„Við erum að halda áfram í þessu frjálsa falli“ Snorri Másson skrifar 7. apríl 2023 09:00 „Við erum að halda áfram í þessu frjálsa falli í raun og veru,“ segir Sunna Kristín Símonardóttir nýdoktor í félagsfræði, sem rannsakar orsakir sífellt lækkandi fæðingartíðni á Íslandi. Á hverju ári lækkar fæðingartíðnin, með undantekingu í Covid, og eftir að hafa njósnað um óútkomnar tölur frá 2022, telur Sunna líklegt að þær verði lægri en nokkru sinni fyrr. Fæðingartíðni á Íslandi mældist í síðustu mælingu 1,82 árið 2021, en talið er að börnin þurfi að vera 2,1 á hverja konu til að viðhalda mannfjölda til lengri tíma. Það hefur ekki náðst á Íslandi frá 2010. Fjallað er um þróunina í innslaginu hér að ofan og rætt við Sunnu Kristínu. Hagstofa Íslands Sunna er á meðal stjórnenda viðamikils verkefnis sem rannsakar áhrif stefnumótunar og foreldramenningar á barneignir á Íslandi. Verkefnið fékk veglegan styrk frá Rannís hér um árið, enda ærið tilefni til að rannsaka þennan málaflokk sem tekur örum breytingum um þessar mundir. „Það er eitthvað að breytast í viðhorfum okkar til barneigna. Til þess hvað við viljum fá út úr lífinu. Við erum kannski ekki að fara að búa til nein kerfi sem láta alla langa til að eignast þrjú börn. En við eigum að hjálpa þeim sem langar til að eignast börn til að gera það,“ segir Sunna, sem segir ekki nógu vel staðið að þessum málaflokki. Sunna Kristín Símonardóttir er á meðal stjórnenda rannsóknarverkefnis sem rannsakar sérstaklega áhrif stefnumótunar og foreldramenningar á barneignir á Íslandi. Verkefnið fékk veglegan styrk frá Rannís hér um árið, enda ærið tilefni til að rannsaka þennan málaflokk sem tekur örum breytingum um þessar mundir.Vísir/Arnar Stjórnvöld hafa í tengslum við nýútkomna fjármálaáætlun ákveðið að hækka ekki hámarksgreiðslur í fæðingarorlofi, sem standa í 600 þúsund krónum á mánuði núna, en miðað við verðlagsbreytingar má líta svo á að þær ættu að vera í 775 þúsund krónum. Á sama tíma segir Sunna mikinn kvíðaþátt hjá foreldrum að fá ekki leikskólapláss fyrir börn sín fyrr en seint. Allt leggst þetta á eitt við að fæla fólk frá barneignum. „Þetta er áhyggjuefni að því leytinu til að við þurfum að hugsa út í þetta. Við þurfum að taka þessu sem ákveðinni samfélagslegri þróun, greina og skilja og hugsa upp leiðir hvernig við ætlum að koma til móts við fólk til þess að auðvelda þeim það ef það langar að eignast börn. En á sama tíma getum við aldrei farið í hugmyndafræði um að reyna að ýta á fólk, þrýsta á konur að eignast fleiri börn, af því að það er náttúrulega ofboðslega hættuleg hugmyndafræði. Kvenfjandsamleg í raun og veru,“ segir Sunna. Sunna telur að lögbinda eigi rétt barna til leikskólavistar við 12 mánaða aldur.Vísir/Arnar Sunna rifjar það upp að fyrir tveimur árum hafi hún vakið máls á því í fjölmiðlum að orðið hefði smávægileg barnasprengja í tengslum við faraldurinn. Við því þyrfti að bregðast með auknu leikskólaplássi tveimur árum síðar og nú er sú stund runnin upp. „Og hvað gerist? Kerfið er ekkert tilbúið til að taka á móti þeim,“ segir Sunna. „Ég myndi halda að þyrfti í raun og veru að lögbinda rétt barna á leikskólavist við eins árs aldur og það þyrfti að setja