Misskilin mannúð í hælisleitendamálum Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir skrifar 24. nóvember 2024 16:03 Árum saman hafa þingmenn Miðflokksins bent á mikilvægi þess að afnema séríslenskar málsmeðferðarreglur er varða hælisleitendur og meðferð umsókna þeirra um alþjóðlega vernd hér á landi. Þessar séríslensku reglur hafa virkað eins og seglar og orsakað gríðarlegan fjölda umsókna hér á landi. Hlutfallslega margfalt fleiri umsóknir en í nágrannalöndum okkar. Það var augljóst að því fleiri sem seglarnir yrðu í reglunum okkar þá yrði Ísland ekki einungis skjól fyrir þá sem eru í brýnni neyð heldur einnig þá sem eru í leit að betri lífskjörum. Þá myndu opin landamæri auðvelda alþjóðlegum glæpagengjum að koma sér fyrir hér á landi. Fulltrúar ríkisstjórnarinnar töldu að breytingar á kerfinu sem fælu í sér sérreglur myndu ekki hafa teljandi áhrif. Raunin varð hins vegar sú að á örskömmum tíma varð Ísland í 1. sæti allra Evrópulanda samkvæmt flestum mælikvörðum í fjölda hælisleitenda sem hingað komu. Undanfarið hafa fulltrúar ríkisstjórnarinnar spurt hvert vandamálið sé? Sömu aðilar grauta öllu saman; vinnumarkaðs- og hælisleitendakerfinu og svo þeim sem hafa fengið hér vernd, eins og það sé sérstakt markmið að rugla umræðuna. Skoðum aðeins staðreyndir Árið í ár er þriðja stærsta árið hvað varðar fjölda hælisleitenda sem til landsins koma. Hælisleitendur fá ákveðin réttindi á meðan umsókn þeirra um alþjóðlega vernd er tekin fyrir. Þeir fá húsnæði, framfærslugreiðslur, læknisþjónustu, lögfræðiþjónustu og margt fleira. Tíminn sem tekur að fá niðurstöðu um hvort hælisleitanda verði veitt staða flóttamanns (vernd) á Íslandi eða synjað tekur oftast frá nokkrum mánuðum og upp í tvö ár. Á fyrstu tíu mánuðum ársins hafa 1.538 hælisleitendur sótt um vernd. Þar sem afgreiðsla mála tekur frá nokkrum mánuðum upp í tvö ár þá er enn verið að afgreiða mál frá fyrri árum. Þannig hafa 2.620 umsóknir verið afgreiddar á fyrstu tíu mánuðum ársins. Þegar viðkomandi hefur fengið stöðu flóttamanns þá má segja að við taki nýtt kerfi. Í því kerfi hefur ríkisstjórnin líka innleitt miklar sérreglur og hvata til að sækja um vernd á Íslandi en það væri efni í aðra grein. Af þeim 2.620 umsóknum sem hafa verið afgreiddar í ár þá hafa 894 frá Úkraínu fengið vernd á grundvelli fjöldaflótta, 1.365 hælisleitendur til viðbótar hafa fengið efnislega meðferð og fengu 234 þeirra samþykkta vernd eða samtals 1.128 hælisleitendur sem hafa fengið vernd það sem af er ári og eru þá jafnframt komnir með stöðu flóttamanna á Íslandi með öllum þeim réttindum sem því fylgir. Þetta segir okkur engu að síður að 1.492 hælisleitendur hafa fengið synjun á árinu eða ekki átt rétt á efnislegri meðferð. Það eru því 1.492 aðilar sem fulltrúar ríkisstjórnarinnar virðast hafa gleymt m.v. að þeir kannast ekki við vandamálið. Hælisleitendur sem eru hér í marga mánuði og allt upp í tvö ár, m.a. í ósamþykktu húsnæði sem ríkisstjórnin fékk sérleyfi til að fólk gæti búið í. Þessir einstaklingar fá einnig vikulegar greiðslur, heilbrigðisþjónustu, lögfræðiþjónustu, menntun o.s.frv.? Er það mannúð að búa til kerfi sem hvetur fólk til að koma til landsins, lifa á kerfinu, mega ekki vinna og svo mörgum mánuðum eða árum síðar vera sent til baka? Mikill þrýstingur á innviði Flestir sem hafa fengið vernd á þessu ári, á eftir fólki frá Úkraínu og Venesúela, eru frá Íran, Afganistan og Nígeríu. Aðlögun og þjónusta fyrir þá sem koma frá ólíkum menningarheimum er umfangsmikil og það má með sanni segja að fullyrðingar ríkisstjórnarinnar á sínum tíma, að breytingar á reglunum myndu hvorki hafa í för með sér stóraukinn kostnað fyrir samfélagið, né að þær myndu skapa verulegan þrýsting á innviði svo sem heilbrigðis-, velferðar- og menntakerfi, voru í besta falli barnalegar. Bein útgjöld vegna útlendingamála hafa samtals numið um 60 milljörðum króna síðastliðin 4 ár. Stærsti liðurinn er vegna málefna hælisleitenda. Hér er aðeins um ræða beinan kostnað, en enn hefur ekki verið upplýst um óbein útgjöld, svo sem í heilbrigðis- og menntakerfi. Samkvæmt Fjármálaáætlun 2025-2029, eru þau talin „umtalsverð“. Það er ekki von til þess að ríkisstjórn sem kom okkur í þessa stöðu og skilur enn ekki vandamálið muni taka á því eftir kosningar. Miðflokkurinn leggur til að Ísland fylgi fordæmi danskra jafnaðarmanna. Danir áttuðu sig á að Danmörk væri orðin söluvara glæpagengja og að opin landamæri og velferðarkerfi fara ekki vel saman. Stjórnvöld á Íslandi þurfa að átta sig á þessu líka. Nýtum fjármagnið sem fer í málaflokkinn til að hjálpa viðráðanlegum fjölda sem best, tökum út úr kerfinu sérreglur, aðstoðum á nærsvæðum átaka, tökum vel á móti þeim sem við bjóðum hingað og styðjum þá til að blómstra og aðlagast samfélaginu. Til þess þarf skýra stefnu og ná stjórn á málaflokknum. Miðflokkurinn er klár. Áfram Ísland! Höfundur skipar 2. sætið á lista Miðflokksins í Suðvestur kjördæmi Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Miðflokkurinn Hælisleitendur Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir Mest lesið Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun Einu sinni enn Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Frumframleiðendur og sérstaða Íslands í alþjóðasamhengi Sveinn Margeirsson, Rakel Halldórsdóttir og Páll Gunnar Pálsson Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Einu sinni enn Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann skrifar Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason skrifar Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Sjá meira
Árum saman hafa þingmenn Miðflokksins bent á mikilvægi þess að afnema séríslenskar málsmeðferðarreglur er varða hælisleitendur og meðferð umsókna þeirra um alþjóðlega vernd hér á landi. Þessar séríslensku reglur hafa virkað eins og seglar og orsakað gríðarlegan fjölda umsókna hér á landi. Hlutfallslega margfalt fleiri umsóknir en í nágrannalöndum okkar. Það var augljóst að því fleiri sem seglarnir yrðu í reglunum okkar þá yrði Ísland ekki einungis skjól fyrir þá sem eru í brýnni neyð heldur einnig þá sem eru í leit að betri lífskjörum. Þá myndu opin landamæri auðvelda alþjóðlegum glæpagengjum að koma sér fyrir hér á landi. Fulltrúar ríkisstjórnarinnar töldu að breytingar á kerfinu sem fælu í sér sérreglur myndu ekki hafa teljandi áhrif. Raunin varð hins vegar sú að á örskömmum tíma varð Ísland í 1. sæti allra Evrópulanda samkvæmt flestum mælikvörðum í fjölda hælisleitenda sem hingað komu. Undanfarið hafa fulltrúar ríkisstjórnarinnar spurt hvert vandamálið sé? Sömu aðilar grauta öllu saman; vinnumarkaðs- og hælisleitendakerfinu og svo þeim sem hafa fengið hér vernd, eins og það sé sérstakt markmið að rugla umræðuna. Skoðum aðeins staðreyndir Árið í ár er þriðja stærsta árið hvað varðar fjölda hælisleitenda sem til landsins koma. Hælisleitendur fá ákveðin réttindi á meðan umsókn þeirra um alþjóðlega vernd er tekin fyrir. Þeir fá húsnæði, framfærslugreiðslur, læknisþjónustu, lögfræðiþjónustu og margt fleira. Tíminn sem tekur að fá niðurstöðu um hvort hælisleitanda verði veitt staða flóttamanns (vernd) á Íslandi eða synjað tekur oftast frá nokkrum mánuðum og upp í tvö ár. Á fyrstu tíu mánuðum ársins hafa 1.538 hælisleitendur sótt um vernd. Þar sem afgreiðsla mála tekur frá nokkrum mánuðum upp í tvö ár þá er enn verið að afgreiða mál frá fyrri árum. Þannig hafa 2.620 umsóknir verið afgreiddar á fyrstu tíu mánuðum ársins. Þegar viðkomandi hefur fengið stöðu flóttamanns þá má segja að við taki nýtt kerfi. Í því kerfi hefur ríkisstjórnin líka innleitt miklar sérreglur og hvata til að sækja um vernd á Íslandi en það væri efni í aðra grein. Af þeim 2.620 umsóknum sem hafa verið afgreiddar í ár þá hafa 894 frá Úkraínu fengið vernd á grundvelli fjöldaflótta, 1.365 hælisleitendur til viðbótar hafa fengið efnislega meðferð og fengu 234 þeirra samþykkta vernd eða samtals 1.128 hælisleitendur sem hafa fengið vernd það sem af er ári og eru þá jafnframt komnir með stöðu flóttamanna á Íslandi með öllum þeim réttindum sem því fylgir. Þetta segir okkur engu að síður að 1.492 hælisleitendur hafa fengið synjun á árinu eða ekki átt rétt á efnislegri meðferð. Það eru því 1.492 aðilar sem fulltrúar ríkisstjórnarinnar virðast hafa gleymt m.v. að þeir kannast ekki við vandamálið. Hælisleitendur sem eru hér í marga mánuði og allt upp í tvö ár, m.a. í ósamþykktu húsnæði sem ríkisstjórnin fékk sérleyfi til að fólk gæti búið í. Þessir einstaklingar fá einnig vikulegar greiðslur, heilbrigðisþjónustu, lögfræðiþjónustu, menntun o.s.frv.? Er það mannúð að búa til kerfi sem hvetur fólk til að koma til landsins, lifa á kerfinu, mega ekki vinna og svo mörgum mánuðum eða árum síðar vera sent til baka? Mikill þrýstingur á innviði Flestir sem hafa fengið vernd á þessu ári, á eftir fólki frá Úkraínu og Venesúela, eru frá Íran, Afganistan og Nígeríu. Aðlögun og þjónusta fyrir þá sem koma frá ólíkum menningarheimum er umfangsmikil og það má með sanni segja að fullyrðingar ríkisstjórnarinnar á sínum tíma, að breytingar á reglunum myndu hvorki hafa í för með sér stóraukinn kostnað fyrir samfélagið, né að þær myndu skapa verulegan þrýsting á innviði svo sem heilbrigðis-, velferðar- og menntakerfi, voru í besta falli barnalegar. Bein útgjöld vegna útlendingamála hafa samtals numið um 60 milljörðum króna síðastliðin 4 ár. Stærsti liðurinn er vegna málefna hælisleitenda. Hér er aðeins um ræða beinan kostnað, en enn hefur ekki verið upplýst um óbein útgjöld, svo sem í heilbrigðis- og menntakerfi. Samkvæmt Fjármálaáætlun 2025-2029, eru þau talin „umtalsverð“. Það er ekki von til þess að ríkisstjórn sem kom okkur í þessa stöðu og skilur enn ekki vandamálið muni taka á því eftir kosningar. Miðflokkurinn leggur til að Ísland fylgi fordæmi danskra jafnaðarmanna. Danir áttuðu sig á að Danmörk væri orðin söluvara glæpagengja og að opin landamæri og velferðarkerfi fara ekki vel saman. Stjórnvöld á Íslandi þurfa að átta sig á þessu líka. Nýtum fjármagnið sem fer í málaflokkinn til að hjálpa viðráðanlegum fjölda sem best, tökum út úr kerfinu sérreglur, aðstoðum á nærsvæðum átaka, tökum vel á móti þeim sem við bjóðum hingað og styðjum þá til að blómstra og aðlagast samfélaginu. Til þess þarf skýra stefnu og ná stjórn á málaflokknum. Miðflokkurinn er klár. Áfram Ísland! Höfundur skipar 2. sætið á lista Miðflokksins í Suðvestur kjördæmi
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Frumframleiðendur og sérstaða Íslands í alþjóðasamhengi Sveinn Margeirsson, Rakel Halldórsdóttir og Páll Gunnar Pálsson Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Frumframleiðendur og sérstaða Íslands í alþjóðasamhengi Sveinn Margeirsson, Rakel Halldórsdóttir og Páll Gunnar Pálsson Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun