Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar 20. júní 2025 10:00 Ég held að þingmenn eigi oft erfitt með að sýna sitt rétta andlit fyrir fólkið sem kýs þá. Þeir virðast vera verulega fastir í vitsmunalegum heimi þingsins, þar sem rætt er um réttindi og lög en gleymt er hinum lifandi veruleika fólksins úti á götum. Kannski gera þingmenn eins og Rósa Guðbjartsdóttir ekki sér grein fyrir því hvað er að gerast í heiminum í dag. En mér er ljóst að sífellt fleiri hér vilja brjótast út úr þeirri einstaklingshyggju sem hefur sprottið úr óhefluðum kapítalisma. Fólk leitar í samveru, það er einfaldlega mannlegt eðli. Samkennd og samhugur eiga sér dýpri rætur en lög og einhvers fána. Í dag er Palestína orðin meira tákn en landsvæði. Í Gaza hefur verið eytt heimilum, görðum, verslunum, spítölum og skólum. Hundruð þúsunda manna eru föst undir rústum án vatns, án matar, í hungri sem að öllum líkindum er afleiðing árása Ísraelshers. Þar sem stuðningsmenn þeirra kalla alla gagnrýni lygi eða hatur gegn gyðingum. Þeir orða það að Israelsher er besti og hjartahlýjasti her í heimi en þau orð koma frá Douglas Murrey, Natasha Haustorf og Benny Morris. Bara með þeim orðum er hægt að sjá narsissistann í þeim því það er enginn hjartahlýr her og mun aldrei vera til hjartahlýr her. En aftur að Rósu: Á þjóðhátíðardaginn segir Rósa: „Hingað til höfum við sammælst um að leggja stjórnmál og deilur til hliðar á þessum degi, hampa þess í stað því sem sameinar okkur, minna á gildin okkar, menninguna, upprunann, hefðirnar og sérstöðuna. Og það undir merkjum íslenska þjóðfánans sem við erum svo stolt af og umgöngumst af mikilli virðingu.“ Og hún bætir við: „Að hópar fólks skuli koma saman á þessum degi og það við hátíðarhöld við Alþingishúsið, veifandi fána annars lands og hrópa ókvæðisorð að ráðamönnum og öðrum viðstöddum, er óboðlegt.“ En ég spyr: Á að flagga meðvirkni þegar aðrir flagga neyð? Þegar fánar Palestínu blakta á Austurvelli er það ekki til að skaða íslenska þjóðfánann heldur til að minna á þá sem hafa engan fána lengur. Það er hróp úr hjarta fólks sem sér hvernig líf saklausra er að enda á meðan veröldin horfir annað. Kannski er einmitt þörf fyrir nýja þjóðhátíðardaga, daga þar sem við minnumst ekki eingöngu okkar eigin uppruna heldur mannlegrar samkenndar. Daga þar sem við stöndum saman með þeim sem eiga engan dag og enga menningu lengur. Því þegar við gleymum því hvað sameinar okkur sem mannfólk, þá verður fáninn aðeins eitthvað taustykki ekki tákn vonar og samlyndis. Þegar ég heyri þingmenn tala um „íslensk gildi“ sem eigi að sameina alla undir sama hatt á þjóðhátíðardegi, þar sem allir eigi að vera glaðir þá finnst mér það nú, einmitt á þessum tímapunkti, líkjast veikburða og brotinni fjölskyldu sem rífst á hverri stundu en þarf svo samt að stilla sér fallega upp og brosa fyrir myndatöku. Raunveruleikinn er sá að hagsmunaaðilar hafa sterkt vald yfir nauðsynjum Íslendinga. Mannfólk með vald á það til að sýna sinn veikleika sem kallast græðgi. Fólk býr við óöryggi útfrá því, með húsaskjól sitt, með líkama sinn og með andlega líðan. Síðast en ekki síst blasir við að vestrænt lýðræði er í þann veginn að murka lífið úr heilli þjóð, meðan okkur er sagt að stilla okkur upp og brosa fyrir myndavélina. Á þessari stuttu stundu sem við köllum þjóðhátíðardag er vel hægt að sjá hversu innantóm og brothætt þessi sameining er orðin. Það er erfitt að horfa framhjá raunveruleikanum með því að einblína á fánalit Íslands og gildum þess, þegar fólk berst fyrir grunnréttindum, fyrir húsnæði og heilsu. Við erum einfaldlega korter í árið 1929. Og á meðan pólitísk orðræða leggur áherslu á „samstöðu“ og „sameiginleg gildi“ er veruleikinn sá að sífellt fleiri upplifa sig ekki lengur sem hluta af þessum sama þjóðarsamhengi. þau sjá brotin kerfi, misrétti, óvissa framtíð og illa farið með vald um lífsnauðsynjar. Kannski felst sönn þjóðhátíð ekki í því að tala um gildi og samstöðu, heldur að sýna það. Ekki bara út að landamærunum heldur líka umfram þau. Það er sú samstaða sem sem mér finnst skipta máli, ekki hvort við veifum réttum fánalit. Höfundur er starfsmaður velferðasviðs Reykjavíkur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Davíð Aron Routley Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Sjá meira
Ég held að þingmenn eigi oft erfitt með að sýna sitt rétta andlit fyrir fólkið sem kýs þá. Þeir virðast vera verulega fastir í vitsmunalegum heimi þingsins, þar sem rætt er um réttindi og lög en gleymt er hinum lifandi veruleika fólksins úti á götum. Kannski gera þingmenn eins og Rósa Guðbjartsdóttir ekki sér grein fyrir því hvað er að gerast í heiminum í dag. En mér er ljóst að sífellt fleiri hér vilja brjótast út úr þeirri einstaklingshyggju sem hefur sprottið úr óhefluðum kapítalisma. Fólk leitar í samveru, það er einfaldlega mannlegt eðli. Samkennd og samhugur eiga sér dýpri rætur en lög og einhvers fána. Í dag er Palestína orðin meira tákn en landsvæði. Í Gaza hefur verið eytt heimilum, görðum, verslunum, spítölum og skólum. Hundruð þúsunda manna eru föst undir rústum án vatns, án matar, í hungri sem að öllum líkindum er afleiðing árása Ísraelshers. Þar sem stuðningsmenn þeirra kalla alla gagnrýni lygi eða hatur gegn gyðingum. Þeir orða það að Israelsher er besti og hjartahlýjasti her í heimi en þau orð koma frá Douglas Murrey, Natasha Haustorf og Benny Morris. Bara með þeim orðum er hægt að sjá narsissistann í þeim því það er enginn hjartahlýr her og mun aldrei vera til hjartahlýr her. En aftur að Rósu: Á þjóðhátíðardaginn segir Rósa: „Hingað til höfum við sammælst um að leggja stjórnmál og deilur til hliðar á þessum degi, hampa þess í stað því sem sameinar okkur, minna á gildin okkar, menninguna, upprunann, hefðirnar og sérstöðuna. Og það undir merkjum íslenska þjóðfánans sem við erum svo stolt af og umgöngumst af mikilli virðingu.“ Og hún bætir við: „Að hópar fólks skuli koma saman á þessum degi og það við hátíðarhöld við Alþingishúsið, veifandi fána annars lands og hrópa ókvæðisorð að ráðamönnum og öðrum viðstöddum, er óboðlegt.“ En ég spyr: Á að flagga meðvirkni þegar aðrir flagga neyð? Þegar fánar Palestínu blakta á Austurvelli er það ekki til að skaða íslenska þjóðfánann heldur til að minna á þá sem hafa engan fána lengur. Það er hróp úr hjarta fólks sem sér hvernig líf saklausra er að enda á meðan veröldin horfir annað. Kannski er einmitt þörf fyrir nýja þjóðhátíðardaga, daga þar sem við minnumst ekki eingöngu okkar eigin uppruna heldur mannlegrar samkenndar. Daga þar sem við stöndum saman með þeim sem eiga engan dag og enga menningu lengur. Því þegar við gleymum því hvað sameinar okkur sem mannfólk, þá verður fáninn aðeins eitthvað taustykki ekki tákn vonar og samlyndis. Þegar ég heyri þingmenn tala um „íslensk gildi“ sem eigi að sameina alla undir sama hatt á þjóðhátíðardegi, þar sem allir eigi að vera glaðir þá finnst mér það nú, einmitt á þessum tímapunkti, líkjast veikburða og brotinni fjölskyldu sem rífst á hverri stundu en þarf svo samt að stilla sér fallega upp og brosa fyrir myndatöku. Raunveruleikinn er sá að hagsmunaaðilar hafa sterkt vald yfir nauðsynjum Íslendinga. Mannfólk með vald á það til að sýna sinn veikleika sem kallast græðgi. Fólk býr við óöryggi útfrá því, með húsaskjól sitt, með líkama sinn og með andlega líðan. Síðast en ekki síst blasir við að vestrænt lýðræði er í þann veginn að murka lífið úr heilli þjóð, meðan okkur er sagt að stilla okkur upp og brosa fyrir myndavélina. Á þessari stuttu stundu sem við köllum þjóðhátíðardag er vel hægt að sjá hversu innantóm og brothætt þessi sameining er orðin. Það er erfitt að horfa framhjá raunveruleikanum með því að einblína á fánalit Íslands og gildum þess, þegar fólk berst fyrir grunnréttindum, fyrir húsnæði og heilsu. Við erum einfaldlega korter í árið 1929. Og á meðan pólitísk orðræða leggur áherslu á „samstöðu“ og „sameiginleg gildi“ er veruleikinn sá að sífellt fleiri upplifa sig ekki lengur sem hluta af þessum sama þjóðarsamhengi. þau sjá brotin kerfi, misrétti, óvissa framtíð og illa farið með vald um lífsnauðsynjar. Kannski felst sönn þjóðhátíð ekki í því að tala um gildi og samstöðu, heldur að sýna það. Ekki bara út að landamærunum heldur líka umfram þau. Það er sú samstaða sem sem mér finnst skipta máli, ekki hvort við veifum réttum fánalit. Höfundur er starfsmaður velferðasviðs Reykjavíkur.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun