Palestína og Vestur-Sahara – Tvær vonlausar aðskilnaðarhreyfingar Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar 27. júní 2024 14:00 Hversu margar þjóðir eru til? Þeirri spurningu er erfitt að svara nákvæmlega en nokkuð auðvelt að áætla gróflega. Vefsíða Sameinuðu þjóðanna nefnir yfir 5.000 ólíka hópa sem eru skilgreindir sem frumbyggjaþjóðir. Yfir 7.000 tungumál töluð í heiminum, en sérstök þjóðtunga er oft talin eitt helsta einkenni þjóðar. Sjálfstæð ríki heimsins eru hins vegar færri en 200. Það segir sig því sjálft að aðeins lítill minnihluti þjóða heimsins getur átt sér þjóðríki. Engu að síður rembast ákveðnar hreyfingar eins og rjúpan við staurinn við að galdra fram ný þjóðríki. Að minnsta kosti nokkrir tugir aðskilnaðarhreyfinga eru starfræktar í heiminum. Margar þeirra eru fjármagnaðar af ríkjum sem leitast við að grafa undan stöðugleika óvinaríkja sinna. Þeirra á meðal eru aðskilnaðarhreyfing Palestínumanna og undirdeildir hennar, til dæmis hryðjuverkasamtökin Hamas. Miðað við einhæfa fjölmiðlaumfjöllun undanfarin ár mætti halda að átökin fyrir botni Miðjarðarhafs væru einsdæmi á heimsvísu. En um allan heim geisa stríð sem fá ekki umfjöllun í almennum fjölmiðlum. Eitt þeirra er háð af aðskilnaðarhreyfingu sem líkist mjög þeirri palestínsku. Hún kallast Polisario-hreyfingin (e. The Polisario Front)og berst fyrir sjálfstæðu ríki í Vestur-Sahara. Hreyfingin er meðal annars fjármögnuð af Alsír og Suður-Afríku. Vestur-Sahara, fyrrum spænsk nýlenda sem er nú undir stjórn Marokkó, er aðeins viðurkennt sem sjálfstætt ríki af litlum hluta alþjóðasamfélagsins. Söguleg yfirráð Marokkó yfir svæðinu fyrir nýlendutímann eru vel skjalfest. Nokkrir ættbálkar Vestur-Sahara hafa auk þess fúslega viðurkennt yfirráð Marokkó yfir svæðinu. Íbúar strandlengjunnar líta á sig sem Marokkóbúa og telja Vestur-Sahara vera óaðskiljanlegan hluta af Marokkó. En ákveðinn hluti íbúa Vestur-Sahara er á öðru máli. Þeir hafa tekið upp nýja sjálfsmynd og, líkt og Palestínumenn, umbreytt landafræðilegu heiti yfir í þjóðernisheiti. Þeir kalla sig Sahrawi-fólkið og eru að upplagi blanda af berbískum og arabískum ættbálkum. Sahrawi-fólkið býr í eyðimörkinni, fjarri ströndinni sem liggur að verðmætustu auðlind landsins, fiskimiðum Atlantshafsins. Það hefur sýnt sig að lítið verður úr ríkjum sem eru snauð af náttúruauðlindum. Alþjóðasamfélagið gerir sér grein fyrir þessu og flest ríki heimsins, þeirra á meðal Ísland, viðurkenna ekki sjálfstæði Vestur-Sahara. Við nánari athugun má sjá að samnefnarar milli Sahrawi-fólksins og Palestínumanna eru fjölmargir. Aðskilnaðarhreyfingar Palestínumanna og Sahrawi-fólksins urðu til á seinni hluta síðustu aldar og byggðu meðal annars á andvestrænni sósíalískri hugmyndafræði. Báðir hópar eru að upplagi arabískumælandi múslimar. Fáni Vestur-Sahara er nánast alveg eins og palestínski fáninn, fyrir utan litlu stjörnuna og sigðmánann í miðjunni (Báðir fánarnir eru byggðir á fána Jórdaníu og pan-arabíska fánanum frá 1917). Ef Vestur-Sahara væri sjálfstætt ríki væri það lífvana og misheppnað, líklega á pari við Sómalíu og Afganistan. Ef alþjóðasamfélagið tæki sig saman um að vopnvæða Sahrawi-fólkið og styðja baráttu þess myndi Vestur-Sahara fuðra upp í varanlegri borgarastyrjöld. Það eina sem tryggir frið á svæðinu eru í raun hinir miklu yfirburðir yfirvalda í Marokkó. Yfirburðir þeirra eru einfaldlega það miklir að Polisario-hreyfingin ræðst ekki í stórtækar aðgerðir gegn þeim, heldur takmarkar sig við minniháttar skærur. Í upphafi greinarinnar var minnst á fjarlæg ríki sem grafa undan stöðugleika með fjármögnun aðskilnaðarhreyfinga. Í seinni tíð er þekktasta dæmið um þetta fjármögnun og vopnvæðing Íran á palestínskum aðskilnaðarhreyfingum. Á meðan alþjóðasamfélagið hunsar Polisario-hreyfinguna, tekur það virkan þátt í að fjármagna palestínskar hreyfingar og viðheldur þannig varanlegu stríði þeirra við Ísrael. Alþjóðasamfélagið gerir sér grein fyrir að vopnvæðing Sahrawi-fólksins myndi ekki stuðla að friði, heldur að stigmögnun átaka. Það virðist hins vegar ekki gera sér grein fyrir að það sama á við um Palestínumenn. Staðreyndin er sú að þeir munu aldrei eiga roð í Ísrael. Það eina sem fjármögnun og vopnvæðing palestínskra hreyfinga tryggir er að stríðsátökin muni aldrei taka enda. Í staðinn þurfa Palestínumenn að hverfa frá kröfunni um að yfirtaka landið „frá ánni að sjónum“. Í staðinn þarf að uppræta palestínsk samtök sem hafa það á stefnuskránni að útrýma Gyðingum. Því fyrr sem þessum markmiðum verður náð því fyrr verður von um frið. Höfundur er stjórnarmeðlimur MIFF (Með Ísrael fyrir friði) á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Finnur Thorlacius Eiríksson Átök í Ísrael og Palestínu Palestína Ísrael Marokkó Mest lesið Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir Skoðun 76 dagar sem koma aldrei aftur Einar Guðnason Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson Skoðun Skoðun Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Áfram Breiðholt og Kjalarnes! Skúli Helgason skrifar Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson skrifar Skoðun Gulur september María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason skrifar Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Reiði á tímum allsnægta Jökull Gíslason skrifar Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Tölur segja ekki alla söguna Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Enn úr sömu sveitinni Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Palestínsk börn eiga betra skilið Anna Lúðvíksdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Öll dýrin í skóginum eiga að vera vinir Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Meira að segja Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 76 dagar sem koma aldrei aftur Einar Guðnason skrifar Skoðun Er popúlismi kenning um siðferði? Einar Gísli Gunnarsson skrifar Sjá meira
Hversu margar þjóðir eru til? Þeirri spurningu er erfitt að svara nákvæmlega en nokkuð auðvelt að áætla gróflega. Vefsíða Sameinuðu þjóðanna nefnir yfir 5.000 ólíka hópa sem eru skilgreindir sem frumbyggjaþjóðir. Yfir 7.000 tungumál töluð í heiminum, en sérstök þjóðtunga er oft talin eitt helsta einkenni þjóðar. Sjálfstæð ríki heimsins eru hins vegar færri en 200. Það segir sig því sjálft að aðeins lítill minnihluti þjóða heimsins getur átt sér þjóðríki. Engu að síður rembast ákveðnar hreyfingar eins og rjúpan við staurinn við að galdra fram ný þjóðríki. Að minnsta kosti nokkrir tugir aðskilnaðarhreyfinga eru starfræktar í heiminum. Margar þeirra eru fjármagnaðar af ríkjum sem leitast við að grafa undan stöðugleika óvinaríkja sinna. Þeirra á meðal eru aðskilnaðarhreyfing Palestínumanna og undirdeildir hennar, til dæmis hryðjuverkasamtökin Hamas. Miðað við einhæfa fjölmiðlaumfjöllun undanfarin ár mætti halda að átökin fyrir botni Miðjarðarhafs væru einsdæmi á heimsvísu. En um allan heim geisa stríð sem fá ekki umfjöllun í almennum fjölmiðlum. Eitt þeirra er háð af aðskilnaðarhreyfingu sem líkist mjög þeirri palestínsku. Hún kallast Polisario-hreyfingin (e. The Polisario Front)og berst fyrir sjálfstæðu ríki í Vestur-Sahara. Hreyfingin er meðal annars fjármögnuð af Alsír og Suður-Afríku. Vestur-Sahara, fyrrum spænsk nýlenda sem er nú undir stjórn Marokkó, er aðeins viðurkennt sem sjálfstætt ríki af litlum hluta alþjóðasamfélagsins. Söguleg yfirráð Marokkó yfir svæðinu fyrir nýlendutímann eru vel skjalfest. Nokkrir ættbálkar Vestur-Sahara hafa auk þess fúslega viðurkennt yfirráð Marokkó yfir svæðinu. Íbúar strandlengjunnar líta á sig sem Marokkóbúa og telja Vestur-Sahara vera óaðskiljanlegan hluta af Marokkó. En ákveðinn hluti íbúa Vestur-Sahara er á öðru máli. Þeir hafa tekið upp nýja sjálfsmynd og, líkt og Palestínumenn, umbreytt landafræðilegu heiti yfir í þjóðernisheiti. Þeir kalla sig Sahrawi-fólkið og eru að upplagi blanda af berbískum og arabískum ættbálkum. Sahrawi-fólkið býr í eyðimörkinni, fjarri ströndinni sem liggur að verðmætustu auðlind landsins, fiskimiðum Atlantshafsins. Það hefur sýnt sig að lítið verður úr ríkjum sem eru snauð af náttúruauðlindum. Alþjóðasamfélagið gerir sér grein fyrir þessu og flest ríki heimsins, þeirra á meðal Ísland, viðurkenna ekki sjálfstæði Vestur-Sahara. Við nánari athugun má sjá að samnefnarar milli Sahrawi-fólksins og Palestínumanna eru fjölmargir. Aðskilnaðarhreyfingar Palestínumanna og Sahrawi-fólksins urðu til á seinni hluta síðustu aldar og byggðu meðal annars á andvestrænni sósíalískri hugmyndafræði. Báðir hópar eru að upplagi arabískumælandi múslimar. Fáni Vestur-Sahara er nánast alveg eins og palestínski fáninn, fyrir utan litlu stjörnuna og sigðmánann í miðjunni (Báðir fánarnir eru byggðir á fána Jórdaníu og pan-arabíska fánanum frá 1917). Ef Vestur-Sahara væri sjálfstætt ríki væri það lífvana og misheppnað, líklega á pari við Sómalíu og Afganistan. Ef alþjóðasamfélagið tæki sig saman um að vopnvæða Sahrawi-fólkið og styðja baráttu þess myndi Vestur-Sahara fuðra upp í varanlegri borgarastyrjöld. Það eina sem tryggir frið á svæðinu eru í raun hinir miklu yfirburðir yfirvalda í Marokkó. Yfirburðir þeirra eru einfaldlega það miklir að Polisario-hreyfingin ræðst ekki í stórtækar aðgerðir gegn þeim, heldur takmarkar sig við minniháttar skærur. Í upphafi greinarinnar var minnst á fjarlæg ríki sem grafa undan stöðugleika með fjármögnun aðskilnaðarhreyfinga. Í seinni tíð er þekktasta dæmið um þetta fjármögnun og vopnvæðing Íran á palestínskum aðskilnaðarhreyfingum. Á meðan alþjóðasamfélagið hunsar Polisario-hreyfinguna, tekur það virkan þátt í að fjármagna palestínskar hreyfingar og viðheldur þannig varanlegu stríði þeirra við Ísrael. Alþjóðasamfélagið gerir sér grein fyrir að vopnvæðing Sahrawi-fólksins myndi ekki stuðla að friði, heldur að stigmögnun átaka. Það virðist hins vegar ekki gera sér grein fyrir að það sama á við um Palestínumenn. Staðreyndin er sú að þeir munu aldrei eiga roð í Ísrael. Það eina sem fjármögnun og vopnvæðing palestínskra hreyfinga tryggir er að stríðsátökin muni aldrei taka enda. Í staðinn þurfa Palestínumenn að hverfa frá kröfunni um að yfirtaka landið „frá ánni að sjónum“. Í staðinn þarf að uppræta palestínsk samtök sem hafa það á stefnuskránni að útrýma Gyðingum. Því fyrr sem þessum markmiðum verður náð því fyrr verður von um frið. Höfundur er stjórnarmeðlimur MIFF (Með Ísrael fyrir friði) á Íslandi.
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun
Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar
Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar
Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun
Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun