Hittumst og ræðum um menntamál! Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar 28. september 2023 09:00 Menntun er ræktun manneskjunnar og leggur grunn að farsælu lífi hvers og eins. Menntastarfið sjálft, sú ræktun, er seinlegt verk. Þetta þekkja foreldrar og allir uppalendur. Þolinmæði er nauðsynleg til að við fáum numið heildarmyndina hvert svo sem viðfangsefnið er, en einnig til að bera kennsl á og rækta hið besta í hverjum einstaklingi sem við umgöngumst og störfum með. Flest eigum við vafalítið minningar um; kennara sem gáfu sér tíma til að skilja nemendur sína og virtu sérstöðu hvers og eins, þjálfara sem voru lausir við óþol og æsing en höfðu samt ætíð annað augað á þroskamöguleikum skjólstæðinga sinna, og misstu ekki sjónar á lokamarkmiðinu, einstaklingsþroskanum. Á Menntakviku, árlegri ráðstefnu Menntavísindasviðs sem fer fram 28. - 29. september, eru kynntar rannsóknir um það sem efst er á baugi í menntavísindum hér á landi. og Þar ber ræktun manneskjunnar svo sannarlega á góma. Ræktun manneskjunnar er seinlegt verk vegna þess að hún krefst skilnings og innsæis, en hvorugt verður knúið fram með ofsa. Við þurfum að rækta skilninginn og innsæið. Það byggist ekki bara á því að fella dóma um hitt og þetta heldur ekki síður að fresta dómum, bíða með að fullyrða þar til við höfum skýra mynd af viðfangsefninu. Til að öðlast heildstæða mynd af viðfangsefninu, höfum við sem störfum að menntarannsóknum einbeitt okkur að fjölbreytilegum eigindlegum og megindlegum rannsóknaraðferðum. Við temjum okkur virðingu gagnvart viðfangsefninu hvert svo sem það er. Þannig gefum við raunveruleikanum færi á að birta sig, raungerast í fjölbreyttum myndum, svo ég leyfi mér dálítið hátíðlegt orðalag. Hér skiptir málfrelsi og akademískt frelsi höfuð máli. Málfrelsið byggist á því að við viðurkennum að við erum ekki handhafar sannleikans, a.m.k. ekki alls sannleikans og jafnvel þegar við föngum allan sannleikann þurfum við á andstæðum sjónarmiðum að halda til að halda sannleikanum lifandi og virkum. Þannig er hæfileikinn til að læra af öðrum ekki eingöngu forsenda menntunar heldur einnig æðsta stig þroskans. Með aukinni menntun vex löngunin til að læra af öðrum, um leið og við deilum þekkingu okkar með öðrum. Rannsóknir í menntavísindum hafa tekið stórstígum framförum á umliðnum áratugum. Menntarannsakendur hafa í auknum mæli lært af vísindamönnum af öðrum fræðasviðum, tileinkað sér aðferðir þeirra og niðurstöður, og um leið höfum við breytt skilningi annarra fræðimanna á ytri landamærum vísindanna. Við höfum innleitt og þróað okkar eigin rannsóknaraðferðir – mótað nýjar hefðir menntavísinda – til að mynda á sviði starfendarannsókna og fjölbreyttra þátttöku-og samvinnurannsókna. Menntarannsakendur hafa einnig mótað nýjar hefðir og rannsóknaraðferðir í mælingar- og matsfræðum sem hafa opnað nýjar leiðir að viðfangsefninu. Menntavísindin hafa því fyrir löngu sannað gildi sitt og öðlast samþykki í heimi vísindanna. Menntakvika, árleg ráðstefna Menntavísindasviðs Háskóla Íslands er nú haldin í 27. skipti og hefur því heldur betur slitið barnsskónum. Við höfum náð þessum árangri vegna þess fólks sem ruddi brautina fyrir okkur og gegndu frumkvöðlastarfi við að móta þau fræðasvið sem hér eru stunduð. Á meðal þeirra eru Steingrímur Arason, kennari, sem starfaði við Kennaraskólann á fyrri hluta 20. aldar og Þuríður J. Kristjánsdóttir, prófessor og aðstoðarrektor kennaraháskólans sem starfaði á síðari hluta 20. aldar, og eru verðugir fulltrúar ólíkra tímabila. Á opnunarmálstofu Menntakviku verður úthlutað alls sjö styrkjum til doktorsnema og menntarannsakenda úr tveimur styrktarsjóðum sem þau ánöfnuðu til eflingar menntarannsókna og eiga þau því miklar þakkir skildar. Mikla deigla er í íslensku menntakerfi um þessar mundir þar sem lögð er áhersla á heildstæða samvinnu um farsæld og menntun barna og ungmenna. Nýtt ráðuneyti mennta- og barnamála varð til árið 2021 og farsældarlög um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna tóku gildi sama ár. Það er því vel við hæfi að aðalerindi ráðstefnunnar sem fer fram fimmtudaginn 28. september kl. 14.00 sé helgað því að rýna í framkvæmd menntastefnu og samvinnu um hana. Hvaða máli skiptir menntastefna og hverjir koma að mótun hennar? Hvaða hlutverki gegna ólíkar fagstéttir til að stuðla að menntun og farsæld barna og ungmenna? Hver eru breytt hlutverk skóla og hvaða tækifæri og áskoranir fylgja örri tækniþróun? Hvaða áhrif hafa breyttir lífshættir á heilsu, næringu, félagatengsl og tómstundastarf í nútímasamfélagi? Síðast en ekki síst, hvaða sameiginlegu gildi ætti íslenskt samfélag að hafa að leiðarljósi þegar kemur að menntun og farsæld? Leitað verður svara við þessum spurningum og mörgum fleiri á þeim fjölmörgu málstofum sem haldnar verða fimmtudag 28. september og föstudag 29. september á Menntavísindasviði Háskóla Íslands við Stakkahlíð og í streymi á ZOOM. Alls verða flutt 225 erindi í 65 málstofum og því er úr nægu að velja. Dagskrá má sjá á heimasíðu ráðstefnunnar: https://menntakvika.hi.is/ Verið öll velkomin! Höfundur er forseti Menntavísindasviðs Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kolbrún Þ. Pálsdóttir Skóla - og menntamál Háskólar Mest lesið Halldór 23.8.2025 Halldór Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Skoðun Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Sjá meira
Menntun er ræktun manneskjunnar og leggur grunn að farsælu lífi hvers og eins. Menntastarfið sjálft, sú ræktun, er seinlegt verk. Þetta þekkja foreldrar og allir uppalendur. Þolinmæði er nauðsynleg til að við fáum numið heildarmyndina hvert svo sem viðfangsefnið er, en einnig til að bera kennsl á og rækta hið besta í hverjum einstaklingi sem við umgöngumst og störfum með. Flest eigum við vafalítið minningar um; kennara sem gáfu sér tíma til að skilja nemendur sína og virtu sérstöðu hvers og eins, þjálfara sem voru lausir við óþol og æsing en höfðu samt ætíð annað augað á þroskamöguleikum skjólstæðinga sinna, og misstu ekki sjónar á lokamarkmiðinu, einstaklingsþroskanum. Á Menntakviku, árlegri ráðstefnu Menntavísindasviðs sem fer fram 28. - 29. september, eru kynntar rannsóknir um það sem efst er á baugi í menntavísindum hér á landi. og Þar ber ræktun manneskjunnar svo sannarlega á góma. Ræktun manneskjunnar er seinlegt verk vegna þess að hún krefst skilnings og innsæis, en hvorugt verður knúið fram með ofsa. Við þurfum að rækta skilninginn og innsæið. Það byggist ekki bara á því að fella dóma um hitt og þetta heldur ekki síður að fresta dómum, bíða með að fullyrða þar til við höfum skýra mynd af viðfangsefninu. Til að öðlast heildstæða mynd af viðfangsefninu, höfum við sem störfum að menntarannsóknum einbeitt okkur að fjölbreytilegum eigindlegum og megindlegum rannsóknaraðferðum. Við temjum okkur virðingu gagnvart viðfangsefninu hvert svo sem það er. Þannig gefum við raunveruleikanum færi á að birta sig, raungerast í fjölbreyttum myndum, svo ég leyfi mér dálítið hátíðlegt orðalag. Hér skiptir málfrelsi og akademískt frelsi höfuð máli. Málfrelsið byggist á því að við viðurkennum að við erum ekki handhafar sannleikans, a.m.k. ekki alls sannleikans og jafnvel þegar við föngum allan sannleikann þurfum við á andstæðum sjónarmiðum að halda til að halda sannleikanum lifandi og virkum. Þannig er hæfileikinn til að læra af öðrum ekki eingöngu forsenda menntunar heldur einnig æðsta stig þroskans. Með aukinni menntun vex löngunin til að læra af öðrum, um leið og við deilum þekkingu okkar með öðrum. Rannsóknir í menntavísindum hafa tekið stórstígum framförum á umliðnum áratugum. Menntarannsakendur hafa í auknum mæli lært af vísindamönnum af öðrum fræðasviðum, tileinkað sér aðferðir þeirra og niðurstöður, og um leið höfum við breytt skilningi annarra fræðimanna á ytri landamærum vísindanna. Við höfum innleitt og þróað okkar eigin rannsóknaraðferðir – mótað nýjar hefðir menntavísinda – til að mynda á sviði starfendarannsókna og fjölbreyttra þátttöku-og samvinnurannsókna. Menntarannsakendur hafa einnig mótað nýjar hefðir og rannsóknaraðferðir í mælingar- og matsfræðum sem hafa opnað nýjar leiðir að viðfangsefninu. Menntavísindin hafa því fyrir löngu sannað gildi sitt og öðlast samþykki í heimi vísindanna. Menntakvika, árleg ráðstefna Menntavísindasviðs Háskóla Íslands er nú haldin í 27. skipti og hefur því heldur betur slitið barnsskónum. Við höfum náð þessum árangri vegna þess fólks sem ruddi brautina fyrir okkur og gegndu frumkvöðlastarfi við að móta þau fræðasvið sem hér eru stunduð. Á meðal þeirra eru Steingrímur Arason, kennari, sem starfaði við Kennaraskólann á fyrri hluta 20. aldar og Þuríður J. Kristjánsdóttir, prófessor og aðstoðarrektor kennaraháskólans sem starfaði á síðari hluta 20. aldar, og eru verðugir fulltrúar ólíkra tímabila. Á opnunarmálstofu Menntakviku verður úthlutað alls sjö styrkjum til doktorsnema og menntarannsakenda úr tveimur styrktarsjóðum sem þau ánöfnuðu til eflingar menntarannsókna og eiga þau því miklar þakkir skildar. Mikla deigla er í íslensku menntakerfi um þessar mundir þar sem lögð er áhersla á heildstæða samvinnu um farsæld og menntun barna og ungmenna. Nýtt ráðuneyti mennta- og barnamála varð til árið 2021 og farsældarlög um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna tóku gildi sama ár. Það er því vel við hæfi að aðalerindi ráðstefnunnar sem fer fram fimmtudaginn 28. september kl. 14.00 sé helgað því að rýna í framkvæmd menntastefnu og samvinnu um hana. Hvaða máli skiptir menntastefna og hverjir koma að mótun hennar? Hvaða hlutverki gegna ólíkar fagstéttir til að stuðla að menntun og farsæld barna og ungmenna? Hver eru breytt hlutverk skóla og hvaða tækifæri og áskoranir fylgja örri tækniþróun? Hvaða áhrif hafa breyttir lífshættir á heilsu, næringu, félagatengsl og tómstundastarf í nútímasamfélagi? Síðast en ekki síst, hvaða sameiginlegu gildi ætti íslenskt samfélag að hafa að leiðarljósi þegar kemur að menntun og farsæld? Leitað verður svara við þessum spurningum og mörgum fleiri á þeim fjölmörgu málstofum sem haldnar verða fimmtudag 28. september og föstudag 29. september á Menntavísindasviði Háskóla Íslands við Stakkahlíð og í streymi á ZOOM. Alls verða flutt 225 erindi í 65 málstofum og því er úr nægu að velja. Dagskrá má sjá á heimasíðu ráðstefnunnar: https://menntakvika.hi.is/ Verið öll velkomin! Höfundur er forseti Menntavísindasviðs Háskóla Íslands.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar