Að berjast eða barma sér Sólveig Anna Jónsdóttir skrifar 10. febrúar 2023 08:00 Allt frá því að kjarasamningar Starfsgreinasambands Íslands við Samtök atvinnulífsins voru kynntir í desember á síðasta ári hefur Efling haldið því fram að þessir samningar væru mistök. Við bentum á að samningarnir tryggja of lága hlutdeild í góðri afkomu fyrirtækja og hagvexti, lyfta ekki tekjum láglaunafólks á Höfuðborgarsvæðinu yfir framfærslumörk og - síðast en ekki síst - verja ekki kaupmátt vinnandi fólks nægjanlega fyrir verðbólgu. Ég sagði um SGS samninginn og aðra samninga sem undirritaðir voru um svipað leyti að þar hefðu forvígismenn samið af sér. Við gagnrýndum jafnframt að hagvaxtaraukanum, sem samið var um árið 2019, var rúllað inn í hækkanir þessara samninga og kynntur á villandi hátt sem afrakstur þeirra. Stjórn Eflingar sendi frá sér ályktun þar hækkanir samninganna voru sagðar ófullnægjandi, með vísun til hagvaxtar, verðbólgu og aðstæðna verkafólks á höfuðborgarsvæðinu. Stefán Ólafsson, sérfræðingur hjá Eflingu, ritaði hverja greinina á fætur annarri þar sem hann færði fram sömu rök með vísun í gögn og staðreyndir. Í grein á Vísir.is frá 8. desember fór Stefán yfir bæði kosti og galla SGS-samningsins, og komst að þeirri niðurstöðu að hann væri bæði ódýr og léttvægur í samanburði við Lífskjarasamninganna. Stefán rökstuddi að hækkanir hefðu þurft að vera 20 til 25 þúsund krónum hærri en raunin varð, en það er sambærilegt við kröfur Eflingar í síðasta tilboði til SA frá 8. janúar. Í sölumennskunni í kringum SGS-samninginn var gagnrýni okkar svarað með því hækkanir hans, jafnvel þær lægstu upp á 35 þúsund krónur, myndu halda í við verðbólgu á samningstímanum. Var þar miðað við verðbólguspár Seðlabankans, sem gerðu ráð fyrir all niður í 5% ársverðbólgu í lok árs 2023. Þær spár hafa reynst óraunsæjar, eins og viðurkennt er í yfirlýsingu peningastefnunefndar Seðlabankans í gær. Í yfirlýsingu sinni viðurkennir Seðlabanki Íslands að ekki hefur tekist að halda niðri verðbólgu um leið og hann tilkynnir enn eina ofsafengna stýrivaxtahækkunina. Forvígismenn stéttarfélaganna sem undirrituðu samningana í desember hafa stigið fram hver á fætur öðrum með viðbrögð af þessu tilefni. Ummæli þeirra gefa til kynna, og segja jafnvel beint út, að þeir hafi talið sig vera að leggja af mörkum til að hemja verðbólgu með því að gera ódýra og slaka kjarasamninga. Jafnframt virðist sem að þessir forvígismenn telji sig hafa með hófsemi sinni eignast kröfu á Seðlabankann að halda stýrivöxtum lágum. Þessi forvígimenn börmuðu sér allir sem einn í fjölmiðlum landsins þegar að stýrivaxtahækkunin hafði verið tilkynnt. Tónninn er svekktur og vonsvikinn. En hvað fékk þá til að halda að léttvægir kjarasamningar þeirra myndu slá á verðbólgu, þegar allir vita að orsakir verðbólgunnar eru ekki launakostnaður heldur afleiðing Covid-faraldursins, stríðsins í Úkraínu og síðast en ekki síst gróðasækni fyrirtækjanna? Og hvað fékk þá til að halda að þeir ættu nokkuð inni hjá Seðlabankanum? Hvað er það í framgöngu íslensku valdastéttarinnar í gegnum tíðina sem fær formenn verkalýðsfélaga til að halda að hún standi óþvinguð við sinn hlut í nokkrum samkomulögum? Það er ekki skynsamlegt af verkalýðsfélögum að semja án nokkurra baktrygginga við sína viðsemjendur. Það er heldur ekki skynsamlegt að byggja kjarasamningagerð á falsvonum um að fáar krónur haldi betur verðmæti sínu en margar. Það er vont að binda sig í samningum á forsendum sem ekki standast, og eiga svo ekkert vopn eftir annað en að barma sér þegar allt er um garð gengið. Við eigum heldur að kjósa baráttu, og undirrita samninga þegar við vitum að barátta okkar hefur skilað boðlegri niðurstöðu fyrir okkur umbjóðendur. Á meðan að verðbólgan étur upp ámátlegar hækkanir hinna lélegu kjarasamninga, afrakstur margumræddra maraþonfunda ríkissáttasemjara, og seðlabankastjóri heldur áfram að refsa alþýðufólki sópar íslensk auðstétt áfram til sín endalausum milljörðum. Ekki einn einasti fundur, stuttur eða langur, er haldinn um þá hræðilegu staðreynd að leigumarkaður höfuðborgarsvæðisins er enn ein arðránsgildran, spennt upp af fjármagnseigendum en íþyngjandi húsnæðiskostnaður leigjenda á Íslandi sá fimmti hæsti af aðildarríkjum OECD. Í flýtinum við að klára kjarasamninga var hagsmunabaráttu leigjenda fórnað á altari hroðvirkninnar. Nú er sú fordæmalausa staða komin upp að ríkissáttasemjari hefur tekið að sér að neyða upp á félagsfólk í Eflingu þeim lélegu samningum sem hann, af algjöru skilnings-, áhuga- og þekkingarleysi sínu á högum vinnuaflsins, sam-feðraði með SA, samninga sem glöddu framkvæmdastjóra SA svo mjög að hann brosti dögum saman, samninga sem að öllum er nú ljóst að duga ekki til nokkurs annars en að frelsa auð- og stjórnmálastéttina undan kröfum vinnandi fólks, samninga sem að munu skilja verkafólk á Íslandi eftir í feni fjárhagsáhyggja og skulda. Þetta er árangurinn af kjarasamningsgerðinni sem aðilar hennar barma sér nú sjálfir yfir – en geta þó ekki með nokkru móti unað öðrum að gera betur með raunverulegri verkalýðsbaráttu. Höfundur er formaður Eflingar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sólveig Anna Jónsdóttir Kjaraviðræður 2022-23 Mest lesið Hvað á ég að gera í því? María Rut Hinriksdóttir Skoðun Væri ekki bara hreinlegra að vísa manni úr landi? Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Ríkisstjórnin seilist í sjóði erfiðisvinnufólks Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun Halldór 21.09.2024 Halldór Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hvað á ég að gera í því? María Rut Hinriksdóttir skrifar Skoðun Gætum við verið betri hvert við annað? Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Ríkisstjórnin seilist í sjóði erfiðisvinnufólks Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þar sem náttúran tapar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Fjárfesting í háskólum Magnús Karl Magnússon skrifar Skoðun Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Skoðun Grímulaus grænþvottur Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Þegar sorgin bankar upp á Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Alzheimer - mennska og mildi Ragnheiður Ríkharðsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bætt um 64 milljarða Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Sjá meira
Allt frá því að kjarasamningar Starfsgreinasambands Íslands við Samtök atvinnulífsins voru kynntir í desember á síðasta ári hefur Efling haldið því fram að þessir samningar væru mistök. Við bentum á að samningarnir tryggja of lága hlutdeild í góðri afkomu fyrirtækja og hagvexti, lyfta ekki tekjum láglaunafólks á Höfuðborgarsvæðinu yfir framfærslumörk og - síðast en ekki síst - verja ekki kaupmátt vinnandi fólks nægjanlega fyrir verðbólgu. Ég sagði um SGS samninginn og aðra samninga sem undirritaðir voru um svipað leyti að þar hefðu forvígismenn samið af sér. Við gagnrýndum jafnframt að hagvaxtaraukanum, sem samið var um árið 2019, var rúllað inn í hækkanir þessara samninga og kynntur á villandi hátt sem afrakstur þeirra. Stjórn Eflingar sendi frá sér ályktun þar hækkanir samninganna voru sagðar ófullnægjandi, með vísun til hagvaxtar, verðbólgu og aðstæðna verkafólks á höfuðborgarsvæðinu. Stefán Ólafsson, sérfræðingur hjá Eflingu, ritaði hverja greinina á fætur annarri þar sem hann færði fram sömu rök með vísun í gögn og staðreyndir. Í grein á Vísir.is frá 8. desember fór Stefán yfir bæði kosti og galla SGS-samningsins, og komst að þeirri niðurstöðu að hann væri bæði ódýr og léttvægur í samanburði við Lífskjarasamninganna. Stefán rökstuddi að hækkanir hefðu þurft að vera 20 til 25 þúsund krónum hærri en raunin varð, en það er sambærilegt við kröfur Eflingar í síðasta tilboði til SA frá 8. janúar. Í sölumennskunni í kringum SGS-samninginn var gagnrýni okkar svarað með því hækkanir hans, jafnvel þær lægstu upp á 35 þúsund krónur, myndu halda í við verðbólgu á samningstímanum. Var þar miðað við verðbólguspár Seðlabankans, sem gerðu ráð fyrir all niður í 5% ársverðbólgu í lok árs 2023. Þær spár hafa reynst óraunsæjar, eins og viðurkennt er í yfirlýsingu peningastefnunefndar Seðlabankans í gær. Í yfirlýsingu sinni viðurkennir Seðlabanki Íslands að ekki hefur tekist að halda niðri verðbólgu um leið og hann tilkynnir enn eina ofsafengna stýrivaxtahækkunina. Forvígismenn stéttarfélaganna sem undirrituðu samningana í desember hafa stigið fram hver á fætur öðrum með viðbrögð af þessu tilefni. Ummæli þeirra gefa til kynna, og segja jafnvel beint út, að þeir hafi talið sig vera að leggja af mörkum til að hemja verðbólgu með því að gera ódýra og slaka kjarasamninga. Jafnframt virðist sem að þessir forvígismenn telji sig hafa með hófsemi sinni eignast kröfu á Seðlabankann að halda stýrivöxtum lágum. Þessi forvígimenn börmuðu sér allir sem einn í fjölmiðlum landsins þegar að stýrivaxtahækkunin hafði verið tilkynnt. Tónninn er svekktur og vonsvikinn. En hvað fékk þá til að halda að léttvægir kjarasamningar þeirra myndu slá á verðbólgu, þegar allir vita að orsakir verðbólgunnar eru ekki launakostnaður heldur afleiðing Covid-faraldursins, stríðsins í Úkraínu og síðast en ekki síst gróðasækni fyrirtækjanna? Og hvað fékk þá til að halda að þeir ættu nokkuð inni hjá Seðlabankanum? Hvað er það í framgöngu íslensku valdastéttarinnar í gegnum tíðina sem fær formenn verkalýðsfélaga til að halda að hún standi óþvinguð við sinn hlut í nokkrum samkomulögum? Það er ekki skynsamlegt af verkalýðsfélögum að semja án nokkurra baktrygginga við sína viðsemjendur. Það er heldur ekki skynsamlegt að byggja kjarasamningagerð á falsvonum um að fáar krónur haldi betur verðmæti sínu en margar. Það er vont að binda sig í samningum á forsendum sem ekki standast, og eiga svo ekkert vopn eftir annað en að barma sér þegar allt er um garð gengið. Við eigum heldur að kjósa baráttu, og undirrita samninga þegar við vitum að barátta okkar hefur skilað boðlegri niðurstöðu fyrir okkur umbjóðendur. Á meðan að verðbólgan étur upp ámátlegar hækkanir hinna lélegu kjarasamninga, afrakstur margumræddra maraþonfunda ríkissáttasemjara, og seðlabankastjóri heldur áfram að refsa alþýðufólki sópar íslensk auðstétt áfram til sín endalausum milljörðum. Ekki einn einasti fundur, stuttur eða langur, er haldinn um þá hræðilegu staðreynd að leigumarkaður höfuðborgarsvæðisins er enn ein arðránsgildran, spennt upp af fjármagnseigendum en íþyngjandi húsnæðiskostnaður leigjenda á Íslandi sá fimmti hæsti af aðildarríkjum OECD. Í flýtinum við að klára kjarasamninga var hagsmunabaráttu leigjenda fórnað á altari hroðvirkninnar. Nú er sú fordæmalausa staða komin upp að ríkissáttasemjari hefur tekið að sér að neyða upp á félagsfólk í Eflingu þeim lélegu samningum sem hann, af algjöru skilnings-, áhuga- og þekkingarleysi sínu á högum vinnuaflsins, sam-feðraði með SA, samninga sem glöddu framkvæmdastjóra SA svo mjög að hann brosti dögum saman, samninga sem að öllum er nú ljóst að duga ekki til nokkurs annars en að frelsa auð- og stjórnmálastéttina undan kröfum vinnandi fólks, samninga sem að munu skilja verkafólk á Íslandi eftir í feni fjárhagsáhyggja og skulda. Þetta er árangurinn af kjarasamningsgerðinni sem aðilar hennar barma sér nú sjálfir yfir – en geta þó ekki með nokkru móti unað öðrum að gera betur með raunverulegri verkalýðsbaráttu. Höfundur er formaður Eflingar.
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun
Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun