Vonarglætan í Úkraínu Guðsteinn Bjarnason skrifar 14. febrúar 2015 15:00 Aðskilnaðarsinnar á skriðdreka í Luhansk-héraði í október síðastliðnum. Að nokkru leyti stendur Vladímír Pútín Rússlandsforseti uppi sem sigurvegari eftir friðarsamningana um Úkraínu, sem gerðir voru á nærri sextán klukkustunda löngum næturfundi í Minsk í Hvíta-Rússlandi nú í vikunni. Að minnsta kosti ef framvinda mála verður nokkurn veginn í samræmi við það sem samþykkt var á fundinum. Hann virðist hafa náð fram flestum helstu kröfum sínum og sneri heim til Rússlands sem friðarhöfðingi hinn mesti. Þannig fá uppreisnarmenn í austurhluta landsins, sem Rússar hafa stutt leynt og ljóst, vilyrði um stjórnarskrárbreytingar sem eiga að tryggja austurhéruðunum Donetsk og Luhansk aukna sjálfstjórn, þótt ekki sé skilgreint nánar hve langt eigi að ganga í þeim efnum. Þetta hefur frá upphafi verið ein helsta krafa Vladímírs Pútín Rússlandsforseta fyrir hönd uppreisnarmannanna. Enn á þó eftir að útfæra þessar stjórnarskrárbreytingar, en að minnsta kosti hefur stjórnin í Kænugarði fengist til þess að ræða þennan möguleika í fullri alvöru. Þá fær Pútín loforð um að eitt helsta áhyggjuefni hans í Úkraínudeilunni verði rætt, en það er samstarfssamningur Úkraínustjórnar við Evrópusambandið, sami samningur og upphaflega varð til þess að ólgan í Úkraínu hófst þegar Janúkovítsj, þáverandi forseti, ákvað skyndilega að fresta því að undirrita þennan samning.Það sem ætlast er til af Pútín Á móti hefur Pútín reyndar þurft að gefa eftir kröfur um að stjórnin í Kænugarði fari frá völdum. Hann hefur frá upphafi litið á hana sem ólöglega byltingarstjórn öfgamanna sem rússneskumælandi íbúum austurhluta Úkraínu stafi beinlínis hætta af. Verði stjórnarskrárbreytingarnar uppreisnarmönnunum þóknanlegar ætti það áhyggjuefni þó í sjálfu sér að vera úr sögunni. Pútín hefur auk þess lofað að beita áhrifum sínum og sjá til þess að uppreisnarmennirnir haldi vopnahléð. Hann þarf svo einnig að sjá til þess að rússneskir hermenn og aðrir Rússar, sem farið hafa yfir landamærin til að berjast með uppreisnarmönnum, haldi aftur til síns heima. Evrópusambandið hótar því svo að frekari refsiaðgerðir gegn Rússlandi verði að veruleika, takist ekki að koma þessu friðarsamkomulagi í framkvæmd. Á hinn bóginn hafa Evrópusambandið og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn heitið því að hjálpa Úkraínubúum við uppbyggingu efnahagslífsins eftir þetta langvarandi stríð í austurhlutanum.Brotthættur friður Spurningin snýst svo um framhaldið, bæði hvort uppreisnarmenn sætta sig við að gefa eftir vopnavöld sín í austurhéruðunum og einnig hvort Úkraínustjórn sættir sig við að koma raunverulega til móts við uppreisnarmenn hvað varðar stjórnarskrárbreytingarnar. Verði viðleitni beggja aðila bara til málamynda, eins og til þessa, má búast við því að allt fari fljótlega úr böndunum eina ferðina enn. Og jafnvel þótt niðurstaðan verði ásættanleg fyrir báða, þá líður væntanlega langur tími þangað til menn jafna sig á tíu mánaða harðvítugri borgarastyrjöld sem hefur kostað meira en fimm þúsund manns lífið.Klofin þjóð Úkraína hefur í reynd verið klofin þjóð um langa hríð. Þótt úkraínska og rússneska séu náskyld tungumál, þá eiga rússneskumælandi íbúar austurhlutans stundum erfitt með að skilja úkraínskuna sem íbúar vesturhlutans tala. Og þótt skólakerfið hafi áratugum saman séð til þess að íbúar vesturhlutans kunni nánast allir rússnesku mjög vel, þá vilja þeir almennt ekki gefa úkraínskuna upp á bátinn. Þvert á móti þá vilja þeir snúa við þeirri áratugalöngu valdastöðu tungumálanna, sem á rætur að rekja til Sovétríkjanna og tryggði rússneskunni jafnan ótvíræða yfirburði sem mikilvægara tungumál en úkraínska. Þessa viðleitni vesturhlutans upplifa íbúar austurhlutans hins vegar sem yfirgang og vilja ekkert endilega þurfa að leggja á sig að læra úkraínsku, hvað þá meira. Rússum hefur því orðið tíðrætt um ofríki úkraínskra þjóðernissinna gagnvart rússneskumælandi íbúum austurhlutans. Því til stuðnings hafa Rússar óspart bent á að stjórnmálaflokkar með augljósar rætur í nýnasisma eigi nú aðild að stjórninni í Kænugarði. Sú stjórn hafi tekið völdin á síðasta ári eftir að hafa hrakið úr embætti lýðræðislega kjörinn forseta, sem fæddur er í austurhéruðunum. Fréttaskýringar Mest lesið Gleði Verzlinga fór úr böndunum og þeim ekki boðið aftur Innlent Skilin eftir vegna yfirbókaðs flugs: „Þú setur ekki sautján ára ungling á standby“ Innlent Móðan gæti orðið langvinn Innlent Sungu svo falskt að lögreglan var kölluð til Innlent Flóðbylgjuhætta eftir stærðarinnar skjálfta í Rússlandi Erlent Hrósar Verzlingum fyrir „vel skipulagða“ útilegu Innlent Grunaður um að nauðga konu sem svaf í gestaherbergi Innlent Framdi vopnað rán og leikur lausum hala í Reykjavík Innlent „Langstærstu vandamálin eru þessir stærri og skipulögðu þjófnaðir“ Innlent Einn fluttur á slysadeild eftir að eldur kviknaði við Tryggvagötu Innlent Fleiri fréttir Hátt í sjötíu drepnir í biðröð eftir mat Ökumaðurinn skotinn af vitnum á vettvangi Flóðbylgjuhætta eftir stærðarinnar skjálfta í Rússlandi Ísraelar stunda skipulagt niðurrif á heilu bæjunum í trássi við alþjóðalög Selenskí boðar til nýrra friðarviðræðna Á fjórða tug ferðamanna látnir eftir að bát hvolfdi Tæplega þrjátíu slasaðir eftir að bíl var ekið í mannfjölda í Hollywood Ísrael og Sýrland hafi samið um vopnahlé Óska eftir því að vitnisburður um Epstein verði opinberaður Trump kærir fjölmiðlaveldi fyrir ærumeiðingar Metallica kom Tomorrowland til bjargar eftir brunann Rappsveitin sem sætti hryðjuverkarannsókn sleppur með skrekkinn Skotinn til bana þegar hann söng Linkin Park á karókíkvöldi Bretar hyggjast lækka kosningaaldur í sextán ár Að minnsta kosti 25 börn seld frá Indónesíu til Singapúr Þjónkun við Trump?: CBS leggur niður Late Show „Til hamingju með afmælið... og megi allir dagar vera annað dásamlegt leyndarmál“ Ofurhugi lést eftir brotlendingu í svifvængjaflugi Donald Trump greindur með langvinna bláæðabólgu Saksóknari í Epstein-málinu látinn taka pokann sinn Borgarstjóri Istanbúl í tuttugu mánaða fangelsi Tugir látnir eftir eldsvoða í verslunarmiðstöð Átta börn fædd úr erfðaefni þriggja einstaklinga til að fyrirbyggja sjúkdóma Tekur U-beygju og kallar stuðningsmenn sína aumingja Aðalsvið Tomorrowland brann til kaldra kola Ísrael sprengir í Sýrlandi: Þrír látnir og tugir særðir Fimm glæpamenn fluttir frá Bandaríkjunum til Esvatíní Handtekin fyrir að stunda kynlíf með munkum og kúga af þeim fé Að ráðast, eða ráðast ekki, á Moskvu Leggur til að frídögum verði fækkað um tvo Sjá meira
Að nokkru leyti stendur Vladímír Pútín Rússlandsforseti uppi sem sigurvegari eftir friðarsamningana um Úkraínu, sem gerðir voru á nærri sextán klukkustunda löngum næturfundi í Minsk í Hvíta-Rússlandi nú í vikunni. Að minnsta kosti ef framvinda mála verður nokkurn veginn í samræmi við það sem samþykkt var á fundinum. Hann virðist hafa náð fram flestum helstu kröfum sínum og sneri heim til Rússlands sem friðarhöfðingi hinn mesti. Þannig fá uppreisnarmenn í austurhluta landsins, sem Rússar hafa stutt leynt og ljóst, vilyrði um stjórnarskrárbreytingar sem eiga að tryggja austurhéruðunum Donetsk og Luhansk aukna sjálfstjórn, þótt ekki sé skilgreint nánar hve langt eigi að ganga í þeim efnum. Þetta hefur frá upphafi verið ein helsta krafa Vladímírs Pútín Rússlandsforseta fyrir hönd uppreisnarmannanna. Enn á þó eftir að útfæra þessar stjórnarskrárbreytingar, en að minnsta kosti hefur stjórnin í Kænugarði fengist til þess að ræða þennan möguleika í fullri alvöru. Þá fær Pútín loforð um að eitt helsta áhyggjuefni hans í Úkraínudeilunni verði rætt, en það er samstarfssamningur Úkraínustjórnar við Evrópusambandið, sami samningur og upphaflega varð til þess að ólgan í Úkraínu hófst þegar Janúkovítsj, þáverandi forseti, ákvað skyndilega að fresta því að undirrita þennan samning.Það sem ætlast er til af Pútín Á móti hefur Pútín reyndar þurft að gefa eftir kröfur um að stjórnin í Kænugarði fari frá völdum. Hann hefur frá upphafi litið á hana sem ólöglega byltingarstjórn öfgamanna sem rússneskumælandi íbúum austurhluta Úkraínu stafi beinlínis hætta af. Verði stjórnarskrárbreytingarnar uppreisnarmönnunum þóknanlegar ætti það áhyggjuefni þó í sjálfu sér að vera úr sögunni. Pútín hefur auk þess lofað að beita áhrifum sínum og sjá til þess að uppreisnarmennirnir haldi vopnahléð. Hann þarf svo einnig að sjá til þess að rússneskir hermenn og aðrir Rússar, sem farið hafa yfir landamærin til að berjast með uppreisnarmönnum, haldi aftur til síns heima. Evrópusambandið hótar því svo að frekari refsiaðgerðir gegn Rússlandi verði að veruleika, takist ekki að koma þessu friðarsamkomulagi í framkvæmd. Á hinn bóginn hafa Evrópusambandið og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn heitið því að hjálpa Úkraínubúum við uppbyggingu efnahagslífsins eftir þetta langvarandi stríð í austurhlutanum.Brotthættur friður Spurningin snýst svo um framhaldið, bæði hvort uppreisnarmenn sætta sig við að gefa eftir vopnavöld sín í austurhéruðunum og einnig hvort Úkraínustjórn sættir sig við að koma raunverulega til móts við uppreisnarmenn hvað varðar stjórnarskrárbreytingarnar. Verði viðleitni beggja aðila bara til málamynda, eins og til þessa, má búast við því að allt fari fljótlega úr böndunum eina ferðina enn. Og jafnvel þótt niðurstaðan verði ásættanleg fyrir báða, þá líður væntanlega langur tími þangað til menn jafna sig á tíu mánaða harðvítugri borgarastyrjöld sem hefur kostað meira en fimm þúsund manns lífið.Klofin þjóð Úkraína hefur í reynd verið klofin þjóð um langa hríð. Þótt úkraínska og rússneska séu náskyld tungumál, þá eiga rússneskumælandi íbúar austurhlutans stundum erfitt með að skilja úkraínskuna sem íbúar vesturhlutans tala. Og þótt skólakerfið hafi áratugum saman séð til þess að íbúar vesturhlutans kunni nánast allir rússnesku mjög vel, þá vilja þeir almennt ekki gefa úkraínskuna upp á bátinn. Þvert á móti þá vilja þeir snúa við þeirri áratugalöngu valdastöðu tungumálanna, sem á rætur að rekja til Sovétríkjanna og tryggði rússneskunni jafnan ótvíræða yfirburði sem mikilvægara tungumál en úkraínska. Þessa viðleitni vesturhlutans upplifa íbúar austurhlutans hins vegar sem yfirgang og vilja ekkert endilega þurfa að leggja á sig að læra úkraínsku, hvað þá meira. Rússum hefur því orðið tíðrætt um ofríki úkraínskra þjóðernissinna gagnvart rússneskumælandi íbúum austurhlutans. Því til stuðnings hafa Rússar óspart bent á að stjórnmálaflokkar með augljósar rætur í nýnasisma eigi nú aðild að stjórninni í Kænugarði. Sú stjórn hafi tekið völdin á síðasta ári eftir að hafa hrakið úr embætti lýðræðislega kjörinn forseta, sem fæddur er í austurhéruðunum.
Fréttaskýringar Mest lesið Gleði Verzlinga fór úr böndunum og þeim ekki boðið aftur Innlent Skilin eftir vegna yfirbókaðs flugs: „Þú setur ekki sautján ára ungling á standby“ Innlent Móðan gæti orðið langvinn Innlent Sungu svo falskt að lögreglan var kölluð til Innlent Flóðbylgjuhætta eftir stærðarinnar skjálfta í Rússlandi Erlent Hrósar Verzlingum fyrir „vel skipulagða“ útilegu Innlent Grunaður um að nauðga konu sem svaf í gestaherbergi Innlent Framdi vopnað rán og leikur lausum hala í Reykjavík Innlent „Langstærstu vandamálin eru þessir stærri og skipulögðu þjófnaðir“ Innlent Einn fluttur á slysadeild eftir að eldur kviknaði við Tryggvagötu Innlent Fleiri fréttir Hátt í sjötíu drepnir í biðröð eftir mat Ökumaðurinn skotinn af vitnum á vettvangi Flóðbylgjuhætta eftir stærðarinnar skjálfta í Rússlandi Ísraelar stunda skipulagt niðurrif á heilu bæjunum í trássi við alþjóðalög Selenskí boðar til nýrra friðarviðræðna Á fjórða tug ferðamanna látnir eftir að bát hvolfdi Tæplega þrjátíu slasaðir eftir að bíl var ekið í mannfjölda í Hollywood Ísrael og Sýrland hafi samið um vopnahlé Óska eftir því að vitnisburður um Epstein verði opinberaður Trump kærir fjölmiðlaveldi fyrir ærumeiðingar Metallica kom Tomorrowland til bjargar eftir brunann Rappsveitin sem sætti hryðjuverkarannsókn sleppur með skrekkinn Skotinn til bana þegar hann söng Linkin Park á karókíkvöldi Bretar hyggjast lækka kosningaaldur í sextán ár Að minnsta kosti 25 börn seld frá Indónesíu til Singapúr Þjónkun við Trump?: CBS leggur niður Late Show „Til hamingju með afmælið... og megi allir dagar vera annað dásamlegt leyndarmál“ Ofurhugi lést eftir brotlendingu í svifvængjaflugi Donald Trump greindur með langvinna bláæðabólgu Saksóknari í Epstein-málinu látinn taka pokann sinn Borgarstjóri Istanbúl í tuttugu mánaða fangelsi Tugir látnir eftir eldsvoða í verslunarmiðstöð Átta börn fædd úr erfðaefni þriggja einstaklinga til að fyrirbyggja sjúkdóma Tekur U-beygju og kallar stuðningsmenn sína aumingja Aðalsvið Tomorrowland brann til kaldra kola Ísrael sprengir í Sýrlandi: Þrír látnir og tugir særðir Fimm glæpamenn fluttir frá Bandaríkjunum til Esvatíní Handtekin fyrir að stunda kynlíf með munkum og kúga af þeim fé Að ráðast, eða ráðast ekki, á Moskvu Leggur til að frídögum verði fækkað um tvo Sjá meira