Hún var 18 ára gömul og nýbökuð móðir þegar eldgosið hófst á Heimaey. Guðjón Rögnvaldsson, unnusti hennar var 22 ára vélstjóri.
Í nýjasta þætti Útkalls ræðir Óttar Sveinsson við þau Ragnheiði og Guðjón, og einnig við Margeir Jónsson en Margeir var í hópi björgunarsveitarmanna sem björguðu lífi Guðjóns og ellefu annarra eyjamanna, mánuði eftir að eldgosið hófst í Vestmannaeyjum.
Þátturinn var frumsýndur á Vísi síðastliðinn sunnudag og verður sýndur á Stöð 2 Vísi klukkan 20 í kvöld.
,,Mér brá. Það logaði öll austureyjan. Mér var sagt að fara strax niður í bát og setja í gang. Ég þurfti að hlaupa niður á bryggju,“ segir Guðjón í þættinum þegar hann rifjar upp þessa örlagaríku nótt árið 1973, þegar það byrjaði að gjósa í Vestmannaeyjum og íbúarnir þurftu að yfirgefa heimili sín í snatri.
Báturinn orðinn smekkfullur af fólki
Eftir að hafa lagfært dælu niðri í vél á Gjafari VE 300, sem var lítill loðnubátur, kom Guðjón upp á þilfar og þá leist honum ekki á blikuna:
,,Þá var báturinn orðinn smekkfullur af fólki. Þá brá mér. Og ég hugsaði: Við erum bara með tvo gúmmíbjörgunarbáta fyrir tólf manns. Ég var ekki hræddur við gosið en mér leist ekkert á að vera með allt þetta fólk um borð. Þarna vorum við komin með tíu prósent af Eyjamönnum um borð í þetta eina skip.“
440 manns voru komin um borð í Gjafar. Áhöfnin varð að segja: ,,Ekki fleiri um borð hér“, leysa landfestar og sigla af stað.
Það var dauðaþögn um borð
„Þetta var vægast sagt skrítin tilfinning. Ég held að ég hafi bara verið hálfdofin. Ég var búin að fara fram í eldhús og sjá út um gluggann eldstrókana sem komu þarna upp austanmegin á eyjunni,“ rifjar Ragnheiður upp í þættinum.
„Það var ekki mikil hugsun sem komst að. Ég klæddi barnið mitt og tók einhver föt með á hann og pelann hans og sængina og greip svo eitthvað utan um mig og við fórum bara eins og við stóðum.“
Ragnheiður fór með foreldrum sínum niður í bát og fór með drenginn niður í káetu hjá Guðjóni.
„Tengdamamma mín kom, og systir mín, og svo fylltist káetan af fólki.“
Guðjón segist hafa séð eldinn í sjónum á milli hafnargarðanna.
,,Við vorum hrædd um að komast ekki út úr höfninni. Maður heyrði ekki barnsgrát eða neitt. Fullt af börnum. Enginn hávaði um borð. Enginn minntist á gosið. Það var bara dauðaþögn – það truflaði mann svolítið mikið,“ segir hann og bætir við á öðrum stað:
„Það var svolítið óhugnanlegt að sigla framhjá sprungunni, því maður gat átt von á að eldurinn kæmi upp úr sjónum. En sem betur fer gerði það ekki.“
Mikið var um sjóveiki í slæmum sjógangi á leiðinni til Þorlákshafnar. Eyjafólkið var niðri í fiskilestum, uppi á þilfari, inni í stýrishúsi, í nótakassanum og alls staðar.
Og þegar komið var í land tók við óvissa hjá mörgum.
„Það var mikil óvissa hjá fólki því að sumir áttu ekki ættingja uppi á landi og vissu ekki hvert þeir áttu að fara. En það var tekið mjög vel á móti fólkinu í Þorlákshöfn, það voru rútur, strætóar og björgunarsveitir,“ segir Guðjón.
Upp á líf og dauða mánuði síðar
Í Útkallsþættinum eiga sér stað tilfinningaríkir endurfundir þegar þau Guðjón og Ragnheiður hitta Grindvíkinginn Margeir Jónsson sem bjargaði lífi Guðjóns mánuði eftir að eldgosið hófst.
Þá, 22. febrúar 1973, strandaði Gjafar VE í foráttubrimi fyrir utan Grindavík. Guðjón og ellefu skipsfélagar hans úr Eyjum börðust þá upp á líf og dauða á meðan hugrakkir félagar í björgunarsveitinni Þorbirni í Grindavík reyndu að bjarga þeim – sumir þeirra lögðu eigið líf í hættu.
„Þeir björguðu okkar lífi, það er bara staðreynd. Ég á þeim mikið að þakka,“ segir Guðjón.
Þegar viðtölin voru tekin upp voru fimmtíu ár liðin frá eldgosinu í Eyjum og björguninni í Grindavík. Guðjón og Ragnheiður höfðu aldrei hitt Margeir, bjargvættinn sjálfann, ekki fyrr en hann kom hjónunum á óvart í þættinum með því að ganga inn í stúdíóið. Þar féllust þau í faðma.
„Það er gott að geta tekið í höndina á þér og þakkað þér fyrir,“ segir Ragnheiður við Margeir.
„Það hefðu örugglega allir viljað koma og hitta björgunarmennina. Það var bara ekki gert.“
„Þegar við sáum síðast voru það aðeins öðruvísi aðstæður,“ segir Margeir í þættinum og bætir við á öðrum stað:
„Þetta var blendin tilfinning, og það var gaman að geta tekið utan um þau og faðmað þau bæði.“
Alla þætti Útkalls má nálgast á sjónvarpssíðu Vísis.
