Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar 5. nóvember 2024 07:17 Íslenskur sjávarútvegur er í harðri alþjóðlegri samkeppni. Til þess að ná árangri í þeirri samkeppni er nauðsynlegt að fyrirtækin geti haldið áfram að fjárfesta í nýjum og betri skipum og búnaði. Fjárfesting er þannig forsenda áframhaldandi verðmætasköpunar og jákvæðrar þróunar í loftslagsmálum. Stjórnvöld hafa nú boðað tvöföldun kolefnisgjalds, sem á að skila 7,6 milljörðum króna til viðbótar. Nú vill svo til að kolefnisgjald er ekki ýkja oft til umræðu. Einna helst þegar það hækkar, sem það hefur vissulega gert og reyndar fimmfaldast frá því það var tekið upp árið 2010. Verði af þessari hækkun þá hefur þetta gjald tífaldast á 14 árum. Tvöföldun skattsins fyrir sjávarútveg Í frumvarpsdrögum um kílómetragjald á ökutæki, sem ætlað er að gera breytingar á skattlagningu af veganotkun, er einnig fjallað um breytingar á kolefnisgjaldi. Áhrif á ökutæki sem brenna eldsneyti er augljóslega ætlað að vera lítil sem engin og í raun breyting á gjaldtöku en ekki bein hækkun, þó undantekningar séu á því. Aftur á móti skortir alla umfjöllun og mat á áhrifum á aðrar greinar en samgöngur sem ekki nota vegakerfið. Það er skylda stjórnvalda að leggja mat á og upplýsa hvaða afleiðingar lagabreytingarnar muni hafa. Þetta hefur því miður misfarist og í frumvarpinu er ekki lagt mat á áhrif hækkunar gjaldsins á fiskiskip. Fyrir liggur að sjávarútvegur greiðir nú þegar 30-35% af öllu kolefnisgjaldi. Ef breytingin nær fram að ganga munu þessir umhverfisskattar frá fiskiskipaflotanum hækka úr 2,2 milljörðum króna í 4,4 milljarða króna. En hvaða áhrif hefur slík hækkun á greinina? Það segir sig sjálft að áhrifin verða töluverð. Ekki síst vegna þess að margar af þeim þjóðum sem við keppum við hafa undanþegið sjávarútveg frá slíkum greiðslum. Í Noregi þurfa fyrirtæki að greiða kolefnisgjald. Sá er þó munurinn að norska ríkið endurgreiðir fiskiskipum stóran hluta þess. Norski matvælaráðherrann hefur í ofanálag ákveðið að bæta verulega í þessar endurgreiðslur, enda þjónaði gjaldið að sögn ekki tilgangi sínum, sem átti að vera hvatning til að nota græna orku. Hún orðaði það á þann hátt að þegar ekki væru til aðrar lausnir, þá væri ekki verjandi að ýta heilli atvinnugrein yfir brúnina. Orkan er uppseld Það væri heillandi ef íslensk stjórnvöld myndu átta sig á þessu. Ekki aðeins þegar kemur að fiskiskipum heldur líka gagnvart fiskimjölsverksmiðjum. Miklum fjármunum hefur verið varið í rafvæðingu fiskimjölsverksmiðja til að stuðla að frekari orkuskiptum í sjávarútvegi. Nú er hins vegar svo komið að rafmagnið er uppselt og því eru fiskimjölsverksmiðjurnar tilneyddar til frekari notkunar á olíu. Og fyrir það er þeim nú refsað með aukinni skattheimtu. Það ættu flestir að sjá óréttlætið í þessari niðurstöðu. Það liggur fyrir að hækkun kolefnisgjalds mun leggjast sérstaklega þungt á íslenskan sjávarútveg og það með ósanngjörnum hætti. Það má fullyrða að engin atvinnugrein hefur undanfarin ár lagt jafn ríka áherslu á umhverfisvænan rekstur og sjávarútvegurinn. Þar sem grænar lausnir eru mögulegar hefur sjávarútvegurinn verið í fararbroddi svo eftir hefur verið tekið. Hægt er að nefna rafvæðingu fiskimjölsverksmiðja, sparneytnari skip, endurheimt og endurvinnslu veiðarfæra, landtengingar við hafnir og margt fleira. Með hagræðingu í fiskiskipaflotanum, færri og stærri skipum og nýjum lausnum, hefur tekist að draga verulega úr olíunotkun. Staðreyndin er sú að íslenski flotinn hefur dregið úr olíunotkun um tæp 40% á síðustu 35 árum. Til að setja það í samhengi er mikilvægt að benda á að á sama tíma hefur heildarolíunotkun Íslands aukist! Minnkandi samkeppnishæfni Lega Íslands, og staðsetning helstu fiskimiða okkar og markaða, er með þeim hætti að við þurfum olíu áfram. Þó að í gangi séu tilraunir með grænt eldsneyti fyrir fiskiskip, þá liggur fyrir að slíkar lausnir eru ekki í sjónmáli. Tvöföldun á kolefnisgjaldi er því mikið högg fyrir greinina og mun í raun vinna gegn markmiðum í loftslagsmálum og orkuskiptum með því að skerða fjárfestingargetu fyrirtækjanna í umhverfisvænni tækni og lausnum. Kolefnisgjald hljómar eins og gjald sem eðlilegt er að greiða til að leggja okkar af mörkum til umhverfismála. Niðurstaðan er hins vegar þveröfug, eins og hér hefur verið bent á. Við það bætist að samkeppnisstaða strandsiglinga versnar til muna á meðan gjaldtaka lækkar á eyðslufrekustu vörubílana sem slíta vegakerfið í stórum stíl. Það er vandséð hvernig það eigi að stuðla að eflingu strandsiglinga með vörur sem stefnt er að. Að auki hækka álögur á rafmagns- og eyðslugranna bíla meira en á eyðslumeiri farartæki. Staðreyndin er sú að gjaldið er í raun skattur sem hefur hækkað stjórnlaust síðustu árin. Honum er laumað í gegn í nafni umhverfisins og nú á að sækja 7,6 milljarða til viðbótar með grænþvotti. Það eina sem þessi skattlagning gerir er að veikja íslenskan sjávarútveg, höggva skarð í samkeppnisstöðu Íslendinga og draga úr fjárfestingargetu íslenskra fyrirtækja - í raunverulega grænum lausnum. Höfundur er framkvæmdastjóri SFS. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heiðrún Lind Marteinsdóttir Sjávarútvegur Mest lesið Smábátar eru framtíðin, segir David Attenborough Kjartan Sveinsson Skoðun Sigurður Ingi í mikilli mótsögn við sjálfan sig! Magnús Guðmundsson Skoðun Orðskrípið sem bjarga á veiðigjaldinu Ólafur Adolfsson Skoðun Yfirgnæfandi meirihluti vill þjóðaratkvæði Jón Steindór Valdimarsson Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir Skoðun Hallarekstur í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun Afsökunarbeiðni til fyrri kynslóða – og þeirra sem erfa munu landið Arnar Þór Jónsson Skoðun Hvers konar Evrópuríki viljum við vera? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley Skoðun Skoðun Skoðun Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson skrifar Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Ægir Örn Arnarson skrifar Skoðun Loftslagsaðgerðir eru forsenda velsældar til framtíðar – ekki valkostur: Svargrein við niðurstöðum rannsóknar sem kynnt var á Velsældarþingi í gær Laura Sólveig Lefort Scheefer skrifar Skoðun Afsökunarbeiðni til fyrri kynslóða – og þeirra sem erfa munu landið Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun 75 ár af evrópskri samheldni og samvinnu Clara Ganslandt skrifar Skoðun Sigurður Ingi í mikilli mótsögn við sjálfan sig! Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Vetrarvirkjanir Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Yfirgnæfandi meirihluti vill þjóðaratkvæði Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Smábátar eru framtíðin, segir David Attenborough Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Leiðrétting veiðigjalda mun skila sér í bættum innviðum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley skrifar Skoðun Börn innan seilingar Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Hallarekstur í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Hvers konar Evrópuríki viljum við vera? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Orðskrípið sem bjarga á veiðigjaldinu Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Kafli tvö: Eiskrandi kröfur Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Palestína er að verja sig, ekki öfugt Stefán Guðbrandsson skrifar Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson skrifar Skoðun Lýðræði á ystu nöf: Hver er afstaða unga fólksins? Jonas Hammer skrifar Skoðun Hvað ef ég hjóla bara í vinnuna? Eiríkur Búi Halldórsson skrifar Skoðun Litlu ljósin á Gaza Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Staðreyndir eða „mér finnst“ Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Fjármagna áfram hernað Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frídagar í klemmu Jón Júlíus Karlsson skrifar Skoðun Fasteignaviðskipti – tímabært að endurskoða leikreglurnar? Hlynur Júlísson skrifar Skoðun Í skugga kerfis sem brást! Harpa Hildiberg Böðvarsdóttir skrifar Skoðun Jöfn vernd fyrir öll börn í veröldinni Gunnar Hersveinn skrifar Sjá meira
Íslenskur sjávarútvegur er í harðri alþjóðlegri samkeppni. Til þess að ná árangri í þeirri samkeppni er nauðsynlegt að fyrirtækin geti haldið áfram að fjárfesta í nýjum og betri skipum og búnaði. Fjárfesting er þannig forsenda áframhaldandi verðmætasköpunar og jákvæðrar þróunar í loftslagsmálum. Stjórnvöld hafa nú boðað tvöföldun kolefnisgjalds, sem á að skila 7,6 milljörðum króna til viðbótar. Nú vill svo til að kolefnisgjald er ekki ýkja oft til umræðu. Einna helst þegar það hækkar, sem það hefur vissulega gert og reyndar fimmfaldast frá því það var tekið upp árið 2010. Verði af þessari hækkun þá hefur þetta gjald tífaldast á 14 árum. Tvöföldun skattsins fyrir sjávarútveg Í frumvarpsdrögum um kílómetragjald á ökutæki, sem ætlað er að gera breytingar á skattlagningu af veganotkun, er einnig fjallað um breytingar á kolefnisgjaldi. Áhrif á ökutæki sem brenna eldsneyti er augljóslega ætlað að vera lítil sem engin og í raun breyting á gjaldtöku en ekki bein hækkun, þó undantekningar séu á því. Aftur á móti skortir alla umfjöllun og mat á áhrifum á aðrar greinar en samgöngur sem ekki nota vegakerfið. Það er skylda stjórnvalda að leggja mat á og upplýsa hvaða afleiðingar lagabreytingarnar muni hafa. Þetta hefur því miður misfarist og í frumvarpinu er ekki lagt mat á áhrif hækkunar gjaldsins á fiskiskip. Fyrir liggur að sjávarútvegur greiðir nú þegar 30-35% af öllu kolefnisgjaldi. Ef breytingin nær fram að ganga munu þessir umhverfisskattar frá fiskiskipaflotanum hækka úr 2,2 milljörðum króna í 4,4 milljarða króna. En hvaða áhrif hefur slík hækkun á greinina? Það segir sig sjálft að áhrifin verða töluverð. Ekki síst vegna þess að margar af þeim þjóðum sem við keppum við hafa undanþegið sjávarútveg frá slíkum greiðslum. Í Noregi þurfa fyrirtæki að greiða kolefnisgjald. Sá er þó munurinn að norska ríkið endurgreiðir fiskiskipum stóran hluta þess. Norski matvælaráðherrann hefur í ofanálag ákveðið að bæta verulega í þessar endurgreiðslur, enda þjónaði gjaldið að sögn ekki tilgangi sínum, sem átti að vera hvatning til að nota græna orku. Hún orðaði það á þann hátt að þegar ekki væru til aðrar lausnir, þá væri ekki verjandi að ýta heilli atvinnugrein yfir brúnina. Orkan er uppseld Það væri heillandi ef íslensk stjórnvöld myndu átta sig á þessu. Ekki aðeins þegar kemur að fiskiskipum heldur líka gagnvart fiskimjölsverksmiðjum. Miklum fjármunum hefur verið varið í rafvæðingu fiskimjölsverksmiðja til að stuðla að frekari orkuskiptum í sjávarútvegi. Nú er hins vegar svo komið að rafmagnið er uppselt og því eru fiskimjölsverksmiðjurnar tilneyddar til frekari notkunar á olíu. Og fyrir það er þeim nú refsað með aukinni skattheimtu. Það ættu flestir að sjá óréttlætið í þessari niðurstöðu. Það liggur fyrir að hækkun kolefnisgjalds mun leggjast sérstaklega þungt á íslenskan sjávarútveg og það með ósanngjörnum hætti. Það má fullyrða að engin atvinnugrein hefur undanfarin ár lagt jafn ríka áherslu á umhverfisvænan rekstur og sjávarútvegurinn. Þar sem grænar lausnir eru mögulegar hefur sjávarútvegurinn verið í fararbroddi svo eftir hefur verið tekið. Hægt er að nefna rafvæðingu fiskimjölsverksmiðja, sparneytnari skip, endurheimt og endurvinnslu veiðarfæra, landtengingar við hafnir og margt fleira. Með hagræðingu í fiskiskipaflotanum, færri og stærri skipum og nýjum lausnum, hefur tekist að draga verulega úr olíunotkun. Staðreyndin er sú að íslenski flotinn hefur dregið úr olíunotkun um tæp 40% á síðustu 35 árum. Til að setja það í samhengi er mikilvægt að benda á að á sama tíma hefur heildarolíunotkun Íslands aukist! Minnkandi samkeppnishæfni Lega Íslands, og staðsetning helstu fiskimiða okkar og markaða, er með þeim hætti að við þurfum olíu áfram. Þó að í gangi séu tilraunir með grænt eldsneyti fyrir fiskiskip, þá liggur fyrir að slíkar lausnir eru ekki í sjónmáli. Tvöföldun á kolefnisgjaldi er því mikið högg fyrir greinina og mun í raun vinna gegn markmiðum í loftslagsmálum og orkuskiptum með því að skerða fjárfestingargetu fyrirtækjanna í umhverfisvænni tækni og lausnum. Kolefnisgjald hljómar eins og gjald sem eðlilegt er að greiða til að leggja okkar af mörkum til umhverfismála. Niðurstaðan er hins vegar þveröfug, eins og hér hefur verið bent á. Við það bætist að samkeppnisstaða strandsiglinga versnar til muna á meðan gjaldtaka lækkar á eyðslufrekustu vörubílana sem slíta vegakerfið í stórum stíl. Það er vandséð hvernig það eigi að stuðla að eflingu strandsiglinga með vörur sem stefnt er að. Að auki hækka álögur á rafmagns- og eyðslugranna bíla meira en á eyðslumeiri farartæki. Staðreyndin er sú að gjaldið er í raun skattur sem hefur hækkað stjórnlaust síðustu árin. Honum er laumað í gegn í nafni umhverfisins og nú á að sækja 7,6 milljarða til viðbótar með grænþvotti. Það eina sem þessi skattlagning gerir er að veikja íslenskan sjávarútveg, höggva skarð í samkeppnisstöðu Íslendinga og draga úr fjárfestingargetu íslenskra fyrirtækja - í raunverulega grænum lausnum. Höfundur er framkvæmdastjóri SFS.
Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson skrifar
Skoðun Loftslagsaðgerðir eru forsenda velsældar til framtíðar – ekki valkostur: Svargrein við niðurstöðum rannsóknar sem kynnt var á Velsældarþingi í gær Laura Sólveig Lefort Scheefer skrifar
Skoðun Afsökunarbeiðni til fyrri kynslóða – og þeirra sem erfa munu landið Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley skrifar
Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar
Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar
Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir Skoðun