Aldauði Eldur Ólafsson skrifar 12. nóvember 2021 09:00 Í framhaldi af greininni Þjóðaröryggi Íslands. Orð eru til alls fyrst. Orð og setningar hafa verið notaðar í gegnum árin til að ramma inn viðfangsefni og oftar en ekki til þess að afla viðfangsefnum stuðning. Á síðustu ártugum hafa verið þróaðar aðferðir og mikið fjármagn lagt í þær sem eru til þess fallnar að afla hugmyndum fylgis, stundum kallað pólitískur sálfræðihernaður. Í forsetatíð George W. Bush var til dæmis slagorðið „War Against Terror“, notað til að réttlæta stríðin í miðausturlöndum. Annað orðtak var „Tax Relief Program“ sem í raun lagði áherslu á að lækka skatta á olíufyrirtæki. Þegar Obama varð forseti,, sérstaklega í endurkjöri sínu, þá nýtti hann sér skoðanamótandi aðila á samfélagsmiðlum (opinion leaders). Trump gekk svo enn lengra í gegnum Cambridge Analytica sem við þekkjum vel. Slagorðunum er líka beitt í loftlagsumræðunni. Það þekkjum við vel, t.d. með notkun hins kvíðvænlega og sterka orðs hamfarahlýnun. Þess ber þó að geta að demókratar í Bandaríkjunum unnu þessa umræðu frá byrjun með því að nota hugtakið global warming. Repúblikar reyndu að verjast þessu með því að nota hugtakið „environmental change is a fact, but it has not been scientifically prooven“, en það náði ekki flugi En hvar erum við í dag? Í allri umræðu meðal almennings og vísindamanna er það orðið „main stream“ að halda því fram að hlýnun eigi sér stað og þar með að það þurfi að minnka gróðurhúsaloftegundir í andrúmsloftinu til að forða okkur frá hamförum og aldauða. Talað er um aldauða þegar þegar tegund deyr út eða þegar fjöldi tegunda deyr út. En nálgumst við aldauða? Það fer eftir því hvaða tímaskala við miðum við. Jörðin er að hlýna og við þau skilyrði ef litið er til 4.600 milljarða ára jarðsögu heimsins þá hefur lífauðgi aukist við hlýnun. Það er gott að muna að í dag lifum við á hlýskeiði ísaldar. Hamfarahlýnun hefur hins vegar mest áhrif á okkur sem og önnur spendýr til skemmri tíma, og fókusinn hefur verið settur á að snúa henni við. Í upphafi var fókusinn að komast í kolefnishlutleysi fyrir 2050 sem er einungis eftir 28 ár. Ísland hefur sett sér það markmið að komast þangað 2040, sem er eftir 18 ár, en nú er krafa að færa þetta fram til ársins 2030 eða gera þetta á næstu átta árum. Ég hef tekið saman að gamni einfalda sviðsmynd af því sem við þurfum að gera til að viðhalda þeim lífskjörum sem við njótum í dag. Við þyrftum að endurfjárfesta í eftirfarandi innviðum til að komast á þann stað að framleiða okkar eigin matvæli og eldsneyti og nota það að hluta til sjálf. Hér eru dæmi um hvað mögulega þyrfti: Ný 1000MW af rafmagni, 250 ný skip, 25 frakt- og farþegaflugvélar, 200.000 bifreiðar, þrjár Metanol/Amoníak verksmiðjur, þrjú 100 hektara gróðurhús, þrjú stór fiskeldi á landi. Heildarfjárfestingin af ofantöldu er á bilinu 5.000 – 10.000 milljarðar. Til samanburðar þá er verg þjóðarframleiðsla Íslands um 3000 milljarðar. Er líklegt að við getum gert það á átta árum? 18 eða jafnvel 28 árum? Ef svarið er nei, þá þurfum við að horfast í augu við það sem vísindamennirnir eru að segja okkur og sætta okkur við það að það muni hlýna, en á sama tíma leggja okkar að mörkum við að draga úr hlýnun og taka orku- og tækniskipti fyrir af fullri alvöru. Það þarf plan sem tekur inn í myndina hlýnun á Íslandi og möguleg áhrif sem hún hefur á innviði, hús, hafnir, vegi flugvelli o.s.frv. og svo hvernig við byggjum innviði til að styðja við orkuskiptin sem þarf til tryggja okkur fæðu og orkuöryggi. Í allri þessari umræðu má svo ekki gleyma því að þrátt fyrir að ýmis efni sem við notum nú muni síðar meir fasast út þá það þarf mikið af málmum og olíu til að komast í kolefnishlutleysi og það þarf að taka inn í reikninginn. Höfundur er jarðfræðingur, stofnandi Orku Energy nú Arctic Green Energy og stofnandi og forstjóri AEX Gold ltd sem skráð er í Kanada og London. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Loftslagsmál Orkumál Bensín og olía Eldur Ólafsson Tengdar fréttir Þjóðaröryggi Íslands Eitt það fyrsta sem við lærum í jarðfræðinni er hugmyndin um innræn og útræn öfl. Innræn öfl eru þau sem við Íslendingar þekkjum vel, hreyfing jarðskorpunnar, heitir reitir sem við sjáum helst í daglegu lífi sem jarðskjálfta og eldgos. Útræn öfl eru hins vegar veður, vatn, frost, snjór, flóð, þurrkar og annað í þeim dúr. 27. október 2021 11:31 Mest lesið Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Sjá meira
Í framhaldi af greininni Þjóðaröryggi Íslands. Orð eru til alls fyrst. Orð og setningar hafa verið notaðar í gegnum árin til að ramma inn viðfangsefni og oftar en ekki til þess að afla viðfangsefnum stuðning. Á síðustu ártugum hafa verið þróaðar aðferðir og mikið fjármagn lagt í þær sem eru til þess fallnar að afla hugmyndum fylgis, stundum kallað pólitískur sálfræðihernaður. Í forsetatíð George W. Bush var til dæmis slagorðið „War Against Terror“, notað til að réttlæta stríðin í miðausturlöndum. Annað orðtak var „Tax Relief Program“ sem í raun lagði áherslu á að lækka skatta á olíufyrirtæki. Þegar Obama varð forseti,, sérstaklega í endurkjöri sínu, þá nýtti hann sér skoðanamótandi aðila á samfélagsmiðlum (opinion leaders). Trump gekk svo enn lengra í gegnum Cambridge Analytica sem við þekkjum vel. Slagorðunum er líka beitt í loftlagsumræðunni. Það þekkjum við vel, t.d. með notkun hins kvíðvænlega og sterka orðs hamfarahlýnun. Þess ber þó að geta að demókratar í Bandaríkjunum unnu þessa umræðu frá byrjun með því að nota hugtakið global warming. Repúblikar reyndu að verjast þessu með því að nota hugtakið „environmental change is a fact, but it has not been scientifically prooven“, en það náði ekki flugi En hvar erum við í dag? Í allri umræðu meðal almennings og vísindamanna er það orðið „main stream“ að halda því fram að hlýnun eigi sér stað og þar með að það þurfi að minnka gróðurhúsaloftegundir í andrúmsloftinu til að forða okkur frá hamförum og aldauða. Talað er um aldauða þegar þegar tegund deyr út eða þegar fjöldi tegunda deyr út. En nálgumst við aldauða? Það fer eftir því hvaða tímaskala við miðum við. Jörðin er að hlýna og við þau skilyrði ef litið er til 4.600 milljarða ára jarðsögu heimsins þá hefur lífauðgi aukist við hlýnun. Það er gott að muna að í dag lifum við á hlýskeiði ísaldar. Hamfarahlýnun hefur hins vegar mest áhrif á okkur sem og önnur spendýr til skemmri tíma, og fókusinn hefur verið settur á að snúa henni við. Í upphafi var fókusinn að komast í kolefnishlutleysi fyrir 2050 sem er einungis eftir 28 ár. Ísland hefur sett sér það markmið að komast þangað 2040, sem er eftir 18 ár, en nú er krafa að færa þetta fram til ársins 2030 eða gera þetta á næstu átta árum. Ég hef tekið saman að gamni einfalda sviðsmynd af því sem við þurfum að gera til að viðhalda þeim lífskjörum sem við njótum í dag. Við þyrftum að endurfjárfesta í eftirfarandi innviðum til að komast á þann stað að framleiða okkar eigin matvæli og eldsneyti og nota það að hluta til sjálf. Hér eru dæmi um hvað mögulega þyrfti: Ný 1000MW af rafmagni, 250 ný skip, 25 frakt- og farþegaflugvélar, 200.000 bifreiðar, þrjár Metanol/Amoníak verksmiðjur, þrjú 100 hektara gróðurhús, þrjú stór fiskeldi á landi. Heildarfjárfestingin af ofantöldu er á bilinu 5.000 – 10.000 milljarðar. Til samanburðar þá er verg þjóðarframleiðsla Íslands um 3000 milljarðar. Er líklegt að við getum gert það á átta árum? 18 eða jafnvel 28 árum? Ef svarið er nei, þá þurfum við að horfast í augu við það sem vísindamennirnir eru að segja okkur og sætta okkur við það að það muni hlýna, en á sama tíma leggja okkar að mörkum við að draga úr hlýnun og taka orku- og tækniskipti fyrir af fullri alvöru. Það þarf plan sem tekur inn í myndina hlýnun á Íslandi og möguleg áhrif sem hún hefur á innviði, hús, hafnir, vegi flugvelli o.s.frv. og svo hvernig við byggjum innviði til að styðja við orkuskiptin sem þarf til tryggja okkur fæðu og orkuöryggi. Í allri þessari umræðu má svo ekki gleyma því að þrátt fyrir að ýmis efni sem við notum nú muni síðar meir fasast út þá það þarf mikið af málmum og olíu til að komast í kolefnishlutleysi og það þarf að taka inn í reikninginn. Höfundur er jarðfræðingur, stofnandi Orku Energy nú Arctic Green Energy og stofnandi og forstjóri AEX Gold ltd sem skráð er í Kanada og London.
Þjóðaröryggi Íslands Eitt það fyrsta sem við lærum í jarðfræðinni er hugmyndin um innræn og útræn öfl. Innræn öfl eru þau sem við Íslendingar þekkjum vel, hreyfing jarðskorpunnar, heitir reitir sem við sjáum helst í daglegu lífi sem jarðskjálfta og eldgos. Útræn öfl eru hins vegar veður, vatn, frost, snjór, flóð, þurrkar og annað í þeim dúr. 27. október 2021 11:31
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun