Orkupakkinn og EES – Er plan B? Þorsteinn Víglundsson skrifar 9. ágúst 2019 14:22 Umræðan um þriðja orkupakkann hefur verið mjög fyrirferðamikil undanfarna mánuði. Miðflokkurinn og grasrót Sjálfstæðisflokksins kalla nú eftir því að farið verði fram á undanþágu Íslands hjá sameiginlegu EES nefndinni og telja á ferðinni óforsvaranlegt framsal á fullveldi þjóðarinnar. Jafnframt hefur því ítrekað verið haldið fram að málið brjóti gegn stjórnarskrá, að samþykkt þriðja orkupakkans gæti þvingað okkur til lagningar á sæstreng og jafnvel fyrirgert forræði okkar yfir náttúruauðlindum landsins. Til að því sé til haga haldið þá fæst ekkert af þessum fullyrðingum staðist heldur er hér á ferðinni vísvitandi rangfærslur og blekkingar af hálfu þingmanna Miðflokksins. Lýðskrum af ómerkilegustu sort sett fram til að ala á ótta, dreifa athygli frá óþægilegum málum og afla flokknum fylgis. Við þennan málflutning er æði margt að athuga. Látum liggja á milli hluta að málið er löngu afgreitt af sameiginlegu EES nefndinni án fyrirvara af okkar hálfu; látum liggja á milli hluta að sömu stjórnmálamenn og nú láta hæst í opinberri umræðu voru forsætis- og utanríkisráðherra þegar málið hlaut afgreiðslu, látum liggja á milli hluta að þeir hinir sömu gerðu engar athugasemdir við málið á þeim tíma; látum liggja á milli hluta að okkar helstu sérfræðingar í Evrópurétti hafa ítrekað hrakið fjölmargar rangfærslur Miðflokksmanna og fleiri er varðar fullveldið, stjórnarskránna, sæstreng og forræði yfir auðlindum. Ekkert af þeim fullyrðingum fæst staðist.Umræðan um orkupakkann er umræðan um framtíð EES Það sem ég staldra hins vegar helst við í þessari umræðu allri er hver er stefna Miðflokksmanna og annarra andstæðinga orkupakkans? Hvert er plan B? Staðreyndin er sú að orkumál eru og hafa alla tíð verið hluti af EES samningnum. Umræðan um undanþágu frá þriðja orkupakkanum snýr því ekki aðeins að honum heldur að málefnum sameiginlegs orkumarkaðar EES svæðisins til framtíðar. Það kallar í raun á að EES samningurinn verði tekinn upp, nokkuð sem Miðflokkurinn hefur raunar á stefnuskrá sinni. EES samningurinn er undirstaða utanríkisviðskipta okkar í dag með vöru og þjónustu. Það er því eðlilegt að spyrja sig hvort líkur væru á betri samningi en við þegar höfum? Þegar samið var um EES á sínum tíma stóðu 7 EFTA ríki með samtals um 40 milljón íbúa að samningum við 15 ríki Evrópusambandsins. Í dag eru EFTA ríkin þrjú sem eiga aðild að EES, með tæpar sex milljónir íbúa, en ESB ríkin eru 28 (27 eftir útgöngu Bretlands), með um 450 milljón íbúa án Bretlands. Er líklegt að ætla að samningsstaða okkar hafi styrkst? Brexit umræðan og erfiðleikar Breta við að ná ásættanlegum útgöngusamningi ættu að sýna okkur svo ekki verður um villst að vilji Evrópusambandsins til samninga sem feli í sér allan ávinning af aðild án þess að axla þær skyldur sem henni fylgja er mjög takmarkaður. Að sama skapi er að Norðmenn hafa ríka hagsmuni af því að vera á sameiginlegum orkumarkaði sambandsins og áhugi þeirra á að breyta gildissviði EES samningsins því lítill. Líklegast er að svar ESB væri stutt og laggott. Ef þið viljið semja um breytingar getið þið alltaf sótt um aðild. Allt tal um nýjan og betri EES samning er því æði ótrúverðugt. Það er út af fyrir sig löngu tímabært að taka upp umræðuna um kosti og galla fullrar aðildar. Það hagsmunamat hefur aldrei farið fram. Hversu dýr er íslenska krónan okkur og hvað lífskjör alls almennings gætu batnað með stöðugri mynt og lægra vaxtastigi? En það er auðvitað ekki það sem vakir fyrir andstæðingum EES samningsins. Sama umræða átti sér stað í Bretlandi í aðdraganda þjóðaratkvæðis um útgöngu. Allt átti að vera betra utan ESB en innan. Tækifærin væru óendanleg. Nú hefur hið sanna komið á daginn. Bretland er á leið í efnahagslægð vegna Brexit. Stórlega hefur dregið úr fjárfestingaráhuga fyrirtækja þar í landi og fjölmörg fyrirtæki hafa eða hyggjast flytja starfsemi sína yfir á meginlandið. Áætlað er að á þriðja hundrað þúsund störf hafi þegar tapast vegna Brexit og pundið hefur fallið um nærri 20% gagnvart evru. Bretar eru verr staddir utan sambandsins en innan, svo einfalt er það. Ekki verður séð að útgangan hafi styrkt stöðu Breta við gerð fríverslunarsamninga, líkt og haldið hefur verið fram og þær fullyrðingar endurómað hér á landi. Það gefur enda auga leið að það er meiri áhugi á samningum við 450 milljón manna efnahagssvæði en 65 milljón manna þjóð, hvað þá 350 þúsund manna þjóð. Reynslan af Brexit kennir okkur að það á ekki að leggja upp í vegferð ef menn vita ekki hvert förinni er heitið. Stjórnmálamenn sem kalla á endurskoðun EES samningsins verða að geta svarað því hverjir séu líklegir valkostir í stöðunni. Annað er ábyrgðarlaust. Við viljum ekki vakna upp við þann veruleika að misvitrir stjórnmálamenn hafi með blekkingum og lygum stórskaðað viðskiptahagsmuni þjóðarinnar og þar með lífskjör hennar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Víglundsson Þriðji orkupakkinn Mest lesið Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson Skoðun Skoðun Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann skrifar Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason skrifar Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Sjá meira
Umræðan um þriðja orkupakkann hefur verið mjög fyrirferðamikil undanfarna mánuði. Miðflokkurinn og grasrót Sjálfstæðisflokksins kalla nú eftir því að farið verði fram á undanþágu Íslands hjá sameiginlegu EES nefndinni og telja á ferðinni óforsvaranlegt framsal á fullveldi þjóðarinnar. Jafnframt hefur því ítrekað verið haldið fram að málið brjóti gegn stjórnarskrá, að samþykkt þriðja orkupakkans gæti þvingað okkur til lagningar á sæstreng og jafnvel fyrirgert forræði okkar yfir náttúruauðlindum landsins. Til að því sé til haga haldið þá fæst ekkert af þessum fullyrðingum staðist heldur er hér á ferðinni vísvitandi rangfærslur og blekkingar af hálfu þingmanna Miðflokksins. Lýðskrum af ómerkilegustu sort sett fram til að ala á ótta, dreifa athygli frá óþægilegum málum og afla flokknum fylgis. Við þennan málflutning er æði margt að athuga. Látum liggja á milli hluta að málið er löngu afgreitt af sameiginlegu EES nefndinni án fyrirvara af okkar hálfu; látum liggja á milli hluta að sömu stjórnmálamenn og nú láta hæst í opinberri umræðu voru forsætis- og utanríkisráðherra þegar málið hlaut afgreiðslu, látum liggja á milli hluta að þeir hinir sömu gerðu engar athugasemdir við málið á þeim tíma; látum liggja á milli hluta að okkar helstu sérfræðingar í Evrópurétti hafa ítrekað hrakið fjölmargar rangfærslur Miðflokksmanna og fleiri er varðar fullveldið, stjórnarskránna, sæstreng og forræði yfir auðlindum. Ekkert af þeim fullyrðingum fæst staðist.Umræðan um orkupakkann er umræðan um framtíð EES Það sem ég staldra hins vegar helst við í þessari umræðu allri er hver er stefna Miðflokksmanna og annarra andstæðinga orkupakkans? Hvert er plan B? Staðreyndin er sú að orkumál eru og hafa alla tíð verið hluti af EES samningnum. Umræðan um undanþágu frá þriðja orkupakkanum snýr því ekki aðeins að honum heldur að málefnum sameiginlegs orkumarkaðar EES svæðisins til framtíðar. Það kallar í raun á að EES samningurinn verði tekinn upp, nokkuð sem Miðflokkurinn hefur raunar á stefnuskrá sinni. EES samningurinn er undirstaða utanríkisviðskipta okkar í dag með vöru og þjónustu. Það er því eðlilegt að spyrja sig hvort líkur væru á betri samningi en við þegar höfum? Þegar samið var um EES á sínum tíma stóðu 7 EFTA ríki með samtals um 40 milljón íbúa að samningum við 15 ríki Evrópusambandsins. Í dag eru EFTA ríkin þrjú sem eiga aðild að EES, með tæpar sex milljónir íbúa, en ESB ríkin eru 28 (27 eftir útgöngu Bretlands), með um 450 milljón íbúa án Bretlands. Er líklegt að ætla að samningsstaða okkar hafi styrkst? Brexit umræðan og erfiðleikar Breta við að ná ásættanlegum útgöngusamningi ættu að sýna okkur svo ekki verður um villst að vilji Evrópusambandsins til samninga sem feli í sér allan ávinning af aðild án þess að axla þær skyldur sem henni fylgja er mjög takmarkaður. Að sama skapi er að Norðmenn hafa ríka hagsmuni af því að vera á sameiginlegum orkumarkaði sambandsins og áhugi þeirra á að breyta gildissviði EES samningsins því lítill. Líklegast er að svar ESB væri stutt og laggott. Ef þið viljið semja um breytingar getið þið alltaf sótt um aðild. Allt tal um nýjan og betri EES samning er því æði ótrúverðugt. Það er út af fyrir sig löngu tímabært að taka upp umræðuna um kosti og galla fullrar aðildar. Það hagsmunamat hefur aldrei farið fram. Hversu dýr er íslenska krónan okkur og hvað lífskjör alls almennings gætu batnað með stöðugri mynt og lægra vaxtastigi? En það er auðvitað ekki það sem vakir fyrir andstæðingum EES samningsins. Sama umræða átti sér stað í Bretlandi í aðdraganda þjóðaratkvæðis um útgöngu. Allt átti að vera betra utan ESB en innan. Tækifærin væru óendanleg. Nú hefur hið sanna komið á daginn. Bretland er á leið í efnahagslægð vegna Brexit. Stórlega hefur dregið úr fjárfestingaráhuga fyrirtækja þar í landi og fjölmörg fyrirtæki hafa eða hyggjast flytja starfsemi sína yfir á meginlandið. Áætlað er að á þriðja hundrað þúsund störf hafi þegar tapast vegna Brexit og pundið hefur fallið um nærri 20% gagnvart evru. Bretar eru verr staddir utan sambandsins en innan, svo einfalt er það. Ekki verður séð að útgangan hafi styrkt stöðu Breta við gerð fríverslunarsamninga, líkt og haldið hefur verið fram og þær fullyrðingar endurómað hér á landi. Það gefur enda auga leið að það er meiri áhugi á samningum við 450 milljón manna efnahagssvæði en 65 milljón manna þjóð, hvað þá 350 þúsund manna þjóð. Reynslan af Brexit kennir okkur að það á ekki að leggja upp í vegferð ef menn vita ekki hvert förinni er heitið. Stjórnmálamenn sem kalla á endurskoðun EES samningsins verða að geta svarað því hverjir séu líklegir valkostir í stöðunni. Annað er ábyrgðarlaust. Við viljum ekki vakna upp við þann veruleika að misvitrir stjórnmálamenn hafi með blekkingum og lygum stórskaðað viðskiptahagsmuni þjóðarinnar og þar með lífskjör hennar.
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun