Öld ofbeldis er ekki liðin – nú eru það börnin Viðar Hreinsson skrifar 8. nóvember 2023 13:01 Stephan G. Stephansson sá fyrir ofbeldisöldina sem spratt af heimsvaldastefnu stórvelda í bréfi 4. september aldamótaárið 1900: „Ég er hálfleiður á heiminum, öld hugsjónanna er liðin í bráðina, öld ofbeldisins tekin við og við hana hefi ég ekkert gott að sýsla. Af öllum smáþjóðum á að kúga þjóðerni, alheimurinn að verða Rússi eða Englendingur eða Þjóðverji, en það er það sama sem að höggva á rætur heimsmenningarinnar. Allar þjóðir, eins þær smærri, hafa lagt henni sinn skerf, sem engin önnur gat gert á sama hátt, einmitt af því þær voru hver um sitt. Ein þjóð eða tvær, og menningin trénast. En svo verður það aldrei, líf og andi gengur aldrei svo sjálft fyrir ætternisstapa, aðeins heimskuleg og blóðug tilraun í bráðina, sem strandar og klofnar fyrr eða síðar.“ (Bréf og ritgerðir I: bls. 104) Heimsstyrjöldin fyrri var fyrsti blóðugi vettangurinn og Stephan tók einarða afstöðu gegn stríðinu í mörgum kvæðum svo sumir létu sér detta í hug að kæra hann fyrir landráð. Eftir stríð varð hann fyrir miklum árásum vestanhafs, fyrir kveðskapinn sem þá kom út á bók, og fyrir að beita sér gegn að minnisvarði yrði reistur um íslenska hermenn sem féllu. Honum þótti nær lagi að hlúa að þeim sem lifðu af, oft bæklaðir á líkama og sál. Þjóðernið lá undir í deilunum og í blaðagrein sagði hann: Ætti það fyrir mér að liggja að stíga út fyrir landsteina Kanada, héldi ég mér heldur ekki neinn háska búinn, þó ekki ætti ég neitt stórveldi að bakhjarli. Mér er nærri ánægja í tilfinningunni, sem fylgir því, að vita sig engan eiga að, nema mannúðina meðal vandalausra þjóða. Svo er líka fyrir að þakka, að henni má treysta nú á tímum, þegar engar óspektir ganga, sé ferðalangurinn sjálfur fullvita og hrekkja- og hrokalaus, að eiga engri óvild að mæta sökum þjóðar sinnar. Og ég er svo heppinn, að í öðrum löndum mun enga gruna, að þau eigi neitt grátt að gjalda litlu þjóðinni, sem ég hefi lengst verið við kenndur (Bréf og ritgerðir IV, bls. 367) Ekki þarf að fjölyrða um hve rækilega íslensk stjórnvöld hafa fyrirgert þeirri velvild sem landsmenn hafa kannski einhverntíma notið. Smæðin verður merkingarlaus þegar leiðitöm undirgefni ræður för, hvort sem það er gagnvart stórþjóðum heimsins eða freka karlinum við ríkisstjórnarborðið. Ofbeldið réð för alla tuttugustu öldina. Með ofbeldisverknaði var Palestínumönnum rutt til hliðar til að rýma fyrir borgurum hins nýja Ísraelsríkis. Að einhverju leyti yfirbót fyrir Helförina, að einhverju leyti þrýstingur af skringilegum trúarástæðum. Til að búa einni þjóð skjól var annarri rutt til hliðar – og nú úr vegi. Síðan hafa hatur þolandans og ofbeldi hins sterka vegist á, hinn sterki er hernámsvald með heimsveldi að bakhjarli og svífst einskis. Ofbeldi getur af sér meira ofbeldi og hatur, vítahringur á vegum Vesturlanda. Nú keyrir um þverbak, viðbjóðurinn meiri en nokkru sinni, á annan tug þúsunda hefur verið drepinn og fjöldi myrtra barna kominn á fimmta þúsund. Því fer fjarri að nokkurt hryðjuverk réttlæti slíkar aðfarir. Ekkert samasemmerki er á milli Ísraelsstjórnar og venjulegra Gyðinga sem flestir eru bara velviljað fólk eins og við viljum vonandi flest vera. Nú eru raunir þeirra tvöfaldar; harmur yfir óhæfuverkunum og vaxandi gyðingahatur. Vitfirring Ísraelsstjórnar á sér engin takmörk, firring þeirra Vesturlanda sem standa þétt að baki henni er jafntakmarkalaus. Lítilþægni þeirra sem hanga aftaní stórþjóðunum sömuleiðis. Það hefur ekkert uppá sig að æmta um mannúðaraðstoð ef framganga Ísraelsmanna er ekki harðlega fordæmd og vopnahlés krafist. Velviljað hversdagsfólk getur ekki setið hjá því skeytingarleysi er stuðningur við ofbeldið. Því þarf að mótmæla með öllum tiltækum ráðum. Íslensk stjórnvöld eru meðal hinna lítilþægu, hvorki „fullvita, hrekkja- né hrokalaus“ lengur enda mikil hrekkvísi og hroki í valdapólitík stórveldanna þar sem peðin reyna að koma sér vel fyrir. Reisn smáþjóðarinnar sem enginn á grátt að gjalda farin veg allrar veraldar. Stórþjóðirnar drottna yfir allri upplýsingagjöf og orðfæri um athæfi fasískrar stjórnar Ísraels sem stendur höllum fæti heimafyrir eftir grófa einræðistilburði undanfarin misseri. Hræsni Vesturlanda hefur aldrei verið meiri, beita grímulausu ofbeldi meðan þau stæra sig af merkilegri siðmenningu sem nú er að trénast svo notuð séu orð Stephans G. Meira að segja Netanyahu kvaðst á dögunum vera að verja siðmenninguna. Á meðan er barn drepið með köldu blóði í Palestínu á tíu mínútna fresti, í nafni þessarar siðmenningar. Setjið skeiðklukkuna í símanum ykkar í gang, stillið á tíu mínútur. Nú er barn drepið, fyrir siðmenningu Netanyahus og Vesturlanda. Og aftur líða tíu mínútur, annað barn drepið, og aftur, og aftur ..... Höfundur er bókmenntafræðingur og áhugamaður um frið og heimsmenningu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Viðar Hreinsson Mest lesið Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Sjá meira
Stephan G. Stephansson sá fyrir ofbeldisöldina sem spratt af heimsvaldastefnu stórvelda í bréfi 4. september aldamótaárið 1900: „Ég er hálfleiður á heiminum, öld hugsjónanna er liðin í bráðina, öld ofbeldisins tekin við og við hana hefi ég ekkert gott að sýsla. Af öllum smáþjóðum á að kúga þjóðerni, alheimurinn að verða Rússi eða Englendingur eða Þjóðverji, en það er það sama sem að höggva á rætur heimsmenningarinnar. Allar þjóðir, eins þær smærri, hafa lagt henni sinn skerf, sem engin önnur gat gert á sama hátt, einmitt af því þær voru hver um sitt. Ein þjóð eða tvær, og menningin trénast. En svo verður það aldrei, líf og andi gengur aldrei svo sjálft fyrir ætternisstapa, aðeins heimskuleg og blóðug tilraun í bráðina, sem strandar og klofnar fyrr eða síðar.“ (Bréf og ritgerðir I: bls. 104) Heimsstyrjöldin fyrri var fyrsti blóðugi vettangurinn og Stephan tók einarða afstöðu gegn stríðinu í mörgum kvæðum svo sumir létu sér detta í hug að kæra hann fyrir landráð. Eftir stríð varð hann fyrir miklum árásum vestanhafs, fyrir kveðskapinn sem þá kom út á bók, og fyrir að beita sér gegn að minnisvarði yrði reistur um íslenska hermenn sem féllu. Honum þótti nær lagi að hlúa að þeim sem lifðu af, oft bæklaðir á líkama og sál. Þjóðernið lá undir í deilunum og í blaðagrein sagði hann: Ætti það fyrir mér að liggja að stíga út fyrir landsteina Kanada, héldi ég mér heldur ekki neinn háska búinn, þó ekki ætti ég neitt stórveldi að bakhjarli. Mér er nærri ánægja í tilfinningunni, sem fylgir því, að vita sig engan eiga að, nema mannúðina meðal vandalausra þjóða. Svo er líka fyrir að þakka, að henni má treysta nú á tímum, þegar engar óspektir ganga, sé ferðalangurinn sjálfur fullvita og hrekkja- og hrokalaus, að eiga engri óvild að mæta sökum þjóðar sinnar. Og ég er svo heppinn, að í öðrum löndum mun enga gruna, að þau eigi neitt grátt að gjalda litlu þjóðinni, sem ég hefi lengst verið við kenndur (Bréf og ritgerðir IV, bls. 367) Ekki þarf að fjölyrða um hve rækilega íslensk stjórnvöld hafa fyrirgert þeirri velvild sem landsmenn hafa kannski einhverntíma notið. Smæðin verður merkingarlaus þegar leiðitöm undirgefni ræður för, hvort sem það er gagnvart stórþjóðum heimsins eða freka karlinum við ríkisstjórnarborðið. Ofbeldið réð för alla tuttugustu öldina. Með ofbeldisverknaði var Palestínumönnum rutt til hliðar til að rýma fyrir borgurum hins nýja Ísraelsríkis. Að einhverju leyti yfirbót fyrir Helförina, að einhverju leyti þrýstingur af skringilegum trúarástæðum. Til að búa einni þjóð skjól var annarri rutt til hliðar – og nú úr vegi. Síðan hafa hatur þolandans og ofbeldi hins sterka vegist á, hinn sterki er hernámsvald með heimsveldi að bakhjarli og svífst einskis. Ofbeldi getur af sér meira ofbeldi og hatur, vítahringur á vegum Vesturlanda. Nú keyrir um þverbak, viðbjóðurinn meiri en nokkru sinni, á annan tug þúsunda hefur verið drepinn og fjöldi myrtra barna kominn á fimmta þúsund. Því fer fjarri að nokkurt hryðjuverk réttlæti slíkar aðfarir. Ekkert samasemmerki er á milli Ísraelsstjórnar og venjulegra Gyðinga sem flestir eru bara velviljað fólk eins og við viljum vonandi flest vera. Nú eru raunir þeirra tvöfaldar; harmur yfir óhæfuverkunum og vaxandi gyðingahatur. Vitfirring Ísraelsstjórnar á sér engin takmörk, firring þeirra Vesturlanda sem standa þétt að baki henni er jafntakmarkalaus. Lítilþægni þeirra sem hanga aftaní stórþjóðunum sömuleiðis. Það hefur ekkert uppá sig að æmta um mannúðaraðstoð ef framganga Ísraelsmanna er ekki harðlega fordæmd og vopnahlés krafist. Velviljað hversdagsfólk getur ekki setið hjá því skeytingarleysi er stuðningur við ofbeldið. Því þarf að mótmæla með öllum tiltækum ráðum. Íslensk stjórnvöld eru meðal hinna lítilþægu, hvorki „fullvita, hrekkja- né hrokalaus“ lengur enda mikil hrekkvísi og hroki í valdapólitík stórveldanna þar sem peðin reyna að koma sér vel fyrir. Reisn smáþjóðarinnar sem enginn á grátt að gjalda farin veg allrar veraldar. Stórþjóðirnar drottna yfir allri upplýsingagjöf og orðfæri um athæfi fasískrar stjórnar Ísraels sem stendur höllum fæti heimafyrir eftir grófa einræðistilburði undanfarin misseri. Hræsni Vesturlanda hefur aldrei verið meiri, beita grímulausu ofbeldi meðan þau stæra sig af merkilegri siðmenningu sem nú er að trénast svo notuð séu orð Stephans G. Meira að segja Netanyahu kvaðst á dögunum vera að verja siðmenninguna. Á meðan er barn drepið með köldu blóði í Palestínu á tíu mínútna fresti, í nafni þessarar siðmenningar. Setjið skeiðklukkuna í símanum ykkar í gang, stillið á tíu mínútur. Nú er barn drepið, fyrir siðmenningu Netanyahus og Vesturlanda. Og aftur líða tíu mínútur, annað barn drepið, og aftur, og aftur ..... Höfundur er bókmenntafræðingur og áhugamaður um frið og heimsmenningu
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun