Hringrásarhagkerfið og grænir iðngarðar Kristín Linda Árnadóttir og Ríkarður Ríkarðsson skrifa 15. september 2021 13:16 Áskoranir gagnvart þeirri ógn sem stafar af ósjálfbærum lifnaðarháttum mannkyns eru bæði stórar og viðamiklar. Lausnirnar eru hvorki einfaldar né ódýrar, en nauðsynlegar. Hagnýting orkuauðlinda er grunnurinn að lífsgæðum nútímans. Nauðsynlegar breytingar á komandi árum felast í því að skipta út jarðefnaeldsneyti fyrir endurnýjanlega orkugjafa og aðlaga öll kerfi að nýjum viðmiðum. Þar verða engar greinar undanskildar. Flest fyrirtæki leita nú nýrra leiða til að aðlaga sig að breyttri heimsmynd með því að þróa nýjar og umhverfisvænar lausnir til framleiðslu á vörum eða til veita þjónustu. Iðngreinar heims munu endurskoða framleiðsluhætti sína á næstu árum og áratugum. Í því felast bæði áskoranir en ekki síður tækifæri, enda snýst vegferð okkar að aukinni sjálfbærni ekki bara um boð og bönn heldur einnig um tækifæri til að bæta lífsgæði okkar. Tækifæri til að byggja upp öflug og heilnæm samfélög með gróskumiklu atvinnulífi, góðum störfum og öflugri grænni nýsköpun. Hvernig þjóðir heimsins takast á við þessa áskorun um orkuskipti og aðlögun að sjálfbærni ræður miklu um hvernig samkeppnishæfni þeirra þróast. Erum við tilbúin fyrir græna framleiðslu? Landsvirkjun var stofnuð fyrir 56 árum til að stuðla að hagnýtingu orkuauðlinda landsins. Á þeim tíma höfum við unnið að því að stuðla að fjárfestingu í orkuháðum iðngreinum. Fyrst á sviði stóriðju á meðan innviðir byggðust upp, en á undanförnum árum hefur hópur viðskiptavina orðið fjölbreyttari. Uppbygging og framþróun orkukerfisins og annarra innviða hefur gert Íslandi kleift að hýsa nýjar og fjölbreyttari greinar, svo sem gagnaver, matvælaframleiðslu og líftæknifyrirtæki og fyrirséð er að vetnis- og rafeldsneyti fyrir orkuskipti verði unnið hér í nánustu framtíð. Til að laða hingað framsækin og eftirsóknarverð verkefni á sviði grænna lausna þá þarf að huga að stöðu okkar í alþjóðlegri samkeppni um orkuháð verkefni. Hversu vel erum við í stakk búin til að taka á móti slíkum verkefnum? Slík starfsemi verður ekki byggð upp í umhverfi þar sem skortir innviði og aðra mikilvæga þætti sem styðja við hana. Í nágrannalöndum okkar er hörð samkeppni á milli sveitarfélaga í að hýsa ýmis verkefni. Til að setja þetta í samhengi, þá er ólíklegt að alþjóðlega verslunarkeðjan H&M hefði hafið starfsemi hér á landi ef ekki væru hér innviðir í verslunarhúsnæði og þjónustu. Áratugalöng reynsla Landsvirkjunar hefur sýnt að það getur verið töluvert flóknara og tímafrekara að fá erlend fyrirtæki hingað til lands en til margra þeirra landa sem við miðum okkur við. Grænir iðngarðar Iðnaður sér fram á ýmsar áskoranir á sviði umhverfismála. Ein af þeim lausnum, sem horft er til, eru grænir iðngarðar (e. eco-industrial parks). Þeir byggja á hugmyndafræði hringrásarhagkerfisins sem skapar tækifæri fyrir framleiðslufyrirtæki til að bæta nýtingu og nýta allt sem til fellur við framleiðslu. Það getur t.d. gerst með samvinnu og samtengingu ólíkra fyrirtækja, með því lágmarka sóun og draga úr óæskilegum áhrifum úrgangs og með því að nýta úrgang einnar framleiðslu sem auðlind í aðra. Forsendur fyrir uppbyggingu græns iðngarðs er skýr langtímasýn í atvinnu- og umhverfismálum, öflugt samstarf ólíkra hagaðila og að sú sýn sé í takt við hugmyndir íbúa svæðisins. Grænir iðngarðar hér á landi gætu byggt á þeim sterka grunni iðnframleiðslu sem fyrir er og verið grundvöllur mikillar verðmætasköpunar og dregið úr sóunn. Þeir gætu bætt mjög getu okkar til að nýta þá orku, innviði og hráefni sem við höfum nú þegar fjárfest í til að skapa ný tækifæri. Þar mætti sem dæmi nefna framleiðslu á innlendu eldsneyti úr útblæstri og bætta nýtingu jarðvarma til matvælaframleiðslu. Ef við stefnum á að aðlaga hagkerfi okkar að kröfum morgundagsins en samtímis skapa spennandi störf og auka lífsgæði þá eru grænir iðngarðar tækifæri sem við ættum að skoða með opnum hug. Þessa leið hafa flest samkeppnislönd okkar farið. Grænir iðngarðar á Íslandi eru ein leið til að grípa tækifærin og taka vel á móti framtíðinni. Kristín Linda er aðstoðarforstjóri Landsvirkjunar og Ríkarður er framkvæmdastjóri Viðskiptaþróunar og nýsköpunar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Landsvirkjun Kristín Linda Árnadóttir Orkumál Mest lesið Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir Skoðun Halldór 07.06.2025 Halldór Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Brottvísanir sem öllum var sama um Finnur Thorlacius Eiríksson Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson Skoðun Skoðun Skoðun Kolbrún og Kafka Pétur Orri Pétursson skrifar Skoðun Brottvísanir sem öllum var sama um Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Bras og brall við gerð Brákarborgar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Auðlindarentan heim í hérað Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson skrifar Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Sjá meira
Áskoranir gagnvart þeirri ógn sem stafar af ósjálfbærum lifnaðarháttum mannkyns eru bæði stórar og viðamiklar. Lausnirnar eru hvorki einfaldar né ódýrar, en nauðsynlegar. Hagnýting orkuauðlinda er grunnurinn að lífsgæðum nútímans. Nauðsynlegar breytingar á komandi árum felast í því að skipta út jarðefnaeldsneyti fyrir endurnýjanlega orkugjafa og aðlaga öll kerfi að nýjum viðmiðum. Þar verða engar greinar undanskildar. Flest fyrirtæki leita nú nýrra leiða til að aðlaga sig að breyttri heimsmynd með því að þróa nýjar og umhverfisvænar lausnir til framleiðslu á vörum eða til veita þjónustu. Iðngreinar heims munu endurskoða framleiðsluhætti sína á næstu árum og áratugum. Í því felast bæði áskoranir en ekki síður tækifæri, enda snýst vegferð okkar að aukinni sjálfbærni ekki bara um boð og bönn heldur einnig um tækifæri til að bæta lífsgæði okkar. Tækifæri til að byggja upp öflug og heilnæm samfélög með gróskumiklu atvinnulífi, góðum störfum og öflugri grænni nýsköpun. Hvernig þjóðir heimsins takast á við þessa áskorun um orkuskipti og aðlögun að sjálfbærni ræður miklu um hvernig samkeppnishæfni þeirra þróast. Erum við tilbúin fyrir græna framleiðslu? Landsvirkjun var stofnuð fyrir 56 árum til að stuðla að hagnýtingu orkuauðlinda landsins. Á þeim tíma höfum við unnið að því að stuðla að fjárfestingu í orkuháðum iðngreinum. Fyrst á sviði stóriðju á meðan innviðir byggðust upp, en á undanförnum árum hefur hópur viðskiptavina orðið fjölbreyttari. Uppbygging og framþróun orkukerfisins og annarra innviða hefur gert Íslandi kleift að hýsa nýjar og fjölbreyttari greinar, svo sem gagnaver, matvælaframleiðslu og líftæknifyrirtæki og fyrirséð er að vetnis- og rafeldsneyti fyrir orkuskipti verði unnið hér í nánustu framtíð. Til að laða hingað framsækin og eftirsóknarverð verkefni á sviði grænna lausna þá þarf að huga að stöðu okkar í alþjóðlegri samkeppni um orkuháð verkefni. Hversu vel erum við í stakk búin til að taka á móti slíkum verkefnum? Slík starfsemi verður ekki byggð upp í umhverfi þar sem skortir innviði og aðra mikilvæga þætti sem styðja við hana. Í nágrannalöndum okkar er hörð samkeppni á milli sveitarfélaga í að hýsa ýmis verkefni. Til að setja þetta í samhengi, þá er ólíklegt að alþjóðlega verslunarkeðjan H&M hefði hafið starfsemi hér á landi ef ekki væru hér innviðir í verslunarhúsnæði og þjónustu. Áratugalöng reynsla Landsvirkjunar hefur sýnt að það getur verið töluvert flóknara og tímafrekara að fá erlend fyrirtæki hingað til lands en til margra þeirra landa sem við miðum okkur við. Grænir iðngarðar Iðnaður sér fram á ýmsar áskoranir á sviði umhverfismála. Ein af þeim lausnum, sem horft er til, eru grænir iðngarðar (e. eco-industrial parks). Þeir byggja á hugmyndafræði hringrásarhagkerfisins sem skapar tækifæri fyrir framleiðslufyrirtæki til að bæta nýtingu og nýta allt sem til fellur við framleiðslu. Það getur t.d. gerst með samvinnu og samtengingu ólíkra fyrirtækja, með því lágmarka sóun og draga úr óæskilegum áhrifum úrgangs og með því að nýta úrgang einnar framleiðslu sem auðlind í aðra. Forsendur fyrir uppbyggingu græns iðngarðs er skýr langtímasýn í atvinnu- og umhverfismálum, öflugt samstarf ólíkra hagaðila og að sú sýn sé í takt við hugmyndir íbúa svæðisins. Grænir iðngarðar hér á landi gætu byggt á þeim sterka grunni iðnframleiðslu sem fyrir er og verið grundvöllur mikillar verðmætasköpunar og dregið úr sóunn. Þeir gætu bætt mjög getu okkar til að nýta þá orku, innviði og hráefni sem við höfum nú þegar fjárfest í til að skapa ný tækifæri. Þar mætti sem dæmi nefna framleiðslu á innlendu eldsneyti úr útblæstri og bætta nýtingu jarðvarma til matvælaframleiðslu. Ef við stefnum á að aðlaga hagkerfi okkar að kröfum morgundagsins en samtímis skapa spennandi störf og auka lífsgæði þá eru grænir iðngarðar tækifæri sem við ættum að skoða með opnum hug. Þessa leið hafa flest samkeppnislönd okkar farið. Grænir iðngarðar á Íslandi eru ein leið til að grípa tækifærin og taka vel á móti framtíðinni. Kristín Linda er aðstoðarforstjóri Landsvirkjunar og Ríkarður er framkvæmdastjóri Viðskiptaþróunar og nýsköpunar.
Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson Skoðun
Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar
Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson Skoðun