Sáraroðið frá Ísa­firði notað til bjargar brenndum börnum í Afgan­istan

Í tilkynningu frá ráðuneytinu í júní kom fram að verkefnið sem ræðir snúi að meðhöndlun brunasára afganskra barna á brunadeild Indira Gandhi-barnaspítalans, þeim að kostnaðarlausu. Áður hefur fyrirtækið fengið styrk úr sama sjóði til að styðja við meðhöndlun alvarlegra brunasára á Ahl Masr-sjúkrahúsinu í Egyptalandi.

Sáraroð Kerecis er framleitt á Ísafirði og hefur reynst afar vel í meðferð vefjaskaða, hvort sem um er að ræða þrálát sár eða sár af völdum bruna.

„Brunasár eru mjög algeng í þessum heimshluta. Þar sem fólk er í þröngum eldhúsum. Það er eldað á dísil eða kerósen, steinolíu. Það er mikið af brunaslysum. Sérstaklega hjá börnum og konum,“ segir Guðmundur Fertram Sigurjónsson forstjóri og stofnandi Kerecis.

Yfirleitt er eldað á prímusum við afar þröngar aðstæður og þá eiga slysin til að gerast.

„Fólk er að troðast og þá veltur prímusinn og kviknar eldur og þá koma þessi brunasár. Þetta er því ekki sár út af skotsárum eða átökum. Heldur er þetta út af fjölskylduaðstæðunum,“ segir Guðmundur.

Slysunum fækkar þegar rafeldavélunum fjölgar

Hann segir þessi slys algeng víðar en í Afganistan. Sem dæmi í Egyptalandi, Pakistan og í Afríku þar sem er eldað við svo þröngar aðstæður. Hann segir að slík slys hafi verið algengari áður á Vesturlöndum og það sé áhugavert að þegar eldavélum fjölgar sem eru rafknúnar, þá fækkar slysunum og brunasárunum.

„Við erum ekkert að tala um smá magn. Við erum að tala um hundruð þúsunda á hverju ári.“

Hann segir vöruna þeirra einskonar staðgengilsvöru. Í stað þess að taka húð annars staðar af líkamanum til að græða á brunasár er hægt að nota sáraroðið.

„Ef húð er tekin annars staðar þarf að hreinsa sárið. Þetta getur verið mjög flókið. Það er ekki aðgangur að skurðstofum til að gera þetta í þessum heimshluta og þá er hægt að nota roðið á einfaldari máta til að fá mjög góðar niðurstöður.“

„Dauða holdið er tekið burtu. Það er allt kolað og ónýtt. Ef það er haft á þá kemur ígerð og barnið deyr. Þannig það þarf að skafa allt af dauða holdið af,“ segir Guðmundur og bendir á mynd af barni sem dvaldi á spítalanum.

„Hér er búið að taka allt brunna svæðið í burtu. Þá sest ofan í kjöt og þá er hægt að setja roðið ofan í og þá vaxa frumur ofan í roðið, og það verður til húð.“

Guðmundur segir ferlið afar sársaukafullt.

„Þetta er mjög erfitt og sársaukafullt. Það er erfitt að vera með ungbörn sem eru að fara íg egnum svona mikil sársauka.“

Ekki sama aðgengi

Læknirinn sem stýrir brunadeildinni kom til Íslands í fyrra. Guðmundur segir hann hafa lýst afar erfiðum aðstæðum á spítalanum.

„Hann talaði á ráðstefnu fyrir brunalækna. Það var afskaplega átakanlegt að heyra um hans starfsaðstæður og skort á aðgengi að deyjulyfjum, skurðstofu og læknisfræðilegum tækjum og aðferðum sem við hagnýtum okkur á hverjum degi á Vesturlöndum.“

Guðmundur segir að afganskir læknar séu margir menntaðir erlendis. Sá sem þau séu í mestu sambandi við hafi verið í tengslum við lækna í Sviss sem vinni á spítala þar sem roðið er notað. Hann hafi verið gestur í þjálfun á spítalanum og hafi þá kynnst roðinu.

Hann segir roðið notað á Íslandi en oftast þurfi fólk að fara annað til að fá meðferð við alvarlegum brunasárum. Það sé vaxandi áhugi á Landspítalanum. Sem dæmi hafi það verið notað á fólk sem slasaðist í flugslysi fyrir nokkrum árum.

Sáraroðið er aðallega notað á hátæknisjúkrahúsum í Bandaríkjunum og Evrópu. Í Bandaríkjunum hefur það verið notað í um tíu ár. 

„Málið með Afganistan er aðgengi og menntun. Þar er heldur ekki kaupmáttur til að kaupa vöruna okkar. Þannig þar gefum við vöruna og notum svo peningana úr þessum styrk til að virkja lækna og kenna þeim og hjúkrunarfólki að nota vöruna.

Ekki hægt án aðkomu utanríkisráðuneytisins

Guðmundur segir þetta skipta sig miklu máli.

„Það er frábært að sjá þessa vöru frá Ísafirði. Sem er nú verið að nota á hátæknisjúkrahúsum út um öll Bandaríkin, Þýskalandi og Sviss og fleiri löndum. Að sjá hana komast í notkun í svona þróunarríkismörkuðum eins og í Afganistan. Þar eru samt svo mörg læknisfræðileg vandamál þar. Þau eru svo langt í burtu frá okkur að þetta væri markaður eða aðstæður sem við gætum aldrei stigið inn í nema með aðstoð eða í samvinnu við íslenska utanríkisráðuneytið.“

„Þetta snýst þannig um vöruna og tæknina okkar, að utanríkisþjónustan veki athygli á því í Afganistan og um peninganna til að þjálfa læknanna til að nota vöruna okkar, og ekki bara vöruna okkar, heldur að þeir tileinki sér meðhöndlunartækni sem er notuð í hinum vestræna heimi.“

Í fyrra keypti danska fyrirtækið Coloplast Kerecis fyrir 176 milljarða. Guðmundur segir spennandi tíma fram undan.

„Aðalmarkaður fyrirtækisins er í Bandaríkjunum og við stefnum á að halda áfram innreiðinni þar. Við erum það fyrirtæki sem langhraðast vex á markaði fyrir sár. Svo var fyrirtækið keypt í fyrra af mjög stóru dönsku fyrirtæki sem er með rekstur í 140 löndum og við erum að vinna með Coloplast núna að því að opna á markaði utan Bandaríkjanna. Þannig við erum að viðhalda vexti í Bandaríkjunum og svo að skoða þá sem henta okkur í samvinnu við Coloplast víða um heim.