Líknarmeðferð og dánaraðstoð eiga að fara hönd í hönd Ingrid Kuhlman skrifar 16. október 2024 07:02 Dagana 20.-21. september síðastliðinn var haldin ráðstefnu á vegum World Federation of Right to Die Societies, eða heimssamtaka félaga um dánaraðstoð. Ráðstefnan fór fram í Dyflinni á Írlandi og tóku um 150 manns víðs vegar að úr heiminum þátt. Margar hliðar dánaraðstoðar voru ræddar, þar á meðal tengsl hennar við líknarmeðferð. Innleiðing dánaraðstoðar hefur jákvæð áhrif á líknarmeðferð Þegar dánaraðstoð ber á góma er oft nefnt að áður en hún verði lögleidd þurfi að bæta og tryggja aðgengi allra að líknarmeðferð. Sumir hafa jafnvel haldið því fram að lögleiðing dánaraðstoðar gæti dregið úr fjármögnun og stuðningi við líknarmeðferð eða komið í veg fyrir frekari úrbætur. Á ráðstefnunni í Dyflinni kom hins vegar fram að reynsla margra landa sýnir hið gagnstæða. Þegar dánaraðstoð hefur verið heimiluð, hefur það haft jákvæð áhrif á líknarmeðferð. Í erindi Jocelyn Downie, sem er prófessor í lagadeild og læknadeild við Dalhousie háskóla í Kanada, kom fram að eftir lög um dánaraðstoð tóku gildi árið 2016, jókst fjármögnun til líknarmeðferðar. Enn fremur jókst hlutfall þeirra sem fengu líknarmeðferð eftir að dánaraðstoð varð lögleg. Flestir þeirra sem sækja um dánaraðstoð eru að fá líknarmeðferð Þeir sem eru andvígir dánaraðstoð halda oft fram að í sumum löndum hafi verið nauðsynlegt að lögleiða dánaraðstoð vegna þess að líknarmeðferð hafi ekki verið á nægilegu háu stigi eða aðgengileg. Þetta er hins vegar langt frá sannleikanum. Í erindi Dr. Jessica Young, sem stundar aðallega rannsóknir á sviði dánaraðstoðar, var fjallað um stöðuna í Nýja Sjálandi, þar sem 76% þeirra sem sækja um dánaraðstoð eru að fá líknandi meðferð. Stefanie Green, kanadískur læknir, höfundur og fyrirlesari, nefndi sömuleiðis að 96% þeirra sem sæki um dánaraðstoð í Kanada hafi aðgang að líknarmeðferð og að 78% séu í líknarmeðferð á þeim tíma sem þeir sækja um dánaraðstoð. Fyrir þá sem ekki nýttu sér líknarmeðferð var þjónustan aðgengileg, en sjúklingarnir völdu að þiggja hana ekki . Fram kom að í Viktoríufylki í Ástralíu, á tímabilinu júní 2019-júní 2023, höfðu 80% fengið líknarmeðferð á þeim tíma sem þeir sóttu um dánaraðstoð. Þar af höfðu 57% verið í líknarmeðferð í meira en ár. Þessar tölur sýna glögglega að það er ekki rétt sem haldið hefur verið fram af þeim sem andvígir dánaraðstoð að fólk óski eftir henni vegna skorts á aðgengi að líknarmeðferð. Þvert á móti er dánaraðstoð valkostur fyrir þá sem, þrátt fyrir aðgengi að líknandi meðferð, velja að ljúka lífi sínu á eigin forsendum. Líknarmeðferð dregur ekki úr öllum þjáningum Greg Mewett, læknir í líknarmeðferð, flutti áhrifamikinn fyrirlestur á ráðstefnunni í Dyflinni þar sem hann deildi reynslu sinni af dánaraðstoð í Viktoríufylki í Ástralíu, þar sem hann hefur sjálfur veitt dánaraðstoð. Mewett benti á að líknarmeðferð, þó hún sé mikilvæg og í mörgum tilfellum árangursrík, gæti því miður ekki linað allar þjáningar. Jafnvel þótt sjúklingar með lífsógnandi sjúkdóma fái bestu mögulegu líknarmeðferð, upplifi sumir áfram líkamlega, andlega eða tilvistarlega þjáningu. Stefanie Green tók undir þetta í sínu erindi og benti á að 86% sjúklinga sem sækja um dánaraðstoð segist ekki lengur geta tekið þátt í merkingarbærum athöfnum og 82% þeirra segist ekki lengur geta sinnt daglegum athöfnum. Þessa tegund þjáningar sé ekki hægt að lina með líknarmeðferð. Athyglisvert er að líkamlegir verkir eru sjaldan efstir á lista þeirra sem óska eftir dánaraðstoð; frekar er það skerðing á lífsgæðum og sjálfstæði sem veldur óbærilegum þjáningum. Mewett lagði áherslu á rétt einstaklingsins til að velja hvernig hann vilji verja síðustu dögum sínum, og hvort hann vilji þiggja líknarmeðferð eða ekki. Fyrir suma sjúklinga sem upplifa óbærilegar þjáningar sé hægfara andlát einfaldlega ekki ásættanlegur valkostur. Mewett undirstrikaði einnig að dánaraðstoð grafi á engan hátt undan gildum líknarmeðferðar, svo sem virðingu fyrir sjálfræði og sjálfsákvörðunarrétti einstaklingsins, samkennd, umhyggju og sjúklingamiðaðri umönnun. Hann velti einnig upp spurningunni um hvers vegna dánaraðstoð væri stundum rædd sem ósamrýmanleg gildum líknarmeðferðar þar sem bæði dánaraðstoð og líknarmeðferð geti stuðlað að því að einstaklingur fái lífslok á eigin forsendum. Mewett benti líka á að sumir læknar á sviði líknarmeðferðar gætu upplifað umræðuna um dánaraðstoð sem gagnrýni á störf sín, þó hún sé ekki ætluð sem slík, þar sem hún snerti kjarnann í þeim tilgangi sem þeir telja sig þjóna – að lina þjáningar og veita umönnun við lífslok. Mikilvægt að auka þekkingu almennings á líknarmeðferð Á nýlegu Hjúkrunarþingi, sem Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga stóð fyrir þann 3. október síðastliðinn, kom fram að hugsanlega sé þekking almennings á líknarmeðferð ófullnægjandi. Gestur þingsins benti á mikilvægi þess að bæta upplýsingagjöf til almennings um hvað líknarmeðferð feli í sér og hvernig hún geti stutt við fólk á lokastigum lífsins. Ég tek heilshugar undir þessa skoðun. Með betri upplýsingum væri hægt að draga úr misskilningi og stuðla að upplýstari umræðu. Líknandi meðferð og dánaraðstoð geta farið saman Líknandi meðferð og dánaraðstoð eru ekki ósamrýmanlegar heldur geta þær styrkt hvor aðra. Líknarmeðferð einblínir á að bæta lífsgæði á meðan einstaklingurinn lifir, en markmiðið er ekki að flýta fyrir dauða heldur að veita aðstoð við að takast á við lífslokin á sem þægilegastan hátt. Á hinn bóginn býður dánaraðstoð þeim sem þrátt fyrir líknarmeðferð upplifa óbærilegar þjáningar val um að ljúka lífi sínu á eigin forsendum. Með því að bjóða upp á bæði líknarmeðferð og dánaraðstoð er hægt að auka valmöguleika sjúklinga og tryggja að sjálfræði þeirra sé virt. Höfundur er formaður Lífvirðingar, félags um dánaraðstoð, sem berst fyrir lögleiðingu dánaraðstoðar. Þann 18. október n.k. stendur Lífsvirðing fyrir málþingi um reynslu annarra landa af dánaraðstoð, í samvinnu við Endurmenntun Háskóla Íslands. Dagskráin er aðgengileg á https://endurmenntun.is/namskeid/16085/danaradstod-reynsla-annarra-landa/302374 Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ingrid Kuhlman Dánaraðstoð Mest lesið Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson Skoðun Skoðun Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Sjá meira
Dagana 20.-21. september síðastliðinn var haldin ráðstefnu á vegum World Federation of Right to Die Societies, eða heimssamtaka félaga um dánaraðstoð. Ráðstefnan fór fram í Dyflinni á Írlandi og tóku um 150 manns víðs vegar að úr heiminum þátt. Margar hliðar dánaraðstoðar voru ræddar, þar á meðal tengsl hennar við líknarmeðferð. Innleiðing dánaraðstoðar hefur jákvæð áhrif á líknarmeðferð Þegar dánaraðstoð ber á góma er oft nefnt að áður en hún verði lögleidd þurfi að bæta og tryggja aðgengi allra að líknarmeðferð. Sumir hafa jafnvel haldið því fram að lögleiðing dánaraðstoðar gæti dregið úr fjármögnun og stuðningi við líknarmeðferð eða komið í veg fyrir frekari úrbætur. Á ráðstefnunni í Dyflinni kom hins vegar fram að reynsla margra landa sýnir hið gagnstæða. Þegar dánaraðstoð hefur verið heimiluð, hefur það haft jákvæð áhrif á líknarmeðferð. Í erindi Jocelyn Downie, sem er prófessor í lagadeild og læknadeild við Dalhousie háskóla í Kanada, kom fram að eftir lög um dánaraðstoð tóku gildi árið 2016, jókst fjármögnun til líknarmeðferðar. Enn fremur jókst hlutfall þeirra sem fengu líknarmeðferð eftir að dánaraðstoð varð lögleg. Flestir þeirra sem sækja um dánaraðstoð eru að fá líknarmeðferð Þeir sem eru andvígir dánaraðstoð halda oft fram að í sumum löndum hafi verið nauðsynlegt að lögleiða dánaraðstoð vegna þess að líknarmeðferð hafi ekki verið á nægilegu háu stigi eða aðgengileg. Þetta er hins vegar langt frá sannleikanum. Í erindi Dr. Jessica Young, sem stundar aðallega rannsóknir á sviði dánaraðstoðar, var fjallað um stöðuna í Nýja Sjálandi, þar sem 76% þeirra sem sækja um dánaraðstoð eru að fá líknandi meðferð. Stefanie Green, kanadískur læknir, höfundur og fyrirlesari, nefndi sömuleiðis að 96% þeirra sem sæki um dánaraðstoð í Kanada hafi aðgang að líknarmeðferð og að 78% séu í líknarmeðferð á þeim tíma sem þeir sækja um dánaraðstoð. Fyrir þá sem ekki nýttu sér líknarmeðferð var þjónustan aðgengileg, en sjúklingarnir völdu að þiggja hana ekki . Fram kom að í Viktoríufylki í Ástralíu, á tímabilinu júní 2019-júní 2023, höfðu 80% fengið líknarmeðferð á þeim tíma sem þeir sóttu um dánaraðstoð. Þar af höfðu 57% verið í líknarmeðferð í meira en ár. Þessar tölur sýna glögglega að það er ekki rétt sem haldið hefur verið fram af þeim sem andvígir dánaraðstoð að fólk óski eftir henni vegna skorts á aðgengi að líknarmeðferð. Þvert á móti er dánaraðstoð valkostur fyrir þá sem, þrátt fyrir aðgengi að líknandi meðferð, velja að ljúka lífi sínu á eigin forsendum. Líknarmeðferð dregur ekki úr öllum þjáningum Greg Mewett, læknir í líknarmeðferð, flutti áhrifamikinn fyrirlestur á ráðstefnunni í Dyflinni þar sem hann deildi reynslu sinni af dánaraðstoð í Viktoríufylki í Ástralíu, þar sem hann hefur sjálfur veitt dánaraðstoð. Mewett benti á að líknarmeðferð, þó hún sé mikilvæg og í mörgum tilfellum árangursrík, gæti því miður ekki linað allar þjáningar. Jafnvel þótt sjúklingar með lífsógnandi sjúkdóma fái bestu mögulegu líknarmeðferð, upplifi sumir áfram líkamlega, andlega eða tilvistarlega þjáningu. Stefanie Green tók undir þetta í sínu erindi og benti á að 86% sjúklinga sem sækja um dánaraðstoð segist ekki lengur geta tekið þátt í merkingarbærum athöfnum og 82% þeirra segist ekki lengur geta sinnt daglegum athöfnum. Þessa tegund þjáningar sé ekki hægt að lina með líknarmeðferð. Athyglisvert er að líkamlegir verkir eru sjaldan efstir á lista þeirra sem óska eftir dánaraðstoð; frekar er það skerðing á lífsgæðum og sjálfstæði sem veldur óbærilegum þjáningum. Mewett lagði áherslu á rétt einstaklingsins til að velja hvernig hann vilji verja síðustu dögum sínum, og hvort hann vilji þiggja líknarmeðferð eða ekki. Fyrir suma sjúklinga sem upplifa óbærilegar þjáningar sé hægfara andlát einfaldlega ekki ásættanlegur valkostur. Mewett undirstrikaði einnig að dánaraðstoð grafi á engan hátt undan gildum líknarmeðferðar, svo sem virðingu fyrir sjálfræði og sjálfsákvörðunarrétti einstaklingsins, samkennd, umhyggju og sjúklingamiðaðri umönnun. Hann velti einnig upp spurningunni um hvers vegna dánaraðstoð væri stundum rædd sem ósamrýmanleg gildum líknarmeðferðar þar sem bæði dánaraðstoð og líknarmeðferð geti stuðlað að því að einstaklingur fái lífslok á eigin forsendum. Mewett benti líka á að sumir læknar á sviði líknarmeðferðar gætu upplifað umræðuna um dánaraðstoð sem gagnrýni á störf sín, þó hún sé ekki ætluð sem slík, þar sem hún snerti kjarnann í þeim tilgangi sem þeir telja sig þjóna – að lina þjáningar og veita umönnun við lífslok. Mikilvægt að auka þekkingu almennings á líknarmeðferð Á nýlegu Hjúkrunarþingi, sem Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga stóð fyrir þann 3. október síðastliðinn, kom fram að hugsanlega sé þekking almennings á líknarmeðferð ófullnægjandi. Gestur þingsins benti á mikilvægi þess að bæta upplýsingagjöf til almennings um hvað líknarmeðferð feli í sér og hvernig hún geti stutt við fólk á lokastigum lífsins. Ég tek heilshugar undir þessa skoðun. Með betri upplýsingum væri hægt að draga úr misskilningi og stuðla að upplýstari umræðu. Líknandi meðferð og dánaraðstoð geta farið saman Líknandi meðferð og dánaraðstoð eru ekki ósamrýmanlegar heldur geta þær styrkt hvor aðra. Líknarmeðferð einblínir á að bæta lífsgæði á meðan einstaklingurinn lifir, en markmiðið er ekki að flýta fyrir dauða heldur að veita aðstoð við að takast á við lífslokin á sem þægilegastan hátt. Á hinn bóginn býður dánaraðstoð þeim sem þrátt fyrir líknarmeðferð upplifa óbærilegar þjáningar val um að ljúka lífi sínu á eigin forsendum. Með því að bjóða upp á bæði líknarmeðferð og dánaraðstoð er hægt að auka valmöguleika sjúklinga og tryggja að sjálfræði þeirra sé virt. Höfundur er formaður Lífvirðingar, félags um dánaraðstoð, sem berst fyrir lögleiðingu dánaraðstoðar. Þann 18. október n.k. stendur Lífsvirðing fyrir málþingi um reynslu annarra landa af dánaraðstoð, í samvinnu við Endurmenntun Háskóla Íslands. Dagskráin er aðgengileg á https://endurmenntun.is/namskeid/16085/danaradstod-reynsla-annarra-landa/302374
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun