Okur- og fátæktargildrunefnd búvara Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar 15. maí 2023 10:01 Nýlegar fréttir greindu frá því að verðlagsnefnd búvara kynnti undir verðbólgu með hækkunum á afurðum. Formaður Neytendasamtakanna benti á að mjólkurvörur hefðu hækkað meira en sem nemur almennri verðbólgu og að neytendur væru einir látnir bera þungann af hækkunum. Ráðstöfunin ýtir ekki bara undir frekari verðbólgu heldur er hún óréttlát í ofanálag. Verðlagsnefnd búvara er fjölmenn nefnd hagsmunaaðila, starfrækt á vegum hins opinbera og hefur það hlutverk að ákvarða verð á framleiðslu bænda til verslana og annarra sem kaupa af þeim vörur. Sem sagt ríkisrekin nefnd sem ákveður hvað Gunna og Jón borga fyrir mjólk og ost inn á heimilið. Verðlagsnefndin og ríkisstjórnin treysta nefnilega ekki frjálsum viðskiptum á eðlilegum markaði. Fyrirkomulagið treystir bændum heldur ekki til þess að reka bú sín án þess að hið opinbera hlutist þar til um og taki ákvörðun um á hvaða verði bændur skuli selja vörur sínar. Dæmi eru um að stöndug, íslensk matvælaframleiðslufyrirtæki veigri sér við því að hefja innreið inn á mjólkurvörumarkað vegna ósanngjarnra leikreglna sem þar ríkja og minna einna helst á Sovétríkin forðum daga. Á því tapa neytendur. Þannig heldur núverandi fyrirkomulag bændum föstum í kerfi þar sem þeir eru ofurseldir makindalegum milliliðum og ríkið skapar umgjörð sem sviptir bændurnar tækifærinu til þess að uppskera í samræmi við erfiði. Íslensk framleiðsla er umhverfisvæn Viðreisn vill treysta bændum og styrkja þá til þess að stunda sína atvinnustarfsemi á grundvelli frelsis, sjálfbærni og heilbrigðrar samkeppni. Því við höfum trú á að þær vörur sem framleiddar eru af bændum séu samkeppnishæfar. Við höfum líka trú á því að meira frelsi geti leyst mikla krafta úr læðingi og eflt þannig bæði neytendur og bændur. Allar kannanir benda til þess að vaxandi hópur neytenda líti mjög til umhverfisþátta þegar kemur að því að versla. Íslensk framleiðsla hefur mun minna kolefnisspor en innflutt. Í því eru fólgin mikil tækifæri fyrir öflugar íslenskar landbúnaðarvörur. Skýrar upprunamerkingar munu einnig styðja við íslenska framleiðslu. Stefna Viðreisnar um að stíga skref í átt að frelsi í þessum efnum virðist fara sérstaklega fyrir brjóstið á ríkisstjórninni. Framtíðarsýn Viðreisnar um að byggja undir bændur í sveitum landsins og koma í veg fyrir að það séu milliliðir sem njóti ávaxtanna af striti bænda á ekki upp á pallborðið hjá ríkisstjórnarflokkunum sem koma sér saman um fátt nema þá helst að engu megi breyta. Þrátt fyrir að horfa upp á meingallað kerfi sem er hvorki bændum né neytendum til framdráttar. Gallsúr mjólkurkú Í sömu frétt og getið var um í upphafi kom fram að Auðhumla, móðurfélag Mjólkursamsölunnar, hafi skilað methagnaði í fyrra. Auðhumla er vissulega í eigu bænda og Viðreisn sér engar ofsjónir yfir því að bændur græði pening frekar en aðrir. Það er hins vegar ekki sama hvernig peninganna er aflað. Auðhumla hefur í gegnum Mjólkursamsöluna ein rétt á því að safna mjólk á Íslandi. Hún býr líka við þá hagfelldu miðstýringu að mjólkurverð er ákveðið af hinu opinbera í gegnum títtnefnda verðlagsnefnd. Auðhumla er líka milliliður alveg eins og Mjólkursamsalan. Milliliður í lögbundinni einokunarstöðu sem vinnur gegn frelsi og samkeppni. Framtíðarsýn Viðreisnar snýst einfaldlega um að bændur séu lausir undan þessum hrammi ríkisins. Við viljum ýta undir nýsköpun í landbúnaði og veita bændum verðskuldað frelsi til að brydda upp á nýjungum. Við viljum að þeir hafi aðgang að stærri mörkuðum með sínar hollu og bragðgóðu vörur og að verðlagning þeirra ráðist af framboði og eftirspurn en ekki óljósum leikreglum embættismanna. Það er ekki hlutverk embættismanna að miðstýra verði hlutanna. Það er sannarlega ekki leiðin til að búa til samkeppni um matarkörfuna. Hvað þá að tryggja fjölbreytni og nýsköpun í matvælaiðnaði. En þessi aðferð virðist vera ágæt leið fyrir milliliði í einokunarstöðu til að passa uppá sitt. Losum bændur úr spennitreyjunni Viðreisn treystir nefnilega bændum, líkt og öðrum, til að selja sínar vörur og keppa innbyrðis á grundvelli gæða, markaðssetningar, upprunamerkinga, afhendingaröryggis, framþróunar og annars sem hinn frjálsi markaður hefur í för með sér. Við viljum kerfi sem eykur vægi bænda - og neytenda um leið. En sem minnkar vægi milliliða og ríkisafskipta. Opinberir styrkir til landbúnaðar hér á landi slaga hátt í 40 milljarða á ári í beinum og óbeinum styrkjum. Skammarlega lítill hluti þeirra styrkja skilar sér beint til býlis. Íslenskur landbúnaður er framúrskarandi, en kerfið sem er sniðið utan um hann skeytir ekki um hagsmuni bænda né neytenda. Það eru milliliðir í einokunarstöðu sem tútna út á kostnað bænda og Gunnu og Jóns sem unnu sér fátt annað til saka en að versla í matinn. Treystum frelsinu og einkaframtakinu. Losum bændur úr spennitreyjunni. Höfundur er formaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Viðreisn Landbúnaður Mest lesið Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Sjá meira
Nýlegar fréttir greindu frá því að verðlagsnefnd búvara kynnti undir verðbólgu með hækkunum á afurðum. Formaður Neytendasamtakanna benti á að mjólkurvörur hefðu hækkað meira en sem nemur almennri verðbólgu og að neytendur væru einir látnir bera þungann af hækkunum. Ráðstöfunin ýtir ekki bara undir frekari verðbólgu heldur er hún óréttlát í ofanálag. Verðlagsnefnd búvara er fjölmenn nefnd hagsmunaaðila, starfrækt á vegum hins opinbera og hefur það hlutverk að ákvarða verð á framleiðslu bænda til verslana og annarra sem kaupa af þeim vörur. Sem sagt ríkisrekin nefnd sem ákveður hvað Gunna og Jón borga fyrir mjólk og ost inn á heimilið. Verðlagsnefndin og ríkisstjórnin treysta nefnilega ekki frjálsum viðskiptum á eðlilegum markaði. Fyrirkomulagið treystir bændum heldur ekki til þess að reka bú sín án þess að hið opinbera hlutist þar til um og taki ákvörðun um á hvaða verði bændur skuli selja vörur sínar. Dæmi eru um að stöndug, íslensk matvælaframleiðslufyrirtæki veigri sér við því að hefja innreið inn á mjólkurvörumarkað vegna ósanngjarnra leikreglna sem þar ríkja og minna einna helst á Sovétríkin forðum daga. Á því tapa neytendur. Þannig heldur núverandi fyrirkomulag bændum föstum í kerfi þar sem þeir eru ofurseldir makindalegum milliliðum og ríkið skapar umgjörð sem sviptir bændurnar tækifærinu til þess að uppskera í samræmi við erfiði. Íslensk framleiðsla er umhverfisvæn Viðreisn vill treysta bændum og styrkja þá til þess að stunda sína atvinnustarfsemi á grundvelli frelsis, sjálfbærni og heilbrigðrar samkeppni. Því við höfum trú á að þær vörur sem framleiddar eru af bændum séu samkeppnishæfar. Við höfum líka trú á því að meira frelsi geti leyst mikla krafta úr læðingi og eflt þannig bæði neytendur og bændur. Allar kannanir benda til þess að vaxandi hópur neytenda líti mjög til umhverfisþátta þegar kemur að því að versla. Íslensk framleiðsla hefur mun minna kolefnisspor en innflutt. Í því eru fólgin mikil tækifæri fyrir öflugar íslenskar landbúnaðarvörur. Skýrar upprunamerkingar munu einnig styðja við íslenska framleiðslu. Stefna Viðreisnar um að stíga skref í átt að frelsi í þessum efnum virðist fara sérstaklega fyrir brjóstið á ríkisstjórninni. Framtíðarsýn Viðreisnar um að byggja undir bændur í sveitum landsins og koma í veg fyrir að það séu milliliðir sem njóti ávaxtanna af striti bænda á ekki upp á pallborðið hjá ríkisstjórnarflokkunum sem koma sér saman um fátt nema þá helst að engu megi breyta. Þrátt fyrir að horfa upp á meingallað kerfi sem er hvorki bændum né neytendum til framdráttar. Gallsúr mjólkurkú Í sömu frétt og getið var um í upphafi kom fram að Auðhumla, móðurfélag Mjólkursamsölunnar, hafi skilað methagnaði í fyrra. Auðhumla er vissulega í eigu bænda og Viðreisn sér engar ofsjónir yfir því að bændur græði pening frekar en aðrir. Það er hins vegar ekki sama hvernig peninganna er aflað. Auðhumla hefur í gegnum Mjólkursamsöluna ein rétt á því að safna mjólk á Íslandi. Hún býr líka við þá hagfelldu miðstýringu að mjólkurverð er ákveðið af hinu opinbera í gegnum títtnefnda verðlagsnefnd. Auðhumla er líka milliliður alveg eins og Mjólkursamsalan. Milliliður í lögbundinni einokunarstöðu sem vinnur gegn frelsi og samkeppni. Framtíðarsýn Viðreisnar snýst einfaldlega um að bændur séu lausir undan þessum hrammi ríkisins. Við viljum ýta undir nýsköpun í landbúnaði og veita bændum verðskuldað frelsi til að brydda upp á nýjungum. Við viljum að þeir hafi aðgang að stærri mörkuðum með sínar hollu og bragðgóðu vörur og að verðlagning þeirra ráðist af framboði og eftirspurn en ekki óljósum leikreglum embættismanna. Það er ekki hlutverk embættismanna að miðstýra verði hlutanna. Það er sannarlega ekki leiðin til að búa til samkeppni um matarkörfuna. Hvað þá að tryggja fjölbreytni og nýsköpun í matvælaiðnaði. En þessi aðferð virðist vera ágæt leið fyrir milliliði í einokunarstöðu til að passa uppá sitt. Losum bændur úr spennitreyjunni Viðreisn treystir nefnilega bændum, líkt og öðrum, til að selja sínar vörur og keppa innbyrðis á grundvelli gæða, markaðssetningar, upprunamerkinga, afhendingaröryggis, framþróunar og annars sem hinn frjálsi markaður hefur í för með sér. Við viljum kerfi sem eykur vægi bænda - og neytenda um leið. En sem minnkar vægi milliliða og ríkisafskipta. Opinberir styrkir til landbúnaðar hér á landi slaga hátt í 40 milljarða á ári í beinum og óbeinum styrkjum. Skammarlega lítill hluti þeirra styrkja skilar sér beint til býlis. Íslenskur landbúnaður er framúrskarandi, en kerfið sem er sniðið utan um hann skeytir ekki um hagsmuni bænda né neytenda. Það eru milliliðir í einokunarstöðu sem tútna út á kostnað bænda og Gunnu og Jóns sem unnu sér fátt annað til saka en að versla í matinn. Treystum frelsinu og einkaframtakinu. Losum bændur úr spennitreyjunni. Höfundur er formaður Viðreisnar.
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun