Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir skrifar 14. nóvember 2024 08:02 Í aðdraganda kosninga hefur lítið farið fyrir áherslu á menntamál. Einn flokkur hefur sett fram sérstaka stefnu um menntamál meðan aðrir eru með stefnur á heimasíðu sem líta ekki illa út á blaði en ólíklegt er að þær hafi verið kostnaðarmetnar. Margar hverjar enda líklega sem orðin tóm. Kennaraverkfall fær varla umfjöllun í fjölmiðlum og samninganefndir ríkis og sveitarfélaga neita að setjast við samningaborðið og efna loforð við kennara um jöfnun launa frá 2016. Þetta fær okkur skólafólk óneitanlega til að hugsa hvers virði okkar störf eru og hvenær við skiptum raunverulega máli. Þegar mikið liggur við tilheyrum við framlínustétt en í augnablikinu erum við aukaleikarar í skugga pólitíkusa sem keppast um atkvæðin okkar. Engu að síður eru alltaf verkefni í gangi í þágu barna og menntamála, sum þeirra ná aldrei hljómgrunni meðal kennara því þau eru unnin of langt frá fólkinu sem raunverulega þarf og vill taka þátt í þeim. Eitt þessara verkefna sem lifði af, ef svo má segja, hófst veturinn 2018-2019 með skýrslu sem unnin var af þáverandi Mennta- og menningarmálaráðuneyti þar sem rýnt var í innleiðingu aðalnámskrár frá 2011 og kannað hvernig hún var nýtt í hverjum skóla fyrir sig. Niðurstaðan var einföld: Innleiðing aðalnámskrár af hálfu yfirvalda var lítil sem engin. Verkefnið endaði á herðum skólanna sjálfra og við tóku nokkur ár þar sem kennarar og skólastjórnendur hvers skóla klóruðu sér í hausnum yfir fjölda hæfniviðmiða sem sum hver voru óskiljanleg. Foreldrar skildu illa námsmatið og nemendur nýttu sér ekki endilega þá endurgjöf sem þeir fengu. Um hugmyndafræði námskrárinnar ríkir engu að síður ákveðin sátt. Undirrituð tók þátt í að vinna að könnun og skýrsluskrifum og í niðurstöðukafla voru lagðar til nokkrar tillögur að úrbótum. Þar á meðal endurskoðun og einföldun á hæfni- og matsviðmiðum. Aðgerðinni var hrundið af stað hjá MMS haustið 2022. Undirbúningshópur um endurskoðun aðalnámskrár var settur af stað og kom úr röðum kennara og skólastjórnenda sem höfðu unnið með gildandi námskrá. Vinnuhópar voru settir saman fyrir hverja námsgrein en þeir voru einnig samsettir af kennurum og skólastjórnendum á gólfinu sem höfðu mikla þekkingu og reynslu af vinnu með aðalnámskrá. Vinnan var einnig unnin í góðu samstarfi við helstu hagaðila og þeir upplýstir um framvindu verkefnisins reglulega. Í verkefninu voru þrjú megin markmið: Að einfalda, skýra og samræma og áhersla var á að endurskoðun á námskrám er sífelluvinna og stöðugt í þróun. Drög vinnuhópanna birtust í samráðsgátt á vordögum 2024 og fengu afar góð viðbrögð og umsagnir og lokaútgáfan birtist í stjórnartíðindum 28. október síðast liðinn. Miðstöð menntunar og skólaþjónustu hefur nú þegar hafið undirbúning við vinnu innleiðingar en hún felst m.a. í því að útbúa stuðningsefni fyrir kennara hugsað nemendum í hag, með skipulögðum námsmarkmiðum fyrir hvert hæfniviðmið, tengingum við lykilhæfni og tillögum að kennsluháttum. Til þeirrar vinnu hafa verið fengnir reynslumiklir og áhugasamir kennarar og stjórnendur af gólfinu en einnig verður samstarf við aðra sérfræðinga háskólasamfélagsins. Miklar vonir eru bundnar við að efnið sem til verður eigi eftir að vera í takt við úrbætur t.d. umræddan matsferil og námsefnisgerð. Við myndun nýrrar ríkisstjórnar er hætt við að verkefni sem þessi fari forgörðum af því nýr menntamálaráðherra ætli að fara eigin leiðir og geri eitthvað allt annað svo viðkomandi skilji nú örugglega eitthvað eftir sig. Fjármagn hins opinbera er takmarkað og það er mikilvægt að stjórnvöld veiti fjármunum til verkefna sem skila auknum ávinningi fyrir samfélagið. Það er sóun að stinga góðum verkefnum ofan í skúffu. Menntun er mikilvægasta verkefni hvers samfélags og menntun er samfélagslegt verkefni. Tilgangur minn með þessari grein er einfaldur en skýr, hann er hvatning til menntamálaráðherra nýrrar ríkisstjórnar um að halda áfram samtali og samstarfi við fagfólkið á gólfinu og nýta þau verkefni sem farin eru af stað, nemendum okkar í hag. Höfundur er kennari og aðstoðarskólastjóri í grunnskóla. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Skóla- og menntamál Kennaraverkfall 2024 Linda Heiðarsdóttir Mest lesið Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Sjá meira
Í aðdraganda kosninga hefur lítið farið fyrir áherslu á menntamál. Einn flokkur hefur sett fram sérstaka stefnu um menntamál meðan aðrir eru með stefnur á heimasíðu sem líta ekki illa út á blaði en ólíklegt er að þær hafi verið kostnaðarmetnar. Margar hverjar enda líklega sem orðin tóm. Kennaraverkfall fær varla umfjöllun í fjölmiðlum og samninganefndir ríkis og sveitarfélaga neita að setjast við samningaborðið og efna loforð við kennara um jöfnun launa frá 2016. Þetta fær okkur skólafólk óneitanlega til að hugsa hvers virði okkar störf eru og hvenær við skiptum raunverulega máli. Þegar mikið liggur við tilheyrum við framlínustétt en í augnablikinu erum við aukaleikarar í skugga pólitíkusa sem keppast um atkvæðin okkar. Engu að síður eru alltaf verkefni í gangi í þágu barna og menntamála, sum þeirra ná aldrei hljómgrunni meðal kennara því þau eru unnin of langt frá fólkinu sem raunverulega þarf og vill taka þátt í þeim. Eitt þessara verkefna sem lifði af, ef svo má segja, hófst veturinn 2018-2019 með skýrslu sem unnin var af þáverandi Mennta- og menningarmálaráðuneyti þar sem rýnt var í innleiðingu aðalnámskrár frá 2011 og kannað hvernig hún var nýtt í hverjum skóla fyrir sig. Niðurstaðan var einföld: Innleiðing aðalnámskrár af hálfu yfirvalda var lítil sem engin. Verkefnið endaði á herðum skólanna sjálfra og við tóku nokkur ár þar sem kennarar og skólastjórnendur hvers skóla klóruðu sér í hausnum yfir fjölda hæfniviðmiða sem sum hver voru óskiljanleg. Foreldrar skildu illa námsmatið og nemendur nýttu sér ekki endilega þá endurgjöf sem þeir fengu. Um hugmyndafræði námskrárinnar ríkir engu að síður ákveðin sátt. Undirrituð tók þátt í að vinna að könnun og skýrsluskrifum og í niðurstöðukafla voru lagðar til nokkrar tillögur að úrbótum. Þar á meðal endurskoðun og einföldun á hæfni- og matsviðmiðum. Aðgerðinni var hrundið af stað hjá MMS haustið 2022. Undirbúningshópur um endurskoðun aðalnámskrár var settur af stað og kom úr röðum kennara og skólastjórnenda sem höfðu unnið með gildandi námskrá. Vinnuhópar voru settir saman fyrir hverja námsgrein en þeir voru einnig samsettir af kennurum og skólastjórnendum á gólfinu sem höfðu mikla þekkingu og reynslu af vinnu með aðalnámskrá. Vinnan var einnig unnin í góðu samstarfi við helstu hagaðila og þeir upplýstir um framvindu verkefnisins reglulega. Í verkefninu voru þrjú megin markmið: Að einfalda, skýra og samræma og áhersla var á að endurskoðun á námskrám er sífelluvinna og stöðugt í þróun. Drög vinnuhópanna birtust í samráðsgátt á vordögum 2024 og fengu afar góð viðbrögð og umsagnir og lokaútgáfan birtist í stjórnartíðindum 28. október síðast liðinn. Miðstöð menntunar og skólaþjónustu hefur nú þegar hafið undirbúning við vinnu innleiðingar en hún felst m.a. í því að útbúa stuðningsefni fyrir kennara hugsað nemendum í hag, með skipulögðum námsmarkmiðum fyrir hvert hæfniviðmið, tengingum við lykilhæfni og tillögum að kennsluháttum. Til þeirrar vinnu hafa verið fengnir reynslumiklir og áhugasamir kennarar og stjórnendur af gólfinu en einnig verður samstarf við aðra sérfræðinga háskólasamfélagsins. Miklar vonir eru bundnar við að efnið sem til verður eigi eftir að vera í takt við úrbætur t.d. umræddan matsferil og námsefnisgerð. Við myndun nýrrar ríkisstjórnar er hætt við að verkefni sem þessi fari forgörðum af því nýr menntamálaráðherra ætli að fara eigin leiðir og geri eitthvað allt annað svo viðkomandi skilji nú örugglega eitthvað eftir sig. Fjármagn hins opinbera er takmarkað og það er mikilvægt að stjórnvöld veiti fjármunum til verkefna sem skila auknum ávinningi fyrir samfélagið. Það er sóun að stinga góðum verkefnum ofan í skúffu. Menntun er mikilvægasta verkefni hvers samfélags og menntun er samfélagslegt verkefni. Tilgangur minn með þessari grein er einfaldur en skýr, hann er hvatning til menntamálaráðherra nýrrar ríkisstjórnar um að halda áfram samtali og samstarfi við fagfólkið á gólfinu og nýta þau verkefni sem farin eru af stað, nemendum okkar í hag. Höfundur er kennari og aðstoðarskólastjóri í grunnskóla.
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun