Auður í krafti karla Halla Tómasdóttir skrifar 30. maí 2024 11:30 Fyrir 25 árum fór ég fyrir verkefninu Auður í krafti kvenna, átaki til að valdefla konur og virkja frumkvæði þeirra og kraft til efnahags- og samfélagslegra framfara. Til urðu tugir fyrirtækja og hundruð nýrra starfa á meðan á átakinu stóð. Ávextir verkefnisins blómstra enn í dag í rekstri fyrirtækjanna sem urðu til, í tengslanetum kvenna frá þessum árum og síðast en ekki síst í krafti þeirra ungu stúlkna sem tóku þátt í FramtíðarAuðar hluta verkefnisins og deginum Dæturnar með í vinnuna. Mikilvægust finnst mér þó viðhorfsbreytingin sem varð með tilkomu þessa verkefnis. Fleiri áttuðu sig á því að virkjun kvenkraftsins er einfaldlega efnahagslegt framfaramál fyrir okkur öll. Ég trúi á kynjajafnvægi og tel að markmið okkar eigi að vera að virkja alla okkar krafta til gagns og góðra verka. Það er lykillinn að velsæld, friðsæld og sjálfbærri þróun samfélaga. Við eigum enn langt í land með að ná kynjajafnvægi í forystu fyrirtækja og þjóða, og megum ekki missa sjónar af því mikilvæga markmiði. En nú er jafnframt brýnt að beina sjónum að stöðu drengja og karla í okkar samfélagi þar sem ákveðinn vandi virðist vera kynbundinn. Rannsóknir sýna að 700-800 drengir ljúka grunnskólanámi á ári án þess að verða þokkalega læsir. Þeir geta jafnvel ekki parað saman myndir eða setningar. Þriðjungur fimmtán ára drengja er í þessari stöðu í dag, og er það tvöfalt hærra en hjá stúlkum í sama árgangi og hefur farið hækkandi síðustu ár. Brotthvarf ungra karla á aldrinum 18-24 ára úr námi og starfsþjálfun er mest hér á landi meðal Evrópuþjóða, eða um 22%. Þrír af hverjum tíu drengjum hætta í framhaldsskóla án þess að ljúka námi og einungis þriðjungur brautskrifaðra úr háskólum eru karlar. Sú staðreynd að brottfall úr framhaldsskólum á Íslandi sé 100% meira en að meðaltali í ESB ríkjum hefur þó ekki haft þau áhrif á að málið sé tekið föstum tökum. Við virðumst líka eiga Evrópumet í greiningum og notkun hegðunarlyfja og þriðjungur drengja og ungra karla horfir á klám á hverjum degi, 40% þeirra teljast stórneytendur. Áhyggjur af aukinni þátttöku ungra drengja í fjárhættuspilun hafa verið að koma fram, ekki síst hjá íþróttahreyfingunni. Hvað verður um þennan hóp drengja, hvar eru þeir og hver er staða þeirra? Ég tel mikilvægt að þessi mál séu krufinn til mergjar. Það gengur ekki að svo margir drengir finni sig ekki í þeim kerfum sem talið er að séu búin til og sniðin að þörfum þeirra. Það er hætta á að hluti þessa hóps muni upplifa sig jaðarsetta og finni ekki leiðina til þess að tilheyra íslensku samfélagi, leiti jafnvel í neyslu vímuefna, glæpa og vanvirkni. Því verður að afstýra. Margir ungir menn hafa á undanförnum árum látist um aldur fram vegna ofskömmtunar ýmissa vímuefna. Þar má minna á ópíóíðafaraldurinn, sem hefur ekki farið mjúkum höndum um íslenskt samfélag. Tölur sýna að 90% þeirra sem sitja í fangelsum á Íslandi eru karlmenn, um 70% þeirra sem fara í meðferð vegna áfengis og vímuefnavanda hjá SÁÁ eru karlmenn. Á Íslandi eru sjálfsvíg ungra karla tíð og þó nokkuð algengari en annars staðar á vesturlöndum. Hvers vegna eru svo margir ungir karlar svona illa staddir og hvað er til ráða? Slæm staða drengja veldur mér miklu hugarangri og gæti orðið eitt af stóru vandamálunum sem íslenskt samfélag þarf að takast á við á næstu árum. Hætt er við að mörg þúsund einstaklingar sem ljúka grunnskóla á næstu árum muni eiga erfitt uppdráttar í íslensku samfélagi. Afleiðingarnar eru alvarlegar og margvíslegar, fyrir drengina sjálfa, ástvini þeirra og samfélagið allt. Við þurfum að greina ástæður þess að drengirnir okkar virðast í vaxandi mæli hvorki finna sig innan né utan skólakerfisins. Við getum ekki beðið endalaust og nú skiptir mestu að horfast í augu við staðreyndir og koma saman til að ræða stöðuna og leita lausna. Forseti getur sett slíkt mál á dagskrá. Nái ég kjöri mun ég gera það. Andleg heilsa og velferð hvers og eins eru forsenda heilbrigðs samfélags. Það er mér hjartans mál og ég vil leggja mitt af mörkum. Höfundur er forsetaframbjóðandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Forsetakosningar 2024 Skoðun: Forsetakosningar 2024 Jafnréttismál Halla Tómasdóttir Mest lesið Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram Skoðun Halldór 26.04.2025 Halldór Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Mega bara íslenskir karlmenn nauðga konum á Íslandi? Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson skrifar Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir skrifar Sjá meira
Fyrir 25 árum fór ég fyrir verkefninu Auður í krafti kvenna, átaki til að valdefla konur og virkja frumkvæði þeirra og kraft til efnahags- og samfélagslegra framfara. Til urðu tugir fyrirtækja og hundruð nýrra starfa á meðan á átakinu stóð. Ávextir verkefnisins blómstra enn í dag í rekstri fyrirtækjanna sem urðu til, í tengslanetum kvenna frá þessum árum og síðast en ekki síst í krafti þeirra ungu stúlkna sem tóku þátt í FramtíðarAuðar hluta verkefnisins og deginum Dæturnar með í vinnuna. Mikilvægust finnst mér þó viðhorfsbreytingin sem varð með tilkomu þessa verkefnis. Fleiri áttuðu sig á því að virkjun kvenkraftsins er einfaldlega efnahagslegt framfaramál fyrir okkur öll. Ég trúi á kynjajafnvægi og tel að markmið okkar eigi að vera að virkja alla okkar krafta til gagns og góðra verka. Það er lykillinn að velsæld, friðsæld og sjálfbærri þróun samfélaga. Við eigum enn langt í land með að ná kynjajafnvægi í forystu fyrirtækja og þjóða, og megum ekki missa sjónar af því mikilvæga markmiði. En nú er jafnframt brýnt að beina sjónum að stöðu drengja og karla í okkar samfélagi þar sem ákveðinn vandi virðist vera kynbundinn. Rannsóknir sýna að 700-800 drengir ljúka grunnskólanámi á ári án þess að verða þokkalega læsir. Þeir geta jafnvel ekki parað saman myndir eða setningar. Þriðjungur fimmtán ára drengja er í þessari stöðu í dag, og er það tvöfalt hærra en hjá stúlkum í sama árgangi og hefur farið hækkandi síðustu ár. Brotthvarf ungra karla á aldrinum 18-24 ára úr námi og starfsþjálfun er mest hér á landi meðal Evrópuþjóða, eða um 22%. Þrír af hverjum tíu drengjum hætta í framhaldsskóla án þess að ljúka námi og einungis þriðjungur brautskrifaðra úr háskólum eru karlar. Sú staðreynd að brottfall úr framhaldsskólum á Íslandi sé 100% meira en að meðaltali í ESB ríkjum hefur þó ekki haft þau áhrif á að málið sé tekið föstum tökum. Við virðumst líka eiga Evrópumet í greiningum og notkun hegðunarlyfja og þriðjungur drengja og ungra karla horfir á klám á hverjum degi, 40% þeirra teljast stórneytendur. Áhyggjur af aukinni þátttöku ungra drengja í fjárhættuspilun hafa verið að koma fram, ekki síst hjá íþróttahreyfingunni. Hvað verður um þennan hóp drengja, hvar eru þeir og hver er staða þeirra? Ég tel mikilvægt að þessi mál séu krufinn til mergjar. Það gengur ekki að svo margir drengir finni sig ekki í þeim kerfum sem talið er að séu búin til og sniðin að þörfum þeirra. Það er hætta á að hluti þessa hóps muni upplifa sig jaðarsetta og finni ekki leiðina til þess að tilheyra íslensku samfélagi, leiti jafnvel í neyslu vímuefna, glæpa og vanvirkni. Því verður að afstýra. Margir ungir menn hafa á undanförnum árum látist um aldur fram vegna ofskömmtunar ýmissa vímuefna. Þar má minna á ópíóíðafaraldurinn, sem hefur ekki farið mjúkum höndum um íslenskt samfélag. Tölur sýna að 90% þeirra sem sitja í fangelsum á Íslandi eru karlmenn, um 70% þeirra sem fara í meðferð vegna áfengis og vímuefnavanda hjá SÁÁ eru karlmenn. Á Íslandi eru sjálfsvíg ungra karla tíð og þó nokkuð algengari en annars staðar á vesturlöndum. Hvers vegna eru svo margir ungir karlar svona illa staddir og hvað er til ráða? Slæm staða drengja veldur mér miklu hugarangri og gæti orðið eitt af stóru vandamálunum sem íslenskt samfélag þarf að takast á við á næstu árum. Hætt er við að mörg þúsund einstaklingar sem ljúka grunnskóla á næstu árum muni eiga erfitt uppdráttar í íslensku samfélagi. Afleiðingarnar eru alvarlegar og margvíslegar, fyrir drengina sjálfa, ástvini þeirra og samfélagið allt. Við þurfum að greina ástæður þess að drengirnir okkar virðast í vaxandi mæli hvorki finna sig innan né utan skólakerfisins. Við getum ekki beðið endalaust og nú skiptir mestu að horfast í augu við staðreyndir og koma saman til að ræða stöðuna og leita lausna. Forseti getur sett slíkt mál á dagskrá. Nái ég kjöri mun ég gera það. Andleg heilsa og velferð hvers og eins eru forsenda heilbrigðs samfélags. Það er mér hjartans mál og ég vil leggja mitt af mörkum. Höfundur er forsetaframbjóðandi.
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar