefur okkur gersamlega mistekist að ná fram þó það væri ekki nema helming af þessum punktum. Í raun hefur stefna og opinber umræða farið þvert gegn þeim flestum. Það er því ekki að undra að námsárangur nemenda hafi farið þá leið sem raun ber vitni. Gröfum ekki frekar undan menntakerfinu Á næstu dögum og vikum munum við eflaust sjá, ef áframhaldandi verkfallsaðgerða verður þörf, áhrifamikla einstaklinga og jafnvel foreldra koma fram og tala niður þær aðgerðir sem kennarar eru neyddir út í eftir nánast áratug af sviknum loforðum. Ég held þó í þá von að samfélagið sjái að sér og taki afstöðu MEÐ framtíð menntakerfisins. Því þegar samfélagið dregur úr virðingu fyrir kennurum veikist allt menntakerfið. Í stað þess að hlusta á kennara og tryggja þeim kjör sem endurspegla mikilvægi þeirra fyrir framtíð landsins, er þeim haldið í baráttu sem ætti ekki að þurfa að eiga sér stað eða þeir kúgaðir inn í skólastofuna aftur án árangurs í sinni baráttu. Ef við höldum áfram á þessari braut, að tala niður til kennara og þeirra baráttu, er framtíð íslenskrar menntunar í hættu. Kennaraskortur mun aukast, menntunargæði munu rýrna og unga fólkið, sem á að vera burðarás samfélagsins í framtíðinni, verður af bestu mögulegu menntuninni. Við getum ekki leyft því að gerist. Nú er tíminn til að sýna kennurum þá virðingu sem þeir eiga skilið og tryggja að íslenskt menntakerfi haldist sterkt til framtíðar. Höfundur er einn af stofnendum Evolytes stærðfræðinámskerfisins og fyrrum formaður stýrihóps um námsgögn hjá Mennta- og barnamálaráðuneyti. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kennaraverkfall 2024-25 Mest lesið Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Sjá meira
Kennarar heyja nú baráttu sem varðar okkur öll, en samfélagið virðist ekki gera sér fulla grein fyrir alvarleika málsins. Íslenskt menntakerfi stendur á krossgötum, þar sem kennarar eru þvingaðir til verkfalla í leit að réttlátum kjörum á sama tíma og áhrifamiklir einstaklingar og foreldrar draga stöðu þeirra í efa opinberlega. Þetta er hættuleg þróun sem setur framtíð menntunar í landinu í stórhættu. Rannsóknir hafa ítrekað sýnt fram á að menntakerfi blómstra þar sem kennarar njóta virðingar og viðurkenningar fyrir störf sín. Varkey Foundation’s Global Teacher Status Index (GTSI) sýndi að lönd þar sem kennarar njóta meiri félagslegrar virðingar, eins og Kína og Finnland, skila betri námsárangri í alþjóðlegum könnunum eins og PISA. TALIS-könnun OECD styður þetta enn frekar og sýnir að þegar kennarar eru virtir í samfélaginu eru þeir líklegri til að beita nýjungum í kennslu, halda í hæfileikaríka starfskrafta og hafa jákvæð áhrif á nemendur. Þegar kennarar upplifa sig vanmetna og þurfa stöðugt að berjast fyrir grundvallarréttindum sínum, hefur það neikvæð áhrif á starfsánægju þeirra og áhuga þeirra á að vera áfram í starfi. Þetta veldur kennaraskorti, minni stöðugleika í skólakerfinu og minnkandi námsárangri nemenda. Rannsóknir hafa sýnt að sterk tengsl milli kennara og nemenda skipta sköpum fyrir námsárangur, en slíkt verður erfitt þegar kennarar missa trú á starfinu sínu og stöðugleika menntakerfisins. Áhrif á nemendur og menntakerfið Áhrif þessa á íslenska nemendur eru óumflýjanleg. Skýrsla UNESCO frá 2021 bendir á að slæmar vinnuaðstæður og skortur á faglegri viðurkenningu stuðli að fækkun í kennarastéttinni. Þegar kennarar upplifa sig vanmetna og þurfa stöðugt að berjast fyrir grundvallarréttindum sínum, hefur það neikvæð áhrif á starfsánægju þeirra og áhuga þeirra á að vera áfram í starfi. Þetta veldur kennaraskorti, minni stöðugleika í skólakerfinu og minnkandi námsárangri nemenda. Rannsóknir hafa sýnt að sterk tengsl milli kennara og nemenda skipta sköpum fyrir námsárangur, en slíkt verður erfitt þegar kennarar missa trú á starfinu sínu og stöðugleika menntakerfisins. Að byggja upp virðingu fyrir kennurum Sérfræðingar benda á nokkrar lykilaðgerðir sem geta aukið stöðu kennara og styrkt menntakerfi: Samkeppnishæf laun og fríðindi – Að tryggja sanngjörn laun og kjör eykur starfsánægju og heldur hæfum kennurum í starfi. Tækifæri til faglegrar þróunar – Símenntun og þjálfun eykur hæfni og eflir virðingu fyrir kennarastarfinu. Opinber viðurkenning – Að draga fram framlag kennara í fjölmiðlum og verðlauna þá getur breytt almenningsáliti. Valdefling kennara í stefnumótun – Að leyfa kennurum að taka þátt í ákvarðanatöku skilar betri stefnumótun í menntakerfinu. Minnkun skrifræðis – Að minnka óþarfa skrifræðisvinnu og leyfa kennurum að einbeita sér að kennslu eykur gæði námsins. Ljóst er að á síðustu áratugum, eða tveimur, hefur okkur gersamlega mistekist að ná fram þó það væri ekki nema helming af þessum punktum. Í raun hefur stefna og opinber umræða farið þvert gegn þeim flestum. Það er því ekki að undra að námsárangur nemenda hafi farið þá leið sem raun ber vitni. Gröfum ekki frekar undan menntakerfinu Á næstu dögum og vikum munum við eflaust sjá, ef áframhaldandi verkfallsaðgerða verður þörf, áhrifamikla einstaklinga og jafnvel foreldra koma fram og tala niður þær aðgerðir sem kennarar eru neyddir út í eftir nánast áratug af sviknum loforðum. Ég held þó í þá von að samfélagið sjái að sér og taki afstöðu MEÐ framtíð menntakerfisins. Því þegar samfélagið dregur úr virðingu fyrir kennurum veikist allt menntakerfið. Í stað þess að hlusta á kennara og tryggja þeim kjör sem endurspegla mikilvægi þeirra fyrir framtíð landsins, er þeim haldið í baráttu sem ætti ekki að þurfa að eiga sér stað eða þeir kúgaðir inn í skólastofuna aftur án árangurs í sinni baráttu. Ef við höldum áfram á þessari braut, að tala niður til kennara og þeirra baráttu, er framtíð íslenskrar menntunar í hættu. Kennaraskortur mun aukast, menntunargæði munu rýrna og unga fólkið, sem á að vera burðarás samfélagsins í framtíðinni, verður af bestu mögulegu menntuninni. Við getum ekki leyft því að gerist. Nú er tíminn til að sýna kennurum þá virðingu sem þeir eiga skilið og tryggja að íslenskt menntakerfi haldist sterkt til framtíðar. Höfundur er einn af stofnendum Evolytes stærðfræðinámskerfisins og fyrrum formaður stýrihóps um námsgögn hjá Mennta- og barnamálaráðuneyti.
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun