Fréttablaðið og Hringbraut heyra sögunni til

Boðað var til starfsmannafundar á skrifstofu Torgs á Hafnartorgi í morgun þar sem starfsfólki var tilkynnt um breytingarnar. Sumir felldu tár en samkvæmt heimildum fréttastofu hefur ríkt mikil óvissa með framtíð Fréttablaðsins meðal starfsmanna um nokkurt skeið. Tíðindin komu mörgum í opna skjöldu, ekki síst þeim sem ekki voru á vaktinni í dag eða í verkefnum úti í bæ. 

Í tilkynningu frá Torgi segir að að ástæður þess að rekstur Fréttablaðsins gangi ekki upp séu margvíslegar. Að hluta sé um óheppni að ræða en að hluta sé um að ræða óviðráðanlega þróun þar sem útgáfa fjölmiðla á pappír hafi látið hratt undan síga. 

Þá hafi loforð stjórnvalda um breytingar á fjölmiðlamarkaði endurtekið verið svikin. Hvort sem sé að færa Ríkisútvarpið af auglýsingamarkaði, sem skekki verulega samkeppnisstöðu fjölmiðla hér á landi, eða að skattleggja erlenda fjölmiðla, streymisveitur og samfélagsmiðla sem taki stóran skerf af tekjumöguleikum íslenskra fjölmiðla.

Fyrir mánuði lagðist rekstur sjónvarpsstöðvarinnar N4 af. Ljóst er að íslenskur fjölmiðlamarkaður stendur á tímamótum fyrri hluta árs 2023.

Í tilkynningu Torgs kemur fram að að rekstur DV.is, hringbrautar.is og Iceland Magazine færist yfir til félagsins Fjölmiðlatorgsins ehf. Helgi Magnússon, stjórnarformaður Torgs, er skráður eigandi þess félags og stjórnarformaður. Jón Þórisson ritstjóri er hinn stjórnarmaður hins nýja félags.

Um hundrað manns missa vinnuna að sögn Sigmundar Ernis Rúnarssonar, ritstjóra miðlanna. Samkvæmt heimildum fréttastofu halda tólf starfsmenn DV starfi sínu. 

Hættu að bera blaðið í hús

Fréttablaðinu var komið á koppinn árið 2001 með þeirri hugmyndafræði að um fríblað væri að ræða þar sem auglýsingar stæðu undir rekstrinum. Blaðið varð á skömmum tíma mest lesna dagblað landsins en Morgunblaðið hafði verið í sérflokki hvað lestur varðaði um árabil.

Hætt var að bera Fréttablaðið í hús um áramótin en því þess í stað dreift í verslanir þar sem fólk gat nælt sér í eintak. Með þeirri ákvörðun átti að spara um einn milljarð króna í rekstrinum. Lestrarkannanir gáfu fljótt til kynna að fækkað hefði verulega í lesendahópnum og auglýsendur leituðu margir hverjir á önnur mið.

Hvorki hefur náðst í Jón Þórisson framkvæmdastjóra Torgs né Sigmund Erni Rúnarsson ritstjóra vegna tíðindanna. Þá hefur heldur ekki náðst í Helga Magnússon stjórnarformann Torgs.

Heimsfaraldur og stríð gert rekstur erfiðan

Stjórnendur vísa í tilkynningu til þess að kórónuveirufaraldurinn hafi komið mjög illa við reksturinn og leitt til taprekstrar. 

„Auglýsingar drógust verulega saman þegar heilar atvinnugreinar og öflug fyrirtæki dróu saman starfsemi sína eða jafnvel lokuðu meðan fárið gekk yfir. Í faraldrinum var tekinn upp stuðningur við einkarekna miðla, sem var þakkarvert en dugði stærstu miðlunum skammt. Í framhaldi hafa stjórnvöld stutt fjárhagslega við starfsemi fjölmiðlanna en það framlag hefur dregist saman og ekki náð að halda í við verðlagsþróun. Markmið stjórnvalda með þessum stuðningi var að efla innlendan fréttaflutning og styðja og styrkja tungumálið.“

Stjórnendur hafi metið að um tímabundinn vanda væri að ráða. Teygst hafi úr veirutímabilinu og stríðið í Úkraínu hafist í framhaldinu sem hafi leitt til aukins kostnaðar á aðföngum.

Dreifing gengið vel en lítil trú

Ljóst hafi verið að frídreifing Fréttablaðsins inn á heimili væri of kostnaðarsöm og fengi ekki staðist til frambúðar. 

„Þess vegna var gerð sú tilraun að dreifa blaðinu á fjölfarna staði, svo sem í stórmarkaði, þjónustustöðvar olíufélaga og verslanamiðstöðvar, þar sem mikill fjöldi fólks á leið um. Þessi dreifing hefur tekist mjög vel en markaðurinn virðist ekki hafa haft næga trú á þessu fyrirkomulagi. Því verður ekki vikist undan því að láta staðar numið. Samhliða þessu verður útsendingum sjónvarpsstöðvarinnar Hringbrautar hætt.“

Full trú sé áfram á rekstri DV.is og tengdra miðla, vefmiðlinum Hringbraut.is en starfseminni verði haldið áfram af fullum krafti. Þá standi til að hleypa upplýsingamiðlinum Iceland Magazine af stokkunum bráðlega.

Öll fyrirheit svikin

Ljóst er að um mikil tíðindi er að ræða þegar Fréttablaðið hverfur af fjölmiðlamarkaði eftir að hafa verið mest lesna dagblað landsins í 22 ár.

Saga Fréttablaðsins er rakin í grófum dráttum í fréttinni hér að neðan.

„Margir hafa reyndar spáð því um árabil að þessi rekstur myndi ekki ganga upp vegna þróunar í fjölmiðlun þar sem vefmiðlar eru að taka yfir og eins vegna þess illvíga rekstrarumhverfist sem einkareknum fjölmiðlum er búið á Íslandi,“ segja stjórnendur.

Loforð hafi verið svikin. 

„Um árabil og reyndar í áratugi hafa stjórnmálamenn og stjórnmálaflokkar heitið því að færa fjölmiðlamarkaðinn yfir í sanngjarnt og eðlilegt horf með því að taka Ríkisútvarpið af auglýsingamarkaði eins og tíðkast í nágrannalöndum og þykir sjálfsagt fyrirkomulag. Öll slík fyrirheit hafa verið svikin og ekkert bendir til að breyting verði á. Ríkisútvarpið fær sex milljarða króna af skattpeningum landsmanna í sinn hlut á hverju ári, auk þess sem honum líðst að soga til sín auglýsingafé í umtalsverðum mæli í samkeppni við einkareknu miðlana.“

Enginn skattur á erlenda aðila

Að auki hafi vaxandi hluti auglýsingafjár ratað til erlendra samfélagsmiðla og streymisveitna án þess að þeir innheimti virðisaukaskatt af þeirri starfsemi sinni eða standa skil á sköttum og gjöldum í ríkissjóð eins og keppinautum þeirra er skylt. 

„Þetta skekkir samkeppnisstöðuna verulega án þess að stjórnvöld hafi séð ástæður til að grípa inn í.“

Vitanlega sé um að ræða mjög dapurlega niðurstöðu.

„En stjórnendur útgáfunnar hafa sannarlega leitað allra leiða til að finna henni viðunandi rekstrargrundvöll til framtíðar, en án árangurs. Stjórn félagsins harmar þessi málalok og þakkar þeim fjölmörgu starfsmönnum sem lagt hafa dag við nótt að treysta stoðir rekstrarins undanfarið og óskar þeim velfarnaðar.“

Tilkynninguna frá Torgi má sjá í heild að neðan.