ofboðslega mikla áherslu á þann þátt. Öll Norðurlöndin eru í rauninni með lög sem kveða á um það að eins árs börn eigi rétt á leikskólavist nema Ísland. Þannig að ég spyr: Af hverju?” Fæðingarorlof Börn og uppeldi Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Frjósemi Mannfjöldi Tengdar fréttir Spá því að mannfjöldinn toppi lægra og fyrr en áður var talið Niðurstöður nýrrar rannsóknar virðast benda til þess að „mannfjöldasprengjan“ muni ekki springa, heldur muni mannfjöldinn toppa lægra og fyrr en áður var talið. 27. mars 2023 10:40 „Ef þetta er sönn saga um sæðisfrumurnar eru alls konar áhyggjur sem fara að myndast“ Mannkynið gæti staðið frammi fyrir frjósemiskrísu á komandi tímum ef ekkert verður aðhafst, að því er kemur fram í grein í Guardian. Þar segir að sæði í karlmönnum verði sífellt máttlausara og að fjöldi sæðisfrumna í körlum hafi hrunið um helming á síðustu fjörutíu árum. Þróunin er að stigmagnast. 19. nóvember 2022 10:45 Fleiri börn en fæðingartíðnin lækkar Fleiri börn fæddust á Íslandi á síðasta ári en á árinu á undan. Fæðingartíðni íslenskra kvenna lækkar hins vegar milli ára og er nú 1,72 börn á hverja konu. 9. apríl 2021 09:59 Mest lesið Stöðugleiki norðlægrar hringrásar skammgóður vermir fyrir Ísland Innlent Kröfur kvennaárs komnar í innheimtu og gjalddaginn fallinn Innlent Engin lausn og ákveðin sjálfsblekking að banna börnum að nota tölvuleiki Innlent Leggur viðskiptaþvinganir á rússneska olíurisa Erlent Mikill hiti í síðustu kappræðunum fyrir kosningar Erlent „Ég skoðanakúgaði sjálfa mig í þágu friðar og þæginda félagslega“ Innlent Segir tilvalin íbúðasvæði opnast með Sundabraut Innlent Halla tekur sér frí og vill að karlmenn axli ábyrgð Innlent Næstum öllum sagt upp hjá dótturfélagi Play Innlent Rannsaka „glæfraleg“ svikabrigsl fyrir andlát skákmeistarans unga Erlent Fleiri fréttir Sigmundur seinn: „Er þingmaðurinn í salnum?“ Halla tekur sér frí og vill að karlmenn axli ábyrgð Embættismenn sitji að hámarki í fjórtán ár og aðstoðarmenn hætti fyrir kosningar Engin lausn og ákveðin sjálfsblekking að banna börnum að nota tölvuleiki Stöðugleiki norðlægrar hringrásar skammgóður vermir fyrir Ísland Kröfur kvennaárs komnar í innheimtu og gjalddaginn fallinn Segir tilvalin íbúðasvæði opnast með Sundabraut Niðurrif hafið á gamla Morgunblaðshúsinu Næstum öllum sagt upp hjá dótturfélagi Play „Ég skoðanakúgaði sjálfa mig í þágu friðar og þæginda félagslega“ Burðardýr fengu þungan dóm fyrir kókaínsmygl Skora á ráðherra og segir skjaldborg slegið um vændiskaupendur Fresta fundi til tíu í fyrramálið Stórskemmtilegur innhringjandi og óhefðbundin útför Viðgerð muni taka einhverja mánuði „Afar ólíklegt“ að Nadine taki slaginn í borginni fyrir Miðflokkinn Grunuð um íkveikju í Nettó, Nytjamarkaðnum og eigin húsi Segir borgina refsa foreldrum til að mæta rekstrarvanda Aflýsa verkfalli öðru sinni Umferðarslys á Fagradal og veginum lokað Segir sorglega illa hafa verið haldið á hagsmunum flugsins Umferðarteppa í Ártúnsbrekku vegna aftanákeyrslu Bein útsending: Verndum vatnið Víða vetrarfærð, Fjarðarheiði lokuð og björgunarsveitir aðstoða fólk í föstum bílum Kettlingur í hættu vegna sprautunála og haldið í gíslingu af nágranna Kona í fjölbýlishúsinu talin brennuvargur en gengur laus „Vonbrigði hvað kom lítið út úr fundinum í gær“ Fangavörður rekinn fyrir að stela af fanga Óvissa á Grundartanga og flugumferðarstjórar funda Hafsteinn Dan tekur við formennsku í refsiréttarnefnd Sjá meira
Fæðingartíðni á Íslandi mældist í síðustu mælingu 1,82 árið 2021, en talið er að börnin þurfi að vera 2,1 á hverja konu til að viðhalda mannfjölda til lengri tíma. Það hefur ekki náðst á Íslandi frá 2010. Fjallað er um þróunina í innslaginu hér að ofan og rætt við Sunnu Kristínu. Hagstofa Íslands Sunna er á meðal stjórnenda viðamikils verkefnis sem rannsakar áhrif stefnumótunar og foreldramenningar á barneignir á Íslandi. Verkefnið fékk veglegan styrk frá Rannís hér um árið, enda ærið tilefni til að rannsaka þennan málaflokk sem tekur örum breytingum um þessar mundir. „Það er eitthvað að breytast í viðhorfum okkar til barneigna. Til þess hvað við viljum fá út úr lífinu. Við erum kannski ekki að fara að búa til nein kerfi sem láta alla langa til að eignast þrjú börn. En við eigum að hjálpa þeim sem langar til að eignast börn til að gera það,“ segir Sunna, sem segir ekki nógu vel staðið að þessum málaflokki. Sunna Kristín Símonardóttir er á meðal stjórnenda rannsóknarverkefnis sem rannsakar sérstaklega áhrif stefnumótunar og foreldramenningar á barneignir á Íslandi. Verkefnið fékk veglegan styrk frá Rannís hér um árið, enda ærið tilefni til að rannsaka þennan málaflokk sem tekur örum breytingum um þessar mundir.Vísir/Arnar Stjórnvöld hafa í tengslum við nýútkomna fjármálaáætlun ákveðið að hækka ekki hámarksgreiðslur í fæðingarorlofi, sem standa í 600 þúsund krónum á mánuði núna, en miðað við verðlagsbreytingar má líta svo á að þær ættu að vera í 775 þúsund krónum. Á sama tíma segir Sunna mikinn kvíðaþátt hjá foreldrum að fá ekki leikskólapláss fyrir börn sín fyrr en seint. Allt leggst þetta á eitt við að fæla fólk frá barneignum. „Þetta er áhyggjuefni að því leytinu til að við þurfum að hugsa út í þetta. Við þurfum að taka þessu sem ákveðinni samfélagslegri þróun, greina og skilja og hugsa upp leiðir hvernig við ætlum að koma til móts við fólk til þess að auðvelda þeim það ef það langar að eignast börn. En á sama tíma getum við aldrei farið í hugmyndafræði um að reyna að ýta á fólk, þrýsta á konur að eignast fleiri börn, af því að það er náttúrulega ofboðslega hættuleg hugmyndafræði. Kvenfjandsamleg í raun og veru,“ segir Sunna. Sunna telur að lögbinda eigi rétt barna til leikskólavistar við 12 mánaða aldur.Vísir/Arnar Sunna rifjar það upp að fyrir tveimur árum hafi hún vakið máls á því í fjölmiðlum að orðið hefði smávægileg barnasprengja í tengslum við faraldurinn. Við því þyrfti að bregðast með auknu leikskólaplássi tveimur árum síðar og nú er sú stund runnin upp. „Og hvað gerist? Kerfið er ekkert tilbúið til að taka á móti þeim,“ segir Sunna. „Ég myndi halda að þyrfti í raun og veru að lögbinda rétt barna á leikskólavist við eins árs aldur og það þyrfti að setja ofboðslega mikla áherslu á þann þátt. Öll Norðurlöndin eru í rauninni með lög sem kveða á um það að eins árs börn eigi rétt á leikskólavist nema Ísland. Þannig að ég spyr: Af hverju?”
Fæðingarorlof Börn og uppeldi Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Frjósemi Mannfjöldi Tengdar fréttir Spá því að mannfjöldinn toppi lægra og fyrr en áður var talið Niðurstöður nýrrar rannsóknar virðast benda til þess að „mannfjöldasprengjan“ muni ekki springa, heldur muni mannfjöldinn toppa lægra og fyrr en áður var talið. 27. mars 2023 10:40 „Ef þetta er sönn saga um sæðisfrumurnar eru alls konar áhyggjur sem fara að myndast“ Mannkynið gæti staðið frammi fyrir frjósemiskrísu á komandi tímum ef ekkert verður aðhafst, að því er kemur fram í grein í Guardian. Þar segir að sæði í karlmönnum verði sífellt máttlausara og að fjöldi sæðisfrumna í körlum hafi hrunið um helming á síðustu fjörutíu árum. Þróunin er að stigmagnast. 19. nóvember 2022 10:45 Fleiri börn en fæðingartíðnin lækkar Fleiri börn fæddust á Íslandi á síðasta ári en á árinu á undan. Fæðingartíðni íslenskra kvenna lækkar hins vegar milli ára og er nú 1,72 börn á hverja konu. 9. apríl 2021 09:59 Mest lesið Stöðugleiki norðlægrar hringrásar skammgóður vermir fyrir Ísland Innlent Kröfur kvennaárs komnar í innheimtu og gjalddaginn fallinn Innlent Engin lausn og ákveðin sjálfsblekking að banna börnum að nota tölvuleiki Innlent Leggur viðskiptaþvinganir á rússneska olíurisa Erlent Mikill hiti í síðustu kappræðunum fyrir kosningar Erlent „Ég skoðanakúgaði sjálfa mig í þágu friðar og þæginda félagslega“ Innlent Segir tilvalin íbúðasvæði opnast með Sundabraut Innlent Halla tekur sér frí og vill að karlmenn axli ábyrgð Innlent Næstum öllum sagt upp hjá dótturfélagi Play Innlent Rannsaka „glæfraleg“ svikabrigsl fyrir andlát skákmeistarans unga Erlent Fleiri fréttir Sigmundur seinn: „Er þingmaðurinn í salnum?“ Halla tekur sér frí og vill að karlmenn axli ábyrgð Embættismenn sitji að hámarki í fjórtán ár og aðstoðarmenn hætti fyrir kosningar Engin lausn og ákveðin sjálfsblekking að banna börnum að nota tölvuleiki Stöðugleiki norðlægrar hringrásar skammgóður vermir fyrir Ísland Kröfur kvennaárs komnar í innheimtu og gjalddaginn fallinn Segir tilvalin íbúðasvæði opnast með Sundabraut Niðurrif hafið á gamla Morgunblaðshúsinu Næstum öllum sagt upp hjá dótturfélagi Play „Ég skoðanakúgaði sjálfa mig í þágu friðar og þæginda félagslega“ Burðardýr fengu þungan dóm fyrir kókaínsmygl Skora á ráðherra og segir skjaldborg slegið um vændiskaupendur Fresta fundi til tíu í fyrramálið Stórskemmtilegur innhringjandi og óhefðbundin útför Viðgerð muni taka einhverja mánuði „Afar ólíklegt“ að Nadine taki slaginn í borginni fyrir Miðflokkinn Grunuð um íkveikju í Nettó, Nytjamarkaðnum og eigin húsi Segir borgina refsa foreldrum til að mæta rekstrarvanda Aflýsa verkfalli öðru sinni Umferðarslys á Fagradal og veginum lokað Segir sorglega illa hafa verið haldið á hagsmunum flugsins Umferðarteppa í Ártúnsbrekku vegna aftanákeyrslu Bein útsending: Verndum vatnið Víða vetrarfærð, Fjarðarheiði lokuð og björgunarsveitir aðstoða fólk í föstum bílum Kettlingur í hættu vegna sprautunála og haldið í gíslingu af nágranna Kona í fjölbýlishúsinu talin brennuvargur en gengur laus „Vonbrigði hvað kom lítið út úr fundinum í gær“ Fangavörður rekinn fyrir að stela af fanga Óvissa á Grundartanga og flugumferðarstjórar funda Hafsteinn Dan tekur við formennsku í refsiréttarnefnd Sjá meira
Spá því að mannfjöldinn toppi lægra og fyrr en áður var talið Niðurstöður nýrrar rannsóknar virðast benda til þess að „mannfjöldasprengjan“ muni ekki springa, heldur muni mannfjöldinn toppa lægra og fyrr en áður var talið. 27. mars 2023 10:40
„Ef þetta er sönn saga um sæðisfrumurnar eru alls konar áhyggjur sem fara að myndast“ Mannkynið gæti staðið frammi fyrir frjósemiskrísu á komandi tímum ef ekkert verður aðhafst, að því er kemur fram í grein í Guardian. Þar segir að sæði í karlmönnum verði sífellt máttlausara og að fjöldi sæðisfrumna í körlum hafi hrunið um helming á síðustu fjörutíu árum. Þróunin er að stigmagnast. 19. nóvember 2022 10:45
Fleiri börn en fæðingartíðnin lækkar Fleiri börn fæddust á Íslandi á síðasta ári en á árinu á undan. Fæðingartíðni íslenskra kvenna lækkar hins vegar milli ára og er nú 1,72 börn á hverja konu. 9. apríl 2021 09:59