Áskorun til bankanna: Lækkið vextina til byggingar íbúðarhúsnæðis! Ole Anton Bieltvedt skrifar 25. ágúst 2024 13:02 Ég skoðaði vexti í Þýzkalandi til íbúðarkaupa. Ef íbúð er keypt á verði, sem samsvarar 70 milljónum kr., og lán tekið fyrir 50 milljónum kr., bjóðast vextir þar t.a.m. upp á 3,02%, fastir til 10 ára, eða 3,42%, til 20 ára. Þarna bjóðast ekki aðeins lágmarksvextir, heldur, auðvitað, líka langtíma trygging og öryggi, mikilvægur fyrirsjáanleiki, fyrir lántakanda. Veigamikill þáttur í velferð. ECB, Evrópski Seðlabankinn, sem ákveður stýrivexti fyrir Evru-löndin 25, líka auðvitað Þýzkaland, hefur samt haldið stýrivöxtum í 4,25%. Punkturinn hér er auðvitað þessi: Hvernig má það verða, að viðskiptabankarnir í Þýzkalandi geti lánað íbúðarkaupendum fé langt undir stýrivöxtum. Stýrivextir ECB eru þeir vextir, sem viðskiptabankarnir þurfa að greiða ECB, ef þeir fá fé að láni hjá ECB. Hvernig geta viðskiptabankarnir þá lánað út fé undir stýrivöxtum? Ástæðan er einföld. Flestir viðskiptabankar byggja sín útlán mest á innlánum viðskiptavina að viðbættu eigin fé. Auðvitað gætu þýzku bankarnir fært upp sína útlánsvexti, vel yfir stýrivexti - húsnæðislán myndu þá kosta minnst 5-7%, í stað 3%, - í skjóli þess, hverjir stýrivextirnir eru, og kennt ECB um. En, það gera þeir ekki. Ástæðurnar eru þessar: 1. Þeir vilja styðja sína viðskiptavini til góðra og hagstæðra íbúðarkaupa 2. Þeir skilja sína samfélagslegu ábyrgð og þörfina á því, að sem mest sé byggt, til að fyrirbyggja spennu, þenslu, á húsnæðismarkaði og verðbólguspennu. Samfélagsleg ábyrgð fjármálastofnana, ekki sízt þeirra, sem ríkið sjálft á, verður að teljast grunnskylda. Virðist ekki í hámarki hér. Hér á Íslandi var fyrirkomulag stýrivaxta lengi vel það sama og í Evrópu. Stýrivextir voru þeir vextir, sem viðskiptabankarnir þurftu að greiða, þegar þeir tóku lán hjá Seðlabanka. Nú er þetta breytt. Stýrivextir eru þeir vextir, sem viðskiptabankarnir fá á fé, sem þeir binda í Seðlabanka í minnst 7 daga. Skv. ársreikningum bankanna þriggja, per 31.12.22, er skuld þeirra við Seðlabanka sáralítil og inneign frá 2,4-7,8% af eignum. Þetta þýðir, að skulda- og/eða eignastaða viðskiptabankanna þriggja, við Seðlabankann, er hlutfallslega lítil. Á sama hátt þýðir þetta það, að stýrivextir Seðlabanka, hækkanir eða lækkanir, hafa, í reynd, óveruleg áhrif á rekstur og útlán bankanna. Það er ekkert og enginn, sem skyldar þá eða knýr til að fylgja breyttum stýrivöxtum. Ekki heldur þörf. Stýrivextir Seðlabanka hafa því nær engin praktisk áhrif á starfsemi og útlán viðskiptabankanna, og, þar með, eru hinar gífurlegu hækkanir útlánsvaxta, síðustu árin - þar sem útlánsvextir, og það á teknum/hlaupandi lánum, haf verið minnst tvölfaldaðir - að mestu óþarfar. Ekki verður annað séð, en, að bankarnir hafi nýtt sér hækkun stýrivaxta sem skálkaskjól til að vaða upp með sína vexti, mikið til að bæta afkomu sína og auka gróða. Þeir gættu lítt að því, að í leiðinni voru þeira að steypa öllum sínum viðskiptavinum - einstaklingum, fjölskyldum og fyrirtækjum - sem voru með lán hjá þeim, í óvænta og erfiða stöðu, marga í algjörar þreningar. Það, sem gerðist með þessum stórfelldu vaxtahækkunum, málið í hnotskurn, er það, að aukavextirnir, milljarðar og tugir milljarða, voru hirtir af skuldurum og færðir yfir á bankana sjálfa og fjármagnseigendur. Jafngildir þetta eignaupptöku hjá skuldurum og eignayfirfærslu yfir á banka og fjármagnseigendur. Með valdi. Siðlaust, óréttlátt og vart löglegt. Verðbólga reiknast nú 6,3%, 4,2% án húsnæðiskostnaðar. Fyrir undirrituðum er sú tala, 4,2%, hin rétta og sanna verðbólgutala. Húsnæðiskostnaður er feiki misjafn, frá nánast engu, hjá mörgum, upp í töluvert eða mikið hjá öðrum, og getur hann ekki talizt almennur framfærslukostnaður. Þar koma líka til verðbreytingar á húsnæði, mest hækkanir, á móti kostnaði. Stýrivextir upp á 9,25% eru í þessari stöðu fyrir undirritðum yfirkeyrðir - Seðlabanki hefur í reynd veitt þeim sína eigin dýnamík - og eru þessir yfirkeyrðu vextir til þess eins fallnir, að halda verðbólgunni uppi, jafnvel auka hana, enda keyra þeir alla kostnaðarliði upp. Á sama tíma eru óverðtryggðir útlánavextir viðskiptabankana frá 10-11% upp í 17-18%. Í Morgunblaðinu var á dögunum forsíðugrein með fyrirsögninni: „Vaxtakostnaður alltof íþyngjandi“, undirfyrirsögn: „Þingvangur setur stóran reit á ís“. Í texta stendur svo þetta: „Pálmar Harðarson, framkvæmdastjóri byggingafyrirtækisins Þingvangs, segir fyrirtækið hafa ákveðið að fresta uppbyggingu 140 íbúða í Hafnarfirði vegna mikils vaxtakostnaðar, en þeim bjóðist nú allt að 14% vextir“. Á 6. síðu, inni í blaðinu, er svo fyrirsögn þvert yfir síðuna: Vextir eru of háir til að byggja“. Sem sagt; til að lækka byggingarkostnað og þar með húsnæðiskostnað í framfærsluvísitölu, þarf að byggja miklu meira, en Seðlabanki og bankarnir eru búinn að hækka vexti svo mikið, einmitt vegna hækkunar húsnæðiskostnaðar í framfærsluvísitölu, að vextir eru orðnir svo háir, að byggingarvektakar treysta sér ekki til að halda áfram með áformaðar byggingarframkvæmdir. Eins og hér blasir við, þarf að auðvelda fjárfestum og byggingarfyrirtækjum að byggja meira íbúðarhúsnæði. Það myndi lækka íbúðarverð, spennu á þeim markaði, sem aftur myndi lækka verðbólgu. Það myndi svo lækka stýrivexti; rjúfa vítahringinn. Eins og fram kom í fyrri hluta þessa pistils, þurftu bankarnir ekki að elta Seðlabanka í stýrivaxtahækkunum. Það sama gildir auðvitað um vaxtalækkanir. Undirritaður vill hér með skora á stjórnendur viðskiptabankanna, að snarlækka vexti til byggingar íbúðarhúsnæðis, t.a.m. niður í 8-10%, til að stuðla að því, að meira verði byggt af íbúðarhúsnæði, sem leiði þá til verðlækkunar á því, og, um leið, til lækkunnar verðbólgu og almennra vaxta! Slíkt skref sýndi ábyrgð af hálfu bankanna, þjóðfélagslega ábyrgð. – Verður spennandi að sjá, á hvaða stigi hún er. Höfundur er samfélagsrýnir og dýraverndarsinni Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ole Anton Bieltvedt Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Refsa fyrst, spyrja svo? Jakob Frímann Magnússon Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson Skoðun Skoðun Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Sjá meira
Ég skoðaði vexti í Þýzkalandi til íbúðarkaupa. Ef íbúð er keypt á verði, sem samsvarar 70 milljónum kr., og lán tekið fyrir 50 milljónum kr., bjóðast vextir þar t.a.m. upp á 3,02%, fastir til 10 ára, eða 3,42%, til 20 ára. Þarna bjóðast ekki aðeins lágmarksvextir, heldur, auðvitað, líka langtíma trygging og öryggi, mikilvægur fyrirsjáanleiki, fyrir lántakanda. Veigamikill þáttur í velferð. ECB, Evrópski Seðlabankinn, sem ákveður stýrivexti fyrir Evru-löndin 25, líka auðvitað Þýzkaland, hefur samt haldið stýrivöxtum í 4,25%. Punkturinn hér er auðvitað þessi: Hvernig má það verða, að viðskiptabankarnir í Þýzkalandi geti lánað íbúðarkaupendum fé langt undir stýrivöxtum. Stýrivextir ECB eru þeir vextir, sem viðskiptabankarnir þurfa að greiða ECB, ef þeir fá fé að láni hjá ECB. Hvernig geta viðskiptabankarnir þá lánað út fé undir stýrivöxtum? Ástæðan er einföld. Flestir viðskiptabankar byggja sín útlán mest á innlánum viðskiptavina að viðbættu eigin fé. Auðvitað gætu þýzku bankarnir fært upp sína útlánsvexti, vel yfir stýrivexti - húsnæðislán myndu þá kosta minnst 5-7%, í stað 3%, - í skjóli þess, hverjir stýrivextirnir eru, og kennt ECB um. En, það gera þeir ekki. Ástæðurnar eru þessar: 1. Þeir vilja styðja sína viðskiptavini til góðra og hagstæðra íbúðarkaupa 2. Þeir skilja sína samfélagslegu ábyrgð og þörfina á því, að sem mest sé byggt, til að fyrirbyggja spennu, þenslu, á húsnæðismarkaði og verðbólguspennu. Samfélagsleg ábyrgð fjármálastofnana, ekki sízt þeirra, sem ríkið sjálft á, verður að teljast grunnskylda. Virðist ekki í hámarki hér. Hér á Íslandi var fyrirkomulag stýrivaxta lengi vel það sama og í Evrópu. Stýrivextir voru þeir vextir, sem viðskiptabankarnir þurftu að greiða, þegar þeir tóku lán hjá Seðlabanka. Nú er þetta breytt. Stýrivextir eru þeir vextir, sem viðskiptabankarnir fá á fé, sem þeir binda í Seðlabanka í minnst 7 daga. Skv. ársreikningum bankanna þriggja, per 31.12.22, er skuld þeirra við Seðlabanka sáralítil og inneign frá 2,4-7,8% af eignum. Þetta þýðir, að skulda- og/eða eignastaða viðskiptabankanna þriggja, við Seðlabankann, er hlutfallslega lítil. Á sama hátt þýðir þetta það, að stýrivextir Seðlabanka, hækkanir eða lækkanir, hafa, í reynd, óveruleg áhrif á rekstur og útlán bankanna. Það er ekkert og enginn, sem skyldar þá eða knýr til að fylgja breyttum stýrivöxtum. Ekki heldur þörf. Stýrivextir Seðlabanka hafa því nær engin praktisk áhrif á starfsemi og útlán viðskiptabankanna, og, þar með, eru hinar gífurlegu hækkanir útlánsvaxta, síðustu árin - þar sem útlánsvextir, og það á teknum/hlaupandi lánum, haf verið minnst tvölfaldaðir - að mestu óþarfar. Ekki verður annað séð, en, að bankarnir hafi nýtt sér hækkun stýrivaxta sem skálkaskjól til að vaða upp með sína vexti, mikið til að bæta afkomu sína og auka gróða. Þeir gættu lítt að því, að í leiðinni voru þeira að steypa öllum sínum viðskiptavinum - einstaklingum, fjölskyldum og fyrirtækjum - sem voru með lán hjá þeim, í óvænta og erfiða stöðu, marga í algjörar þreningar. Það, sem gerðist með þessum stórfelldu vaxtahækkunum, málið í hnotskurn, er það, að aukavextirnir, milljarðar og tugir milljarða, voru hirtir af skuldurum og færðir yfir á bankana sjálfa og fjármagnseigendur. Jafngildir þetta eignaupptöku hjá skuldurum og eignayfirfærslu yfir á banka og fjármagnseigendur. Með valdi. Siðlaust, óréttlátt og vart löglegt. Verðbólga reiknast nú 6,3%, 4,2% án húsnæðiskostnaðar. Fyrir undirrituðum er sú tala, 4,2%, hin rétta og sanna verðbólgutala. Húsnæðiskostnaður er feiki misjafn, frá nánast engu, hjá mörgum, upp í töluvert eða mikið hjá öðrum, og getur hann ekki talizt almennur framfærslukostnaður. Þar koma líka til verðbreytingar á húsnæði, mest hækkanir, á móti kostnaði. Stýrivextir upp á 9,25% eru í þessari stöðu fyrir undirritðum yfirkeyrðir - Seðlabanki hefur í reynd veitt þeim sína eigin dýnamík - og eru þessir yfirkeyrðu vextir til þess eins fallnir, að halda verðbólgunni uppi, jafnvel auka hana, enda keyra þeir alla kostnaðarliði upp. Á sama tíma eru óverðtryggðir útlánavextir viðskiptabankana frá 10-11% upp í 17-18%. Í Morgunblaðinu var á dögunum forsíðugrein með fyrirsögninni: „Vaxtakostnaður alltof íþyngjandi“, undirfyrirsögn: „Þingvangur setur stóran reit á ís“. Í texta stendur svo þetta: „Pálmar Harðarson, framkvæmdastjóri byggingafyrirtækisins Þingvangs, segir fyrirtækið hafa ákveðið að fresta uppbyggingu 140 íbúða í Hafnarfirði vegna mikils vaxtakostnaðar, en þeim bjóðist nú allt að 14% vextir“. Á 6. síðu, inni í blaðinu, er svo fyrirsögn þvert yfir síðuna: Vextir eru of háir til að byggja“. Sem sagt; til að lækka byggingarkostnað og þar með húsnæðiskostnað í framfærsluvísitölu, þarf að byggja miklu meira, en Seðlabanki og bankarnir eru búinn að hækka vexti svo mikið, einmitt vegna hækkunar húsnæðiskostnaðar í framfærsluvísitölu, að vextir eru orðnir svo háir, að byggingarvektakar treysta sér ekki til að halda áfram með áformaðar byggingarframkvæmdir. Eins og hér blasir við, þarf að auðvelda fjárfestum og byggingarfyrirtækjum að byggja meira íbúðarhúsnæði. Það myndi lækka íbúðarverð, spennu á þeim markaði, sem aftur myndi lækka verðbólgu. Það myndi svo lækka stýrivexti; rjúfa vítahringinn. Eins og fram kom í fyrri hluta þessa pistils, þurftu bankarnir ekki að elta Seðlabanka í stýrivaxtahækkunum. Það sama gildir auðvitað um vaxtalækkanir. Undirritaður vill hér með skora á stjórnendur viðskiptabankanna, að snarlækka vexti til byggingar íbúðarhúsnæðis, t.a.m. niður í 8-10%, til að stuðla að því, að meira verði byggt af íbúðarhúsnæði, sem leiði þá til verðlækkunar á því, og, um leið, til lækkunnar verðbólgu og almennra vaxta! Slíkt skref sýndi ábyrgð af hálfu bankanna, þjóðfélagslega ábyrgð. – Verður spennandi að sjá, á hvaða stigi hún er. Höfundur er samfélagsrýnir og dýraverndarsinni
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun