Veiðisvæðið Iða, kennt við samnefndan bæ á vinstri bakka Hvítár, nær frá ármótunum þar sem Stóra- og Litla Laxá sameinast Hvítá og niður að brúnni yfir ána. Þar gengur allur lax um sem leitar upp í Stóru Laxá, og víðar og því á Finnur nokkurra hagsmuna að gæta.
Finnur leitaði nýverið til Landsambands veiðifélaga og spurði hvernig aflabrögðum þar væri háttað og svarið sem hann fékk er sláandi, í það minnsta í hugum þeirra sem hafa talað fyrir veiða og sleppa-aðferðinni.
Það kemur sem sagt á daginn að laxadrápið í Iðu er allsvakalegt. Finnur metur það svo að um sé að ræða 95 prósenta dráp. „Ég hef ekkert á móti því að lax sé drepinn en það verður að gæta meðalhófs,“ segir hann í samtali við Vísi.
Að sögn Gunnars Arnar Petersen framkvæmdastjóra Landsambands veiðifélaga er pottur brotinn í uppgefnum tölum. Samkvæmt svari frá Hafró hefur Iða I alltaf skilað veiðiskýrslu en öðru máli gegnir um Iðu II, sem er þrískipt:
„Óli Pétur Friðþjófsson sem fer með 1/3 hefur alltaf skilað. Guðmundur Harðarson sem fer með 1/3 hefur oftast skilað en það vantar 2021 tölur frá honum. Systkinin Helgi, Helga og Úlfar, sem fara með 1/3, hafa aldrei skilað né svarað Hafró þegar gengið hefur verið eftir upplýsingum,“ segir í svari Gunnars Arnar til Finns. Hann segir jafnframt að það væri auðvitað hægt að áætla hvað vantar upp á að teknu tilliti til þeirra talna sem fyrir liggja. En auðvitað geti ástundun verið misjöfn.
Allt drepið í Iðu
Finnur segist ekki vita með fullri vissu hvernig eignarhaldi á Iðu er háttað, þetta séu 20 til 30 fjölskyldur sem eigi þetta, sem erfist og deilist í allar áttir.
„Þarna voru allskonar eigendur í gamla daga með netarétt. En því var svo breytt í stangveiði og þeir eru með þrjár stangir á veiðistað sem er innan við kílómetra á lengd. Þetta eru svona fimm hundruð metrar. Til samanburðar er Stóra Laxá um 100 kílómetra löng, þar af 50 kílómetra fiskgeng,“ segir Finnur.
„Og þarna er allt drepið.“
Það sem varð til þess að Finnur fór að skoða þetta nánar var að honum gramdist fréttaflutningur Moggans og Eggerts Skúlasonar af nýlegri veiðiferð crossfit-drottningarinnar Katrínar Tönju Davíðsdóttur sem landaði draumalaxinum í Hvítá við Iðu með sínum uppáhalds veiðifélaga, afa sínum Helga Ágústssyni fyrrverandi sendiherra.
„Svo er þessu hampað í fjölmiðlum!“
Finnur hefur árum saman kallað eftir reglum en veiðiréttahafar hafa skellt skollaeyrum við því. Að endingu voru þó samþykktar samræmdar reglur, þær að fiskum yfir 70 sentímetrum yrði sleppt.
„En þeir fara ekki einu sinni eftir eigin reglum,“ segir Finnur og bendir á tölurnar frá Landsambandinu, þeirra eigin tölum, því til staðfestingar.
„Það er allt drepið. Menn eru með tvöfaldan spún, og maðk og Guð einn veit hvað ekki.“
Grátbrosleg barátta gegn veiðiböðulsskap
Finnur segir baráttu sína fyrir aukinni fiskgengd grátbroslega. Þetta sé jú ósinn upp í Stóru Laxá. Menn hafa til að mynda verið að kaupa upp net í stórum stíl.
„Neðar í kerfinu, í Hvítá. Við höfum verið að kaupa þetta upp og náð 60 prósentum. En það hefur verið erfitt. Beint fyrir neðan Iðu er svo bær sem heitir Fell. Bóndinn þar hefur alltaf verið með net, drepið hundrað laxa á ári. Eftir því sem við keyptum fleiri net þá var bara bingó hjá honum; kom miklu meira í netin. Og nú vill sá bóndi miklu meiri pening, af því að veiðin er betri hjá honum en nokkru sinni. Þetta er eins og að fá kynsjúkdóm, þú losnar ekkert við hann,“ segir Finnur öldungis steinhlessa á þeim hindrunum sem í vegi standa.
Þannig er til að mynda með Iðu að um 1980 var hægt að tala um svonefndan Iðulax. Hins vegar kom hlaup í Hagavatn og skelfing greip um sig á öllu vatnasvæðinu, að sögn Finns. Nú er ekkert þar nema leir, sandur og drulla. Laxinn hrygnir ekki þar lengur, en hann þarf malarbotn til þess. „Laxinn hrygnir út um allt hjá mér en ekki þarna. Þar sem er bara fólk að veiða fisk sem það varla á?!“ segir Finnur. Hann vonast til að einhverjar samræmdar leikreglur verði settar og það fyrr en seinna.
