Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar 22. nóvember 2024 08:30 Í nýlegri grein skrifaði ég að Sjálfstæðisflokkurinn boðaði skattalækkanir handa þeim efnamestu með kosningaáherslunni sinni “Helmingum erfðafjárskatt og fjórföldum frítekjumarkið í 20 milljónir króna”. Þá benti ég á að ef ætlunin væri að hugsa um hag meðalmannsins væri nær að breyta eingöngu frítekjumörkunum en ekki skattprósentunni sjálfri en breyting á skattprósentunni sjálfri er til þess fallin að aðstoða þá efnameiri frekar. Þetta fór öfugt ofan í frambjóðanda Sjálfstæðisflokksins, Þórð Gunnarsson, sem skrifaði svargrein. Því er tilvalið að fara nánar yfir málið. Hverjum nýtist boðuð skattbreyting Sjálfstæðisflokksins helst? Til að átta okkur á áhrifum boðaðra skattbreytinga Sjálfstæðisflokksins er gott að reikna út skattskyldu dánarbúa af mismunandi stærð bæði við núverandi kerfi og með breytingum. Til samanburðar er sömuleiðis gott að horfa á kerfi sem eingöngu hækkar skattleysismörkin en hreyfir ekki við skattprósentunni sjálfri. Taflan hér að neðan sýnir þrjú mismunandi tilfelli. Fyrst núverandi kerfi þar sem 5 m.kr eru skattlausar en 10% skattur er lagður á eftir það. Skattleysismörkin voru reyndar 5 m.kr árið 2021 en eru 6,2 m.kr 2024, en leyfum Sjálfstæðismönnum að stela nokkrum fjöðrum fyrir hattinn sinn hér til að geta talað um fjórföldun. Næst kemur boðuð breyting Sjálfstæðismanna sem miðar við 20 m.kr skattleysismörk og 5% skatt eftir það. Að lokum er það kerfi þar sem skattleysismörkin eru hækkuð í 45,5 m.kr, en í þeirri tölu er dánarbú sem byggir á miðgildi hreinnar eignar landsmanna á eftirlaunaaldri (71 m.kr samkvæmt Þórði) eins sett og með tillögu Sjálftæðismanna. Niðurstaðan er í fullu samræmi við innhald fyrri greinar minnar þar sem hærri skattleysismörk henta litlum og meðal stórum dánarbúum betur en lægri skattprósenta hentar stærri dánarbúum betur. Kerfi Sjálfstæðismanna myndi spara stórum dánarbúum tugi eða hundruðu milljóna umfram núverandi kerfi. Hinsvegar myndi meiri hækkun skattleysismarkanna án þess að breyta skattprósentunni setja þak á skattasparnað þeirra efnameiri við kerfisbreytinguna en styðja meðalmanninn jafn vel og alla þar undir betur (nema þau séu undir núverandi lágmarki, þá skiptir þetta engu). Ósanngjörn tvísköttunin – Eða ekki ? Ætlunin hér er ekki að fara út í flókna umræðu um eðli tvíþætta skattkerfisins og mismunandi meðhöndlun launa- og fjármagnstekna né hvernig stórfyrirtæki, stóreignafólk eða stórerfingar koma sér undan skattheimtu. Til að svara Þórði verð ég þó að dýfa litlu tánni í þá laug. Að fresta skattlagningu hefur ótvíræða kosti í för með sér fyrir þann sem frestar skattlagningunni. Það er vegna þess að fjárfestirinn getur ávaxtað fjármunina meðan skattlagningunni er frestað og þannig notið aukinnar ávöxtunnar sem hann hefði annars ekki gert. Þetta er til að mynda einn af kostum lífeyrissparnaðar umfram hefðbundinn launasparnað, því skattarnir eru eingöngu greiddir við úttekt en ekki upphaf sparnaðsins þegar launin voru greidd og svo samfellt af vöxtunum. Ýmsir vegir eru færir til að fresta eða lágmarka skattheimtu en látum hér nægja að nefna mjög einfalt dæmi. Hlutabréf sem ganga kaupum og sölu á opnum almennum markaði hafa þekkt markaðsverð. Þannig er ljóst að bréf í Apple hefur aukist umtalsvert í virði seinustu áratugi án þess að neinn skattur hafi verið greiddur af virðisaukningunni hjá eiganda bréfanna. Þessi virðisaukning er ekki bara huglæg, við getum staðfest að bréfin hafa hækkað í virði alveg óháð því hvort ákveðinn fjárfestir hafi raungert virðisaukninguna hjá sér sem söluhagnað. Þannig er ljóst að töluverður hluti eigna stórra dánarbúa kann að vera í eignum sem hafa aldrei verið skattlagðar og það felur í sér skattahagræði. Áframhald á því skattahagræði umfram lífdaga fjárfestisins er ekki til þess fallið að auka skilvirkni. Þessu er svo almennt öfugt farið með lítil dánarbú þar sem fjármunirnir voru skattlagðir sem launatekjur, nema í tilfelli virðisaukningar húseignar en um hana eru sérstakar undanþágur frá skattlagningu. Það er svo allt önnur spurning hvort að það eigi að hafa erfðafjárskatt yfir höfuð. Nú eða hvort það eigi bara sömu reglur að gilda um erfðir og aðrar gjafir, en skattkerfið okkar leggur upp með að það megi ekki gefa öðrum umtalsverðar fjárhæðir án þess þær verði skattskyldar, jafnvel þó við sjálf höfum áður greitt af þeim skatt. Enda forsenda allrar skattlagningar í viðskiptum. Í öllu falli stendur eftir að raunveruleg virðisaukning ýmissa eigna dánarbúa, sér í lagi stærri dánarbúa, hefur aldrei verið sköttuð. Sjálfstæðismanninum svarað Niðurstaða fyrri greinar minnar stendur vitanlega óhögguð eins og tölurnar sýna okkar. Lausnir Sjálfstæðisflokksins eru sem fyrr sniðnar að þeim efnameiri. Það verður hver svo að eiga það við sjálfan sig hvort það sé gott eða slæmt. Þórður fer mikinn og langt frá hinu raunverulega viðfangsefni og ræðir böl vinstri manna sem ala tortryggni og standa helst fyrir boðum, bönnum og sköttum. Ekki talaði ég nú fyrir neinu slíku heldur benti einfaldlega á fyrir hverja nýjustu útspil Sjálfstæðismanna eru hugsuð. En ég held að Sjálfstæðismenn mættu fremur líta sér nær áður en þeir saka aðra um að ýta undir tortryggni, enda lykilgerendur í gott sem öllum spillingarmálum Íslandssögunnar og hafa búið svo um að traust í garð stjórnmálamanna er í frostmarki. Þá hafa Sjálfstæðismenn sjálfir þyngt skattbyrði almennra borgara alveg statt og stöðugt síðustu áratugina (nema þeirra efnamestu), fjölgað ráðuneytum og blásið út ríkið auk þess að styðja varla nokkurt einasta frjálslyndismál enda íhaldsflokkur. Sem sagt boð, bönn og aukin skattheimta. Þá má ég einnig til með að benda á að ég er ekki í framboði fyrir Pírata þó Þórður sé viss um að ég sé það, en ég er vissulega í Pírötum. Í grein Þórðar glittir líka hressilega í undirlægjuhátt Sjálfstæðismanna fyrir fjármálaöflum. Ef við myndum feta hér í fótspor Noregs yrði landflótti segir Þórður. Ef við hefðum fetað í fótspor Noregs í auðlindamálum ætti íslenska þjóðin gríðarstóran fjárfestingarsjóð líkt og Norðmenn eiga sinn olíusjóð. Þess í stað eigum við kvótakónga. Blessunarlega á almenningur sér málsvara í BEPS OECD samstarfinu gegn skattaundanskotum stórfyrirtækja sem 145 lönd taka nú þátt í. Blessunarlega er Evrópusambandið að vinna að öflugra kerfi til að tryggja löndum getu til að stýra eigin skattheimtu (BEFIT). Blessunarlega eru alvarlegar umræður meðal helstu skattasérfræðinga heims um eignaskatta á ríkasta lag samfélagsins, enda þjóðfélagshópur sem hefur sínar tekjur ekki í gegnum laun heldur eigna aukningu sem er sjaldnast raungerð til þess að fresta skattlagningu. Blessunarlega er fólk í heiminum sem skilur að skilvirk skattkerfi eru meira en að segja “lækkum skatta” fyrir kosningar en hækka þá svo í raun samhliða frasanum “Ef við gefum ekki undan efnafólki þá fer það” í stað þess að leita raunverulegra lausna. Höfundur er áfram viss í afstöðu sinni gagnvart skattatillögu Sjálfstæðisflokksins Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Skattar og tollar Sjálfstæðisflokkurinn Haukur V. Alfreðsson Mest lesið Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson Skoðun Staða þorpshálfvita er laus til umsóknar Jón Daníelsson Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir Skoðun Gerræðisleg áform í anda Ráðstjórnarríkjanna Guðmundur Fertram Sigurjónsson Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland Skoðun Gerist þetta aftur á morgun? Ísak Hilmarsson Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson Skoðun Að reikna veiðigjald af raunverulegum aflaverðmætum Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Auglýsingaskrum Landsvirkjunar Stefán Georgsson Skoðun Þegar bráðamóttakan drepur þig hraðar Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Fasteignagjöld eru lág í Reykjavík Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Gerræðisleg áform í anda Ráðstjórnarríkjanna Guðmundur Fertram Sigurjónsson skrifar Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar Skoðun Nýbakaðir foreldrar og óbökuð loforð Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þegar bráðamóttakan drepur þig hraðar Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Skoðun Samkeppnin tryggir hag neytenda Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Stóðhryssur ekki moldvörpur Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Við getum gert betur Einar Bárðarson skrifar Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Ábyrg stefna í útlendingamálum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Týndu hermennirnir okkar Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Gerist þetta aftur á morgun? Ísak Hilmarsson skrifar Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Staða þorpshálfvita er laus til umsóknar Jón Daníelsson skrifar Skoðun Að reikna veiðigjald af raunverulegum aflaverðmætum Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Fréttir af baggavélum og lömbum Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Auglýsingaskrum Landsvirkjunar Stefán Georgsson skrifar Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland skrifar Skoðun Takk Trump! Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Fíllinn á teikniborði Landsvirkjunar Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tími til að staldra við Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Hvar er fyrirsjáanleikinn, forsætisráðherra? Monika Margrét Stefánsdóttir skrifar Skoðun 25 metrar í Fannborg Hákon Gunnarsson skrifar Skoðun Krossferðir - Íslamófóbía - Palestína Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Gefum heimild fyrir kyrrð og kærleik Aðalheiður Mjöll Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Frumvarp til ólaga Jón Ásgeir Sigurvinsson skrifar Skoðun Hervirki í höfuðborg - Svefngenglar við stjórnvölinn Örn Sigurðsson skrifar Skoðun „Drifkraftur að óöryggi og óvissu“ Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Klerkaveldi, trú og stjórnmál Sigurður Árni Þórðarson skrifar Sjá meira
Í nýlegri grein skrifaði ég að Sjálfstæðisflokkurinn boðaði skattalækkanir handa þeim efnamestu með kosningaáherslunni sinni “Helmingum erfðafjárskatt og fjórföldum frítekjumarkið í 20 milljónir króna”. Þá benti ég á að ef ætlunin væri að hugsa um hag meðalmannsins væri nær að breyta eingöngu frítekjumörkunum en ekki skattprósentunni sjálfri en breyting á skattprósentunni sjálfri er til þess fallin að aðstoða þá efnameiri frekar. Þetta fór öfugt ofan í frambjóðanda Sjálfstæðisflokksins, Þórð Gunnarsson, sem skrifaði svargrein. Því er tilvalið að fara nánar yfir málið. Hverjum nýtist boðuð skattbreyting Sjálfstæðisflokksins helst? Til að átta okkur á áhrifum boðaðra skattbreytinga Sjálfstæðisflokksins er gott að reikna út skattskyldu dánarbúa af mismunandi stærð bæði við núverandi kerfi og með breytingum. Til samanburðar er sömuleiðis gott að horfa á kerfi sem eingöngu hækkar skattleysismörkin en hreyfir ekki við skattprósentunni sjálfri. Taflan hér að neðan sýnir þrjú mismunandi tilfelli. Fyrst núverandi kerfi þar sem 5 m.kr eru skattlausar en 10% skattur er lagður á eftir það. Skattleysismörkin voru reyndar 5 m.kr árið 2021 en eru 6,2 m.kr 2024, en leyfum Sjálfstæðismönnum að stela nokkrum fjöðrum fyrir hattinn sinn hér til að geta talað um fjórföldun. Næst kemur boðuð breyting Sjálfstæðismanna sem miðar við 20 m.kr skattleysismörk og 5% skatt eftir það. Að lokum er það kerfi þar sem skattleysismörkin eru hækkuð í 45,5 m.kr, en í þeirri tölu er dánarbú sem byggir á miðgildi hreinnar eignar landsmanna á eftirlaunaaldri (71 m.kr samkvæmt Þórði) eins sett og með tillögu Sjálftæðismanna. Niðurstaðan er í fullu samræmi við innhald fyrri greinar minnar þar sem hærri skattleysismörk henta litlum og meðal stórum dánarbúum betur en lægri skattprósenta hentar stærri dánarbúum betur. Kerfi Sjálfstæðismanna myndi spara stórum dánarbúum tugi eða hundruðu milljóna umfram núverandi kerfi. Hinsvegar myndi meiri hækkun skattleysismarkanna án þess að breyta skattprósentunni setja þak á skattasparnað þeirra efnameiri við kerfisbreytinguna en styðja meðalmanninn jafn vel og alla þar undir betur (nema þau séu undir núverandi lágmarki, þá skiptir þetta engu). Ósanngjörn tvísköttunin – Eða ekki ? Ætlunin hér er ekki að fara út í flókna umræðu um eðli tvíþætta skattkerfisins og mismunandi meðhöndlun launa- og fjármagnstekna né hvernig stórfyrirtæki, stóreignafólk eða stórerfingar koma sér undan skattheimtu. Til að svara Þórði verð ég þó að dýfa litlu tánni í þá laug. Að fresta skattlagningu hefur ótvíræða kosti í för með sér fyrir þann sem frestar skattlagningunni. Það er vegna þess að fjárfestirinn getur ávaxtað fjármunina meðan skattlagningunni er frestað og þannig notið aukinnar ávöxtunnar sem hann hefði annars ekki gert. Þetta er til að mynda einn af kostum lífeyrissparnaðar umfram hefðbundinn launasparnað, því skattarnir eru eingöngu greiddir við úttekt en ekki upphaf sparnaðsins þegar launin voru greidd og svo samfellt af vöxtunum. Ýmsir vegir eru færir til að fresta eða lágmarka skattheimtu en látum hér nægja að nefna mjög einfalt dæmi. Hlutabréf sem ganga kaupum og sölu á opnum almennum markaði hafa þekkt markaðsverð. Þannig er ljóst að bréf í Apple hefur aukist umtalsvert í virði seinustu áratugi án þess að neinn skattur hafi verið greiddur af virðisaukningunni hjá eiganda bréfanna. Þessi virðisaukning er ekki bara huglæg, við getum staðfest að bréfin hafa hækkað í virði alveg óháð því hvort ákveðinn fjárfestir hafi raungert virðisaukninguna hjá sér sem söluhagnað. Þannig er ljóst að töluverður hluti eigna stórra dánarbúa kann að vera í eignum sem hafa aldrei verið skattlagðar og það felur í sér skattahagræði. Áframhald á því skattahagræði umfram lífdaga fjárfestisins er ekki til þess fallið að auka skilvirkni. Þessu er svo almennt öfugt farið með lítil dánarbú þar sem fjármunirnir voru skattlagðir sem launatekjur, nema í tilfelli virðisaukningar húseignar en um hana eru sérstakar undanþágur frá skattlagningu. Það er svo allt önnur spurning hvort að það eigi að hafa erfðafjárskatt yfir höfuð. Nú eða hvort það eigi bara sömu reglur að gilda um erfðir og aðrar gjafir, en skattkerfið okkar leggur upp með að það megi ekki gefa öðrum umtalsverðar fjárhæðir án þess þær verði skattskyldar, jafnvel þó við sjálf höfum áður greitt af þeim skatt. Enda forsenda allrar skattlagningar í viðskiptum. Í öllu falli stendur eftir að raunveruleg virðisaukning ýmissa eigna dánarbúa, sér í lagi stærri dánarbúa, hefur aldrei verið sköttuð. Sjálfstæðismanninum svarað Niðurstaða fyrri greinar minnar stendur vitanlega óhögguð eins og tölurnar sýna okkar. Lausnir Sjálfstæðisflokksins eru sem fyrr sniðnar að þeim efnameiri. Það verður hver svo að eiga það við sjálfan sig hvort það sé gott eða slæmt. Þórður fer mikinn og langt frá hinu raunverulega viðfangsefni og ræðir böl vinstri manna sem ala tortryggni og standa helst fyrir boðum, bönnum og sköttum. Ekki talaði ég nú fyrir neinu slíku heldur benti einfaldlega á fyrir hverja nýjustu útspil Sjálfstæðismanna eru hugsuð. En ég held að Sjálfstæðismenn mættu fremur líta sér nær áður en þeir saka aðra um að ýta undir tortryggni, enda lykilgerendur í gott sem öllum spillingarmálum Íslandssögunnar og hafa búið svo um að traust í garð stjórnmálamanna er í frostmarki. Þá hafa Sjálfstæðismenn sjálfir þyngt skattbyrði almennra borgara alveg statt og stöðugt síðustu áratugina (nema þeirra efnamestu), fjölgað ráðuneytum og blásið út ríkið auk þess að styðja varla nokkurt einasta frjálslyndismál enda íhaldsflokkur. Sem sagt boð, bönn og aukin skattheimta. Þá má ég einnig til með að benda á að ég er ekki í framboði fyrir Pírata þó Þórður sé viss um að ég sé það, en ég er vissulega í Pírötum. Í grein Þórðar glittir líka hressilega í undirlægjuhátt Sjálfstæðismanna fyrir fjármálaöflum. Ef við myndum feta hér í fótspor Noregs yrði landflótti segir Þórður. Ef við hefðum fetað í fótspor Noregs í auðlindamálum ætti íslenska þjóðin gríðarstóran fjárfestingarsjóð líkt og Norðmenn eiga sinn olíusjóð. Þess í stað eigum við kvótakónga. Blessunarlega á almenningur sér málsvara í BEPS OECD samstarfinu gegn skattaundanskotum stórfyrirtækja sem 145 lönd taka nú þátt í. Blessunarlega er Evrópusambandið að vinna að öflugra kerfi til að tryggja löndum getu til að stýra eigin skattheimtu (BEFIT). Blessunarlega eru alvarlegar umræður meðal helstu skattasérfræðinga heims um eignaskatta á ríkasta lag samfélagsins, enda þjóðfélagshópur sem hefur sínar tekjur ekki í gegnum laun heldur eigna aukningu sem er sjaldnast raungerð til þess að fresta skattlagningu. Blessunarlega er fólk í heiminum sem skilur að skilvirk skattkerfi eru meira en að segja “lækkum skatta” fyrir kosningar en hækka þá svo í raun samhliða frasanum “Ef við gefum ekki undan efnafólki þá fer það” í stað þess að leita raunverulegra lausna. Höfundur er áfram viss í afstöðu sinni gagnvart skattatillögu Sjálfstæðisflokksins
Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson Skoðun
Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar
Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar
Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland skrifar
Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson Skoðun