Undanfarið hafa fjölmiðlar fjallað um gjaldþrot veitingastaðarins Ítalíu og þá sök sem eigandi hans hefur reynt að bera á Eflingu stéttarfélag. Á meðan sumir gætu fallið fyrir slíkri sögu, er nauðsynlegt að skoða málavexti af raunsæi og á grunni réttlætis og sanngirni. Að varpa ábyrgðinni á stéttarfélag sem stendur vörð um hagsmuni vinnandi fólks er auðvitað fjarstæðukennt og í rauninni óréttlát árás á þá sem reyna að verja réttindi launafólks.
Ég þekki það sjálfur vel og skil vel hversu erfitt það getur verið að viðhalda rekstri, sérstaklega þegar aðstæður versna. Það sem margir kannski skilja ekki er að gjaldþrot gerist ekki á einni nóttu hjá litlum veitingastöðum. Oft hefur það verið þannig að veitingastaðir í rekstrarerfiðleikum dragast aftur úr með greiðslur til starfsfólks og launatengd gjöld. Veitingastaðurinn Ítalía virðist um langt skeið dregið að greiða laun á réttum tíma og jafnvel komist hjá því að standa við skyldur sínar gagnvart starfsfólki. Deilt hefur verið um upphæð útistandandi launakrafna og þá húsaleigu en við vitum að félag hans skuldar um 50 milljónir í staðgreiðslu launa og þá skuldar hann lífeyrissjóðnum Gildi sem ég er í fulltrúaráði hjá, um 12 milljónir.
Fráleitt er að halda því fram að aðgerðir Eflingar hafi valdið því að staðurinn fór í þrot. Þvert á móti hefur Efling stéttarfélag staðið eins og klettur fyrir réttindum vinnandi fólks, þar á meðal starfsfólks Ítalíu veitingastaðar. Ef Efling hefði ekki gripið til aðgerða er hætt við að fjöldi fólks hefði setið eftir launalaust vegna ítrekaðs launaþjófnaðar, en nú hefur starfsfólkið sem eftir var a.m.k. möguleika á að fá ógreidd laun sín greidd úr ábyrgðarsjóði launa. Þetta er ekkert annað en sigur fyrir réttlæti og virðingu gagnvart vinnandi fólki.
Það er mikilvægt að minna á að eigendur Ítalíu greindu sjálfir frá því að staðurinn muni ekki opna aftur í sama húsnæði, sem bendir til þess að leigusalinn hafi þegar tapað trúnni á rekstraraðilana. Það hefur hins vegar ekkert með Eflingu að gera heldur með óskilvirkan og óábyrgan rekstur.
Baráttan fyrir verkafólk í forgrunni
Sólveig Anna Jónsdóttir, formaður Eflingar, hefur oft verið gagnrýnd í gegnum tíðina, bæði fyrir aðgerðir sínar og orðfæri. Margir hafa þó ekki haft beinan skilning á því hversu gríðarlega erfitt hlutverk hennar er. Sólveig Anna hefur sýnt í verki að hún er kraftmikil, óþreytandi og ákveðin í því að standa vörð um verkafólk í landinu. Verkefnið sem hún hefur tekið sér fyrir hendur er eitt það erfiðasta í samfélaginu — að vernda réttindi þeirra sem oft hafa minnst og takmarkaðast vald.
Að setja Eflingu og formanninn undir smásjá þess máls, eins og sumir hafa gert, er ómaklegt og sýnir skort á skilningi á erfiðu starfi þeirra sem berjast fyrir réttindum hinna vinnandi stétta. Sólveig Anna er langt frá því að vera „ein manneskja sem gengur fyrir stærsta stéttarfélagi landsins“, eins og fullyrt var í fjölmiðlum í dag. Ég fullyrði að meirihluti Eflingar og ég þar á meðal stöndum þétt við bak Sólveigar í þessu máli sem öðrum og það hlýtur að vera krafa okkar að stjórnvöld taka fast á ört stækkandi vandamáli sem launaþjófnaður og vinnumansal er.
Samstaða gegn óréttlæti
Stéttarfélög eins og Efling eru grundvallarstoðir í samfélagi þar sem verkafólk er oft og tíðum berskjaldað fyrir óréttlæti. Það er mikilvægt að við tökum ekki mark á þeim sem vilja varpa ábyrgð sinni á annað fólk þegar erfiðleikar steðja að, heldur horfum á staðreyndir.
Í þessu tilfelli, er varðar veitingastaðinn Ítalíu, finnst mér ómaklegt að ætla að kenna stéttarfélagi um óréttláta meðferð á starfsfólki. Flestir rekstraraðilar sem lenda í vandræðum með rekstur sinn gera enda allt sem hægt er til að standa skil á forgangskröfum, sem hljóta að vera laun þess starfsfólks sem býr einmitt til tekjurnar sem verða til hjá fyrirtækjum. Því miður var forgangsröðin ekki slík hjá eigandum veitingastaðarins Ítalíu.
Sólveig Anna og Efling eiga þakkir skildar fyrir að standa í lappirnar og gæta þess að réttindi launafólks séu virt. Barátta okkar er barátta fyrir sanngirni, og þrátt fyrir gagnrýni höldum við áfram að berjast við stórhagsmuni sem vilja oftast snúa á þá sem minnst eiga. Án þessarar baráttu gæti óréttlætið auðveldlega orðið regla frekar en undatekning í samfélaginu okkar.
Höfundur er fulltrúi í trúnaðarráði Eflingar og fulltrúaráði Gildis.